Thí điểm giám sát thu - chi tiền trường

Phóng to

TS Nguyễn Tùng Lâm - Ảnh: N.Khánh

Tuy nhiên, sự ra đời một tổ chức mới liệu có giám sát, ngăn ngừa được không hay cũng là “bàn tay nối dài” cho lạm thu? Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Nguyễn Tùng Lâm - chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội, đồng thời là người khởi xướng việc này - cho biết:

- Hội đồng này là tổ chức xã hội, tự nguyện của cộng đồng cha mẹ học sinh và đại diện dân cư trên địa bàn, do Mặt trận Tổ quốc địa phương công nhận, dựa trên cơ sở kết quả bầu cử ban đại diện cha mẹ học sinh, của các đoàn thể, tổ chức xã hội trên địa phương. Cụ thể, hội đồng sẽ có đại diện cha mẹ học sinh do hội cha mẹ học sinh trường giới thiệu, có đại diện hội cựu giáo chức, hội khuyến học, hội cựu chiến binh, hội phụ nữ... do hội khuyến học địa phương đề cử.

Mặt trận Tổ quốc cấp phường xã (đối với trường mầm non, tiểu học, THCS) và cấp quận, huyện (đối với cấp THPT) có trách nhiệm tập hợp các thành viên, công nhận việc thành lập hội đồng giám sát gồm các thành viên trên. Hội đồng này sẽ hoạt động theo chỉ đạo, hướng dẫn của hội khuyến học địa phương và chịu sự quản lý nhà nước của phòng GD-ĐT hoặc sở GD-ĐT.

Đề án xây dựng “Hội đồng giám sát cộng đồng trường học” sẽ thí điểm từ năm học 2013-2014 tại năm trường học và cơ sở giáo dục thuộc Q.Hoàng Mai, Hà Nội.

* Vai trò của hội đồng này trong việc chống lạm thu như thế nào?

- Hội đồng sẽ giám sát việc thực hiện quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của nhà trường đối với học sinh và cha mẹ học sinh; tham gia xây dựng quy chế chi tiêu phần kinh phí do cha mẹ học sinh đóng góp và kinh phí huy động được từ các nguồn lực khác cho nhà trường nhằm phục vụ kế hoạch giáo dục của trường; căn cứ vào kế hoạch huy động và sử dụng đã được thống nhất với nhà trường, hội đồng có trách nhiệm giám sát việc sử dụng và quản lý khoản kinh phí do cha mẹ học sinh đóng góp và kinh phí huy động được từ các nguồn lực khác.

Hội đồng có trách nhiệm cùng nhà trường giải trình với các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức liên quan về kế hoạch huy động, sử dụng nguồn quỹ huy động từ cha mẹ học sinh và xã hội. Đồng thời hội đồng cũng có nhiệm vụ vận động các tổ chức, cá nhân ngoài nhà trường tham gia đóng góp công sức, tiền của cho sự phát triển của nhà trường.

* Trong trường hợp phát hiện những sai phạm về thực hiện dân chủ trong nhà trường và thu - chi sai, hội đồng giám sát sẽ làm gì?

- Hội đồng giám sát có quyền yêu cầu nhà trường làm rõ những vấn đề mà hội đồng thấy bất ổn, yêu cầu các cơ quan quản lý ngành GD-ĐT địa phương giải quyết các kiến nghị đối với các trường học, giải quyết ngay những vấn đề nảy sinh. Hội đồng giám sát cũng có quyền kiến nghị cấp có thẩm quyền đình chỉ các việc làm vi phạm về việc thực hiện dân chủ trong hoạt động nhà trường, vi phạm về quy định thu, chi trong nhà trường...

* Theo đề án, chữ ký của hội đồng giám sát có giá trị để hợp thức hóa kế hoạch thu, chi. Với quyền lực nhất định đó, nếu hội đồng giám sát đứng về phía nhà trường để quyết định những khoản thu không hợp lòng dân, khi đó áp lực sẽ mạnh hơn đối với phụ huynh và lạm thu không những không giảm mà còn tăng thêm thì sao? Ai sẽ kiểm soát “quyền lực” của hội đồng giám sát?

- Thứ nhất, trong đề án cũng nêu rõ bản kế hoạch thu, chi phải được 100% phụ huynh đồng ý. Như vậy phụ huynh vẫn là những người có tiếng nói góp phần quyết định việc này. Trước đây, nhiều phụ huynh không đồng ý nhưng vì lo ngại vẫn phải đồng ý, vẫn phải nhận là “tự nguyện”. Nhưng nay có thêm một kênh giám sát cả quá trình triển khai xây dựng kế hoạch, thực hiện thu, chi, sử dụng nguồn kinh phí... thì tôi hi vọng những phụ huynh không đồng tình với cách làm của ban đại diện cha mẹ học sinh sẽ có nơi để kiến nghị và hội đồng giám sát sẽ bảo vệ những kiến nghị chính đáng của cha mẹ học sinh.

Thứ hai, hội đồng giám sát lập ra không phải muốn làm gì thì làm mà cũng có kế hoạch, nhiệm vụ được trao đổi, thống nhất. Hội đồng này phải thực hiện chế độ báo cáo định kỳ (cuối học kỳ và cuối năm học) gửi cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, HĐND, UBND xã phường hoặc quận, huyện, thành phố, gửi cơ quan quản lý giáo dục địa phương. Ngoài ra hội khuyến học địa phương cũng có trách nhiệm tập hợp báo cáo của hội đồng giám sát các trường trong địa bàn gửi hội khuyến học thành phố, các phòng GD-ĐT cũng có trách nhiệm tập hợp báo cáo, kiến nghị của hội đồng giám sát các trường gửi sở GD-ĐT và có yêu cầu, chỉ đạo ngược lại với nhà trường nếu kiến nghị của hội đồng giám sát các trường có căn cứ và xác đáng.

Hội đồng giám sát không phải là yếu tố cản trở hoạt động của nhà trường và ban đại diện cha mẹ học sinh, cũng không phải tổ chức làm “bình phong” cho tình trạng lạm thu, mà nếu thực hiện đúng ý tưởng của đề án, đây là một nhân tố góp phần làm cho việc thu chi trong nhà trường minh bạch, hợp lý, hiệu quả.