Tôi thấy cái ác trong... hoa vàng trên cỏ xanh

Tường, Mận và cóc Cu Cậu - cảnh trong phim

Tuy nhiên, dường như Victor Vũ chưa chạm sâu vào được nhân vật như trong truyện.

Chủ đề về cái ác, đặc biệt là cái ác của trẻ con, là một chủ đề rất đặc biệt nhưng ít khi được đề cập trong văn chương và phim ảnh, bởi nó hơi nhạy cảm. Nhưng thực sự có những cái ác của trẻ con rất đáng sợ, vì không ai nghĩ bọn trẻ ác cả, vì chúng được mặc nhiên che lấp trong cái vỏ bọc hồn nhiên của con trẻ. Cho dù cái ác của những đứa trẻ kiểu này đôi khi giết chết hoặc hủy hoại cuộc đời của người lớn.

Cái ác trẻ con trong truyện của Nguyễn Nhật Ánh được ông khai mở nó một cách từ tốn và khéo léo, như một ca phẫu thuật tâm lý của một bác sĩ giỏi nghề, khiến cho Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh của ông cao hơn một bậc so với những truyện dài mà ông viết cho tuổi mới lớn.

Truyện được viết lại dưới giọng kể của nhân vật ngôi thứ nhất, Thiều, một cậu bé thiếu niên đang vào tuổi lớn. Những hồi ức của cậu bé gói trọn cả một vùng làng quê nghèo miền Trung trong những năm khốn khó nhưng cũng tràn đầy những ký ức, những hoài niệm đẹp, trong trẻo của tuổi thơ, của tình anh em, của những rung động đầu đời.

Nếu như thế thì không khác gì những truyện dài khác của Nguyễn Nhật Ánh. Điều khác biệt là ông đã chạm vào được sâu hơn thế giới nội tâm của Thiều, đặc biệt là cái ác.

Thiều là một cậu bé đa cảm, có phần yếu đuối và ích kỷ. Thiều học giỏi nên được ba mẹ ưu tiên hơn hẳn Tường, một cậu bé được mô tả là học dốt nhưng lại rất giỏi những trò chơi trẻ con, thích đọc sách và có một thế giới tưởng tượng phong phú. Tường chỉ có một điểm yếu: yêu quý đến mức thần tượng anh trai.

Cái ác đầu tiên của Thiều là khi thua trong một trò chơi (dại) ném đá của bọn trẻ làng quê (không biết chơi gì), bèn bày mưu cho đứa em đến gần rồi ném viên đá vào trán khiến đứa em chảy máu.

Cái ác lần thứ hai là khi Thiều để ông hàng xóm bắt mất con cóc, dù Thiều biết với Tường đó là cậu cóc vàng, là thế giới tưởng tượng tuổi thơ của đứa em trai, chỉ vì nó đố kị và ghen tức khi thấy Tường và Mận thân thiết chơi đùa với nhau.

Cái ác lần thứ ba của Thiều là khi ra đồng mót khoai trở về trong trận đói sau cơn lũ và tình cờ nghe lỏm cuộc đối thoại giữa Tường và Mận đang chia nhau mấy miếng thịt gà (giả bộ).

Không còn là sự ghen tức và đố kị nữa, cái ác của Thiều lần này dường như không còn một chút lý trí nào nữa cho toan tính, bày mưu - thay vào đó là cơn giận dữ trào sôi của sự tích tụ (vị kỷ) lâu ngày, khiến Thiều lao vào nhà vác cái gậy gỗ rồi phang tới tấp vào lưng em trai trước sự bàng hoàng của Mận.

Tường sau ba cơn ác của ông anh trai yêu quý, đã gục ngã hoàn toàn mà vẫn không hiểu tại sao.

Cái giỏi của Nguyễn Nhật Ánh trong việc xây dựng cái ác trẻ con trong truyện dài này chính là việc ông không để người lớn can thiệp rồi răn dạy hay ra bài học đạo đức cho bọn trẻ. Bố mẹ đều không hề hay biết gì về ba lần ác của Thiều với Tường.

Dường như Nguyễn Nhật Ánh đã có một cam kết không để người lớn nhúng tay vào những bí mật của bọn trẻ. Ông để bọn chúng tự chữa lành vết thương cho nhau và cùng nhau đứng dậy.

Trong cả ba lần anh ra tay ác với mình, Tường đều biết anh cố tình, nhưng không mảy may trách móc. Tường chỉ không hiểu tại sao. Và Tường đều tìm mọi cách để che giấu tội cho anh, không để Thiều phải liên lụy.

Thiều, có lẽ đến lần ác thứ ba, sau trận đòn tàn bạo dành cho em trai và trước tình cảm trước sau như một của thằng em, cậu bé mới thực sự hồi tỉnh, mới chiến thắng được sự vị kỷ và cái ác bên trong.

Và cuối cùng Thiều đã thấy được hoa vàng trên cỏ xanh, một vẻ đẹp bình dị trước mắt mà có lẽ giờ cậu mới phát hiện như reo lên vậy…

“Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”, vì vậy như một sự thức tỉnh của Thiều trước cái ác.

Cảnh quay trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh