'Trên trải nệm, dưới rải đinh', làm sao thu hút người tài?

Việc giáo sư Trương Nguyện Thành dù được đa số thành viên Hội đồng quản trị trường ĐH Hoa Sen bầu giữ chức hiệu trưởng nhưng thiếu tiêu chuẩn 5 năm làm công tác quản lý nên không được chấp nhận khiến dư luận xôn xao, bức xúc.

Có thể khẳng định tài năng, trình độ của giáo sư Thành thì khỏi phải bàn. Giáo sư Thành đã được nền giáo dục tiên tiến hàng đầu thế giới như Mỹ công nhận. 

Về thực tiễn quản lý cũng đã được nhà trường, đội ngũ, giảng viên và sinh viên kiểm chứng, công nhận trong thời gian giáo sư Thành giảng dạy, làm việc tại ĐH Hoa Sen.

Qua vụ việc này, một lần nữa cho thấy vấn đề tiêu chuẩn, điều kiện, bằng cấp đang là rào cản lớn "ngáng chân" người tài phục vụ đất nước, phát huy tài năng.

Nặng nề điều kiện, tiêu chuẩn không chỉ xảy ra trong lĩnh vực giáo dục hay riêng vụ việc này mà nhiều ngành, lĩnh vực hiện nay vẫn còn đặt nặng tiêu chuẩn, bằng cấp. Đây chính là lực cản vô hình, vô lý gây cản trở người tài và gây khó khăn cho việc thu hút, trọng dụng người tài.  

Điều kiện, tiêu chuẩn là cần thiết nhưng không nên cứng nhắc, rập khuôn, đặc biệt phải có ngoại lệ, đặc cách. Trong suốt chiều dài lịch sử nước ta không ít, không hiếm trường hợp ngoại lệ! Chủ tịch Hồ Chí Minh là người vận dụng rất hiệu quả ngoại lệ về sử dụng người tài. 

Pháp luật hiện hành vẫn có quy định về các trường hợp ngoại lệ, đặc cách ví như tuyển dụng cán bộ, công chức được quy định trong Luật cán bộ, công chức...

Và trường hợp giáo sư Thành cũng nên có ngoại lệ, xứng đáng vận dụng ngoại lệ. Đó là trước mắt, xử lý tình huống. Về lâu dài cần tiến tới loại bỏ các quy định về điều kiện, tiêu chuẩn không cần thiết, cứng nhắc, nhất là trong các lĩnh vực xã hội hóa như giáo dục, y tế, nghiên cứu khoa học...

Bất cập cũng ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của các cơ quan nhà nước hiện nay. 

Theo đó, muốn làm lãnh đạo phải có chứng chỉ này, bằng cấp nọ. Vì thế, nhiều người giỏi chuyên môn, nghiệp vụ nhưng không có thời gian đi học, bồi dưỡng - ở đây đã loại trừ tình trạng tiêu cực cục bộ, bè phái, chạy chọt. 

Lý do là cơ quan cần họ hàng ngày, không thể thiếu họ nên nhiều khi những người này suốt đời làm... nhân viên. Trong khi những người yếu kém năng lực, "có cũng được, không có cũng được" lại có nhiều thời gian rảnh rỗi để tham gia các lớp bồi dưỡng, chứng chỉ... 

Và như vậy khi đưa lên bàn cân để lựa chọn lãnh đạo, quản lý thì những người có nhiều bằng cấp, chứng chỉ lại được cân nhắc, bổ nhiệm!  

Theo chúng tôi, trong những lĩnh vực, ngành nghề cần thiết phải quy định về điều kiện, tiêu chuẩn thì nhất thiết phải có ngoại lệ, đặc cách. 

Vấn đề sử dụng nhân tài tuyệt đối không nên cứng nhắc, vì như vậy sẽ không thể thu hút được người tài. Hay nói cách khác là người tài khó có đất để "sống", để phát huy tài năng của mình.

Việc chúng ta quá nặng nề vào tiêu chuẩn, điều kiện không những cơ quan nhà nước, doanh nghiệp không thu hút được người tài vào các vị trí lãnh đạo, quản lý, điều hành mà còn là rào cản, không khuyến khích được đội ngũ trí thức người Việt có trình độ cao khắp nơi trên thế giới trở về cống hiến, phục vụ đất nước.

TTO - Ông Trương Nguyện Thành - Phó hiệu trưởng điều hành Trường Đại học Hoa Sen, đã gửi email nói lời tạm biệt với trường này với lý do không được công nhận hiệu trưởng.