Hồ treo Tà Lủng, tại huyện Mèo Vạc (Hà Giang)
Một trong hai công trình được nhận giải thưởng Trần Đại Nghĩa 2025 là "Công nghệ hồ treo thu giữ nước vách núi" của nhóm các nhà khoa học gồm PGS.TSKH Vũ Cao Minh, TS Vũ Văn Bằng, KS Nguyễn Chí Tôn (thuộc Viện Các khoa học trái đất) kết hợp giữa khoa học địa chất và thủy văn được thử nghiệm thành công năm 2002 tại Đồng Văn (Hà Giang).
Hồ treo giữa lưng chừng núi thu nước ngầm trong vách đá giúp người dân khắc phục "cơn khát nước" vốn kéo dài 6-8 tháng mỗi năm trên cao nguyên có độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển.
Cho đến nay đã có 125 hồ treo được xây dựng ở cao nguyên đá Hà Giang và có hơn 30 hồ treo đang sắp triển khai.
Công trình "Nghiên cứu, phát triển, sản xuất tủ điện trung thế" của tác giả Phạm Đình Thắng, Đoàn Kỳ Bá, Bùi Văn Đam (Công ty cổ phần kỹ thuật công nghiệp Á Châu) cũng được đánh giá cao vì trong bối cảnh thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đòi hỏi nguồn năng lượng, nhất là hạ tầng năng lượng rất lớn.
Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cùng các tác giả nhận giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025 - Ảnh: VIỆN HLKH&CNVN
Phát biểu tại buổi trao thưởng, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho rằng giải thưởng không đơn thuần là một danh hiệu khoa học, mà còn là nguồn cảm hứng lớn đối với thế hệ trẻ. Đó là lời khẳng định rằng khoa học Việt Nam hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ, đổi mới sáng tạo và đồng hành cùng sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
"Chúng ta đang sống trong thời đại mà khoa học và công nghệ là động lực then chốt cho phát triển. Trong bối cảnh đó, Giải thưởng Trần Đại Nghĩa mang một ý nghĩa đặc biệt: không chỉ là sự tôn vinh quá khứ, mà là sự khuyến khích hiện tại và khai mở tương lai", Phó thủ tướng nói.
Đại diện cho nhóm tác giả được trao thưởng, PGS.TSKH Vũ Cao Minh chia sẻ để nghiên cứu một công trình khoa học có thể chỉ cần vài nhà khoa học, nhưng để đưa một giải pháp được kiểm chứng thực tế và nhân rộng ra thực tiễn sản xuất lại cần sự góp sức của nhiều người. Ông gửi lời cảm ơn những người đã giúp nhóm tác giả đưa công trình vào ứng dụng thành công trong đời sống thực tiễn.
Đề nghị trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa hằng năm
Tại họp báo về giải thưởng ngày 15-5, GS.TS Chu Hoàng Hà, phó chủ tịch Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết giải thưởng Trần Đại Nghĩa có tiêu chí và quy trình xét giải rất khắt khe, với thành viên giám khảo là các nhà khoa học đầu ngành.
Một trong những tiêu chí được đề cao là hàm lượng khoa học và tính ứng dụng. Trong đó, dù ra đời sớm hay ngay gần đây thì công trình đều phải chứng minh được giá trị ứng dụng và tác động tích cực vào các lĩnh vực đời sống. "Có những công trình khi trao giải, tác giả đã ở độ tuổi cao niên, có bề dày nghiên cứu khoa học, có người đã mất", GS.TS Chu Hoàng Hà cho biết.
Giải thưởng Trần Đại Nghĩa là giải cao quý của Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, được tổ chức 3 năm/lần nhằm vinh danh các nhà khoa học trong, ngoài nước có công trình nghiên cứu xuất sắc trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và công nghệ như toán học, cơ học, khoa học thông tin và máy tính, vật lý, hóa học, khoa học về sự sống, khoa học về trái đất, khoa học biển, khoa học môi trường và năng lượng…
Năm 2025, có 5 công trình được các hội đồng chuyên ngành lựa chọn đề cử thuộc 4 lĩnh vực nghiên cứu và có 2 trong số 5 công trình này đã được chọn để trao giải.
Giải thưởng Trần Đại Nghĩa ra đời vào năm 2015, nhưng mới chỉ có 3 lần được trao giải thưởng. Tại buổi trao thưởng, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đề nghị điều chỉnh thay vì 3 năm/lần thì mỗi năm sẽ có một lần trao giải thưởng này.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay