Thấy gì qua vụ khủng hoảng ngoại giao?

Hai cha con gián điệp nhị trùng - từng bị Nga xử 13 năm tù vì tội phản quốc và làm gián điệp cho nước ngoài (Anh) vào năm 2006 - được phát hiện bất động trong trạng thái nguy kịch trên một băng ghế ở thành phố Salisbury (Anh).

Thủ tướng nước chủ nhà đã yêu cầu phía Nga giải thích làm thế nào mà chất độc qua ngã thần kinh Novichok, một chất độc quân sự do Nga sản xuất, lại có thể được sử dụng trong trường hợp này?

Phía Nga đã không trả lời. Điều này đủ để dẫn đến việc Chính phủ Anh trục xuất các nhà ngoại giao Nga như đã "hứa". Thật ra bất cứ âm mưu nào cũng để lại các "chữ ký" của một "ai đó". Trong trường hợp này, "chữ ký" là chất độc do Nga sản xuất và cách ra tay cũng giông giống vụ ám sát người được xem là anh của ông Kim Jong Un vào năm ngoái ở Kuala Lumpur, Malaysia.

Chưa nói đến đúng hay sai trong vụ này, song lý thuyết "đọc & hiểu tin" từ lâu đã chỉ ra rằng bất cứ sự cố nào cũng đều dẫn đến hậu quả mà ai đó phải gánh và ai đó được hưởng lợi. Giả định một thế lực nào đó muốn tổ chức một vụ ầm ĩ ngoại giao giữa Nga và Âu - Mỹ, tất nhiên sẽ dò xem đâu là điểm yếu nhất ở mỗi phía. Trong vụ này, nước Anh chính là mục tiêu "ưu tiên" nhất do đang "thân cô, thế cô" sau khi rời khỏi EU, nên trên lý thuyết EU không có trách nhiệm "chung lưng đấu cật" về mặt ngoại giao.

Song EU đã vượt ra khỏi khuôn sáo đó, do lẽ dẫu sao Anh cũng vẫn chưa "Brexit" xong và EU chia sẻ nỗi lo của Anh, e sợ nếu không phản ứng sẽ có những vụ tương tự ở từng nước EU. Còn ai hưởng lợi? Nhất định là các thế lực dân tộc chủ nghĩa đang hừng hực chờ đợi những cái cớ để dấn tới hơn nữa trên bàn cờ địa chính trị, thúc đẩy nhanh bước cáo chung của một trật tự thế giới cũ đã "quá đát", thay thế bằng một trật tự thế giới mới.

Điều gì sẽ xảy ra sau việc Anh, rồi Mỹ và EU cùng trục xuất cả trăm nhà ngoại giao Nga? Nếu cục diện nhất định theo cái đà "mắt đền mắt, răng đền răng", e rằng thế giới sẽ không chỉ rơi vào cuộc chiến tranh lạnh tập 2, mà sẽ lâm vào một cuộc khủng hoảng nóng thực sự từ các ngòi lửa đã sẵn sàng ở Syria, Ukraine, biển Baltic, thậm chí trên cả Thái Bình Dương. 

Nhân vụ không quân Trung Quốc vừa diễn tập thực chiến trên Biển Đông và biển Hoa Đông với các máy bay do Nga sản xuất (từ SU-30 đến SU-35 mới ra lò và cả máy bay ném bom H-6K), cần nhắc lại rằng năm ngoái, số vụ máy bay Nga áp sát Nhật khiến không quân Nhật phải xuất kích ngăn cản còn đông hơn máy bay Trung Quốc vốn đang tranh chấp khu vực đảo Senkaku (còn gọi là Điếu Ngư).

Tất nhiên, không nước nào có thể vỗ ngực ca bài "Em hiền như ma xơ". Năm 1985, hai điệp viên Pháp đã đánh chìm tàu Rainbow Warrior của Tổ chức Hòa Bình Xanh lúc đó đang phản đối Pháp thử hạt nhân ở nam Thái Bình Dương và đã bị bắt. Song dường như sau vụ này, một số nước do ái ngại mà từ bỏ điều gọi là "các hành vi sử dụng điệp viên".

TTCT - “Chúng ta sống trong thời đại đặc biệt… Việc thay thế suy đoán vô tội bằng suy đoán có tội đang diễn ra. Hơn thế nữa, nguyên tắc này của luật hình sự đang được chuyển sang quan hệ quốc tế”.