Vì sao trẻ dậy thì sớm?

Phóng to

Trẻ dậy thì sớm luôn mơ mộng và rơi vào tình yêu quá sớm... (ảnh mang tính minh họa) - Ảnh: N.C.T.

Dậy thì sớm được giải thích là vì một lý do nào đó trung khu chỉ huy sinh dục ở vùng dưới đồi (hypothalamus) bị kích hoạt sớm làm tuyến yên bài tiết những kích dục tố (FSH, LH) thế là buồng trứng hoạt động, tiết hormon và cô bé dễ thương hôm nào biến đổi đến nỗi có bà mẹ thốt lên “cứ như không phải con mình nữa”. Những thay đổi tâm lý được cho là do hormon buồng trứng tác động lên não khiến các trung khu điều khiển hành vi mất cân bằng gây nên.

Những quan niệm khoa học mới

Cho đến những năm của thập niên 1990 các chuyên gia thần kinh đều cho rằng bộ não của chúng ta phát triển hoàn tất vào tuổi 12, khi bị tổn thương thì không thể hồi phục thì bây giờ có những vấn đề cần xem xét lại. Có những người bị chấn thương, liệt nửa người, rõ ràng những tế bào thần kinh bị hủy hoại, vậy mà họ tập luyện, massage đều đặn vẫn có thể hồi phục. Rồi có người hôn mê hơn 10 năm tỉnh lại...Vậy là tế bào thần kinh có nhiều điều kỳ diệu mà các nhà khoa học vẫn chưa khám phá hết.

Tại Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia Mỹ, nhà tâm lý học Jay Giedd đã bỏ ra 17 năm cùng các bác sĩ nghiên cứu não của trẻ dậy thì. Các cô cậu được chụp cộng hưởng từ (MRI) và kết quả thật bất ngờ: những tưởng bộ não của trẻ đã được cấu tạo hoàn chỉnh thì bây giờ nó giống như tòa nhà sử dụng một thập niên nay đang ở quá trình tu bổ theo “ngài” kiến trúc sư mới. Có vô vàn liên kết mới đang hình thành và một số liên kết cũ bị phá bỏ. Điều này giải thích vì sao các bậc cha mẹ có lúc “không thể hiểu nổi” con mình.

Karina Weichhold, nhà nghiên cứu về tuổi dậy thì ở Đức, đã phát biểu “ngày nay những giải thích về sự trái tính của lứa tuổi này đã không còn phù hợp”. Chẳng hạn, trước đây trẻ yêu thương cha mẹ nhưng đến tuổi dậy thì chúng toàn làm ngược những điều cha mẹ yêu cầu. Ông cho rằng vận tốc của phần não nhận thức về cha mẹ giảm ít nhất 20%.

Giải thích hiện tượng này, bà Deborah Yurgelin-Todd (Massachusetts) cho rằng “thùy trán ở não trẻ chưa hoạt động hoàn chỉnh. Vì thế thiếu niên thường không nghĩ đến hậu quả do hành vi mà chúng mang lại và có hành vi mà người lớn đánh giá là bốc đồng”. Chúng thích những trò chơi cảm giác mạnh mà ở ta đua xe, rú ga gây náo loạn là một trò được giới trẻ thích dù biết là phạm pháp.

Con gái dậy thì luôn mơ mộng... Điều nguy hiểm mà các bậc cha mẹ lo sợ là trẻ rơi vào tình yêu quá sớm.

Dậy thì sớm: vô số nguyên nhân

Các nhà dinh dưỡng cảnh báo thịt bò, heo, gà cho ăn thực phẩm trộn thuốc kích thích tăng trưởng clenbuterol, chất này sẽ ngấm vào từng thớ thịt. Clenbuterol có cấu trúc giống estrogen nên kích thích lên hệ thống nội tiết làm trẻ dậy thì sớm.

Các nhà tâm lý cho rằng trẻ xem phim yêu đương của người lớn, truyện tranh cũng có yêu, lên mạng chat và xem tình ảo như tình thật, có trẻ nghiện yêu trên mạng rồi đem áp dụng vào đời thường. Nhiều gia đình mua máy MP3 cho trẻ “để học tiếng Anh” thì chúng tải nhạc yêu đương sướt mướt mang đến lớp khoe. Có 34 học sinh lớp 4 đều nghe nhạc trữ tình như phong trào chung. Rồi các anh chị lớp trên yêu mùi mẫn... tất cả tác động vào tâm lý của trẻ và thế là hệ thống nội tiết sinh dục được khởi động sớm.

Các nhà hóa học lại góp ý kiến thêm rằng một số hóa chất trong thuốc xịt mỹ phẩm có cấu trúc giống estrogen hay testosterone. Cha mẹ xịt, con hít vào, có trẻ gái mọc ria mép, béo phì kiểu trái táo và dậy thì sớm...

Trẻ gái dậy thì sớm chịu nhiều thiệt thòi

Khi estrogen của buồng trứng bài tiết thì chúng ức chế sụn đầu xương phát triển theo hướng dài ra nên chiều cao chựng lại. Tác giả theo dõi một số trẻ gái 9-10 tuổi béo phì. Chúng có kinh sớm và gần như đứng chiều cao ở 1,40-1,45m trong khi cha mẹ đều cao. Lúc ấy các bậc cha mẹ lại lo lắng tìm kiếm thuốc tăng chiều cao thì đã muộn. Nhiều người bảo “nghe nói chúng còn cao tới 25 tuổi cơ mà”. Con trai thì có thể nhưng con gái đã dậy thì khó đạt được chiều cao mong muốn.

Estrogen tiết ra tác động vào não khiến các nơrôn thùy trán bắt đầu hoạt động theo kiểu phập phù. Cô bé mộng mơ, lãng đãng, thích yêu hơn học. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập. Đó là chưa kể trẻ dậy thì trái tính trái nết khiến các bậc cha mẹ thiếu bình tĩnh, không có phương pháp sẽ đẩy mâu thuẫn dâng cao. Vì ngộ nhận là “yêu” nên tình trạng có thai lứa tuổi măng non là điều có thể xảy ra...

Người lớn phải làm gì?

Các trường đã đưa giáo dục giới tính vào lớp 5, tuy nhiên việc giáo dục ý thức bảo vệ bản thân, tránh bị xâm hại tình dục cho bé gái là việc cần làm ngay. Đối với các bé trai cũng cần phải giáo dục về luật pháp và ý thức trách nhiệm. Các bà mẹ đứng trước tình trạng này hãy bình tĩnh, lắng nghe và uốn nắn thay vì nổi nóng.

Đây là thực trạng cần cả xã hội vào cuộc, chẳng hạn phim nào nên cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở xem, truyện tranh cần duyệt kỹ hơn. Ở các gia đình, Internet chỉ nên hướng dẫn vào trang web nào, khóa trang nào. Nhà trường và các bậc phụ huynh thay vì lúng túng thì nên ngồi lại với nhau bàn kế sách cụ thể và thiết thực.