Truyền đạt kinh nghiệm ở tù

Phóng to

Ông Michael Santos đoàn tụ với vợ sau khi ra tù - Ảnh: Cafwd.org

Ông Santos, 50 tuổi, chính thức được tự do vào tháng 8-2013 sau 26 năm chịu án tù vì tội buôn lậu ma túy. “Sau khi bị buộc tội, tôi bắt đầu nhận ra mức độ kinh khủng của những hành động mình đã làm. Ông bà không nói chuyện với tôi, mẹ tôi khóc mỗi ngày, còn cha và các em tôi cảm thấy nhục nhã” - ông nhớ lại thời điểm vào tù khi vẫn còn là một chàng trai trẻ.

Rồi cuộc sống tuyệt vọng và bạo lực trong tù tưởng như dập tắt hi vọng của Santos. “Một người muốn sống tốt trong tù sẽ không học các kỹ năng nghề mà anh ta sẽ phải xác định mình gia nhập băng nhóm nào và tìm cách gia tăng quyền lực của mình” - ông kể.

Nhưng Santos quyết định chấm dứt những ngày tháng tội phạm vô nghĩa và lập cho mình lịch trình làm việc, tình nguyện trong bệnh viện nhà tù và đọc sách để tránh xa các tù nhân khác. Ông cũng viết bảy quyển sách trong thời gian chịu án. “Tôi chẳng thể làm gì để thay đổi quá khứ nhưng tôi muốn thay đổi tương lai của mình” - ông quyết tâm. Santos cũng tiếp tục học và tốt nghiệp Đại học Hofstra năm 1995 thông qua một chương trình độc lập và theo đuổi chương trình thạc sĩ của Đại học Connecticut. Ông cũng tham gia nhiều chương trình trong tù, dạy các tù nhân khác đọc, viết và sử dụng máy tính.

Santos bị tuyên 45 năm tù nhưng được thả sau 25 năm và chịu một năm quản thúc tại gia. Tuy nhiên khi ra tù, ngoài việc thích nghi với một xã hội với quá nhiều thay đổi, ông nhận ra một thực tế khác: Mỹ là quốc gia có tỉ lệ người chịu án tù cao nhất thế giới. Nhưng hơn một nửa số người ra tù sẽ bị bắt trở lại trong vòng ba năm, theo khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew, trong khi số còn lại không thể thích ứng với xã hội sau thời gian dài sống theo mệnh lệnh.

Vậy là cựu tù Santos đi khắp nước Mỹ, vào các nhà tù, trường đại học, hội nhóm... để truyền đạt những kinh nghiệm của mình và những thông điệp của sự hi vọng. Ông hướng dẫn các tù nhân xây dựng tinh thần lạc quan, lập các mục tiêu và phấn đấu để hoàn thành trong thời gian ở tù. Ông cho biết mục đích của mình là thay đổi quan niệm tồn tại từ lâu trong các nhà tù rằng chẳng có lối thoát nào cho các tù nhân. “Mọi người rất thích thông điệp tích cực và thực tế của ông ấy - hiệu trưởng Angela Haick của trung tâm giáo dục thanh thiếu niên ở California nói - Chúng tôi muốn cho bọn trẻ kinh nghiệm, ý tưởng mới và những kỳ vọng để chúng thay đổi tư tưởng và sẵn sàng cho những khả năng mới”.

“Tôi từng là người bị cho là không nên đưa trở về với xã hội, và bây giờ tôi đang ở đây, giảng dạy tại một trường đại học. Mọi người đều có thể làm được như vậy - Santos chia sẻ trên Truth Atlas - Và xã hội của chúng ta sẽ tốt hơn rất nhiều nếu chúng ta gieo thông điệp của hi vọng hơn là đay nghiến mãi những sai lầm”.