Luôn bước vào giải đấu lớn với tư cách một ứng viên vô địch, nhưng cũng vội vã ra về trong tâm thế của kẻ yếu. Hai thái cực đối lập tưởng không bao giờ song hành, nhưng lại cùng tồn tại ở đội nhiều năm qua.

Điều đó hi vọng sẽ không còn tái diễn ở World Cup 2018, nơi tuyển Anh có nhiều yếu tố để vươn đến thành công: cầu thủ chất lượng, huấn luyện viên phù hợp, phong cách thi đấu hiện đại cùng sự chuẩn bị chu đáo.

Cựu huấn luyện viên câu lạc bộ Manchester United Alex Ferguson từng có một nhận xét đi theo năm tháng: "Tuyển Anh thất bại ở các giải đấu lớn, một phần đến từ việc truyền thông tung hô quá đà khiến người hâm mộ ảo tưởng về sức mạnh của đội bóng".

Những gì Sir Alex nói, đến bây giờ vẫn đúng. Kể từ lần cuối góp mặt ở bán kết Euro 1996, tuyển Anh chưa một lần "lết" qua nổi tứ kết của 5 kỳ World Cup và 4 kỳ Euro. Các giải đấu gần đây, thành tích ngày một giảm xuống.

Tuyển Anh thất bại ở Euro 2016. Ảnh: MIRROR

Nếu tưởng tượng mặt báo là sân bóng, tuyển Anh có lẽ là đội đang giữ kỉ lục về số lần vô địch thế giới chứ không phải Brazil.

Premier League là giải vô địch quốc gia dẫn đầu thế giới về doanh thu, quảng cáo, tài trợ, mức độ phủ sóng… nên kèm theo đó là sự khắc nghiệt và tính đào thải cao.

Tính riêng mùa giải 2017-2018, chỉ 32,2 % cầu thủ Anh được đăng ký thi đấu tại Premier League, nên người dân xứ Sương mù thèm khát được chứng kiến sự trỗi dậy của các tài năng bản địa.

Đáp ứng thị hiếu của người đọc, truyền thông Anh sẵn sàng tạo ra những điều mù quáng nhất có thể. Chỉ cần vài tuần thi đấu ổn định, Theo Walcott, Jack Wishere hay Raheem Sterling thậm chí Tom Cleverley đều có thể trở thành… siêu sao, sắp đoạt Quả bóng vàng.

Cầu thủ Anh lúc nào cũng có giá chuyển nhượng cao ngất ngưỡng dù hiệu quả tác chiến chẳng đến đâu. Một tiền đạo hạng hai như Andy Carroll cũng được Liverpool mua về với giá 35 triệu bảng nhưng anh này phải rời The Kop chỉ sau 56 trận.

Bản thân các cầu thủ được ca ngợi cũng lạc lối, không còn nhìn nhận đúng năng lực của mình. Họ bắt đầu đánh mất bản thân và không bao giờ vươn tới tầm cỡ mà báo chí nhắc đến hằng ngày.

Đó là cách truyền thông Anh tạo ra những ông sao "ảo", một đội tuyển có đẳng cấp "ảo". Hãy xem những cầu thủ Anh được truyền thông tung hô như Theo Walcott, Jack Wishere và Tom Cleverly giờ đang ở đâu?

Không một ai được dự World Cup lần này!

Danh sách triệu tập tuyển Anh lúc nào cũng hoành tráng. Nhưng thực tế chỉ có vài người được đặt đúng đẳng cấp thật, còn lại là những cầu thủ có trình độ làng nhàng. Một lý do nữa khiến tuyển Anh khó thành công dù có một dàn cầu thủ giỏi chính là sự đoàn kết.

Trong quá khứ, Tam sư từng có một thế hệ vàng với rất nhiều cầu thủ giỏi thực sự như: John Terry, Frank Lampard, Steven Gerrard, Paul Scholes, Rio Ferdinand, Ashley Cole, David Beckham, Wayne Rooney… nhưng sự kình địch quá lớn giữa các câu lạc bộ đã triệt tiêu sức mạnh của tuyển quốc gia.

Trung vệ Rio Ferdinand mới đây thừa nhận, anh không thể hòa nhập với nhóm cầu thủ Arsenal và Chelsea vì sợ bị bắt bài khi đối đầu nhau ở cấp câu lạc bộ.

Gareth Southgate, 47 tuổi, dường như không phải là một huấn luyện viên mà người Anh mong đợi. Cổ động viên Tam sư thích một ông thầy lớn tuổi, dày thành tích và có tiếng trong khi Southgate không đáp ứng được tiêu chí nào.

Thậm chí, người Anh còn có một chút ác cảm với Southgate bởi ông là tội đồ của họ tại Euro 1996 khi đá hỏng quả lưu luân khiến đội nhà bị loại khỏi bán kết. Southgate hiển nhiên không phải là người được FA nhắm đến cho vị trí HLV tuyển Anh.

Southgate từng đá hỏng phạt đền kiến tuyển Anh bị loại khỏi bán kết Euro 1996. Ảnh: THE DAILY MAIL

Nhưng mọi chuyện diễn ra như sự sắp đặt của số phận. Sam Allardyce ngồi ghế huấn luyện tuyển Anh được 67 ngày đã phải ngậm ngùi xin từ chức vì bê bối tư vấn lách luật chuyển nhượng của FA.

Southgate lên tạm quyền và gây ấn tượng với 4 trận cầm quân cực kỳ thành công. Điều đó khiến FA phải suy tính lại, Southgate trở thành phương án thay thế không tồi. Đến tháng 11-2016, FA quyết định bổ nhiệm Southgate dẫn dắt tuyển Anh trong bối cảnh không tìm được một ông thầy khác ưng ý.

Nhưng sự lựa chọn tưởng chừng bất đắc dĩ này lại mang đến nhiều hy vọng.

Southgate trẻ, nhiều ý tưởng và rất thực tế. Không những vậy, Southgate còn rất hiểu thói quen các cầu thủ Anh bởi không ít người trong đội tuyển hiện tại từng đi lên từ lứa U21 do Southgate làm HLV trưởng.

Những yếu tố đó kết lại với nhau giúp tuyển Anh dưới thời Southagte thay da đổi thịt thấy rõ. Tam sư tiếp thu rất nhanh phong cách chơi bóng thời thượng ở Premier League: tự tin dâng cao, áp sát và quây bắt ngay bên phần sân đối phương.

Đó là thứ bóng đá đã đưa Liverpool đến chung kết Champions League và Manchester Ciy vô địch Premier League với 100 điểm. Khi đối mặt với các đội bóng yếu hơn, tuyển Anh thích kiểm soát, sử dụng nhiều đường chuyền và chọn cách tấn công trực diện để giành chiến thắng.

Khác với Roy Hogdson hay Fabio Capello trầm tính và ra vẻ quý ông đến nhạt nhẽo trên đường pitch, Southgate là một Jugern Klopp phiên bản trẻ hơn. Cũng như HLV đội Liverpool, Southgate hò hét, la ó và kích động cầu thủ bằng nguồn năng lượng dồi dào ở ngoài sân.

Đó là thứ không khí mà tuyển Anh rất thiếu trong những năm trở lại đây, một HLV có thể thổi bùng ngọn lửa chiến đấu cho các cầu thủ. Tinh thần là thứ quan trọng quyết định kết quả của một trận đấu.

Tuyển Anh thay da đổi thịt đó đã có hành trình bất bại tại vòng loại World Cup 2018, và đoạt vé đến Nga một cách đầy thuyết phục với ngôi đầu bảng B khi hơn đội xếp thứ 2 Slovakia đến 8 điểm.

Sự trẻ trung là thế mạnh của đội Anh nhưng mặt trái của sức trẻ chính là thiếu kinh nghiệm. Phải chăng HLV Southgate quá mạo hiểm, đánh cược số phận Tam Sư vào những cầu thủ quá non. Hẳn ông phải có lý do riêng. Xin đón xem phần 2.