Ta đã lạc nhau

Phóng to

Bộ tam Yanbi, Vũ Thanh Hằng và Mr.T nhận ba giải Zing Music: Ca khúc của năm, Ca khúc được chia sẻ nhiều nhất trên cộng đồng mạng và Music video của năm với ca khúc Thu cuối - Ảnh: T.T.D.

Thế nhưng ở ba giải thưởng quan trọng không kém của ZMA - Ca khúc của năm, Album của năm, Music video của năm với kết quả được lấy từ chỉ số Z (lượt nghe, xem, lượt chia sẻ, yêu thích...) thì các “ngôi sao” lừng lẫy của làng nhạc Việt lại hoàn toàn trắng tay. Cả giải ca khúc và video đều thuộc về tác phẩm Thu cuối của bộ tam Yanbi - Mr. T - Vũ Thanh Hằng (Hằng BingBoong), giải album ghi tên Nợ của Phạm Trưởng - những nhân vật mà theo lời thừa nhận của cánh phóng viên văn hóa văn nghệ là “không biết là ai”, “mới nghe lần đầu”.

Trong 10 hạng mục giải thưởng dựa trên chỉ số Z, ngoài Hoa ban trắng của Bức Tường (Ca khúc rock của năm) và Hai bờ cách biệt của Đan Trường - Cẩm Ly (Ca khúc mang âm hưởng dân ca của năm) là những nghệ sĩ “vua biết mặt, chúa biết tên”, tám giải còn lại đều là những cái tên lạ hoắc đối với giới chuyên môn như Trần Tuấn Lương, JustaTee, Emily, M-TP, Cường Seven... Ngay trên sân khấu đêm trao giải, phần biểu diễn Bài ca trên núi của Tùng Dương hay kiểu chơi nhạc kịch của Đức Tuấn bỗng trở nên lạc nhịp trong tiếng vỗ tay thưa thớt của khán giả - những người trước đó đã vô cùng hào hứng với Đông Nhi, Noo Phước Thịnh, The Men, 365... Tại sao như vậy?

2 Tạm gác câu chuyện về những cuộc đua tin nhắn, bình chọn ở nhiều cuộc thi, giải thưởng âm nhạc, điều chúng ta có thể nhìn thấy là một sự lệch pha hoàn toàn giữa cái gọi là thị hiếu công chúng và chuyên môn nghệ thuật. Ở một giải thưởng như Cống hiến, không cần phải nghĩ nhiều, người ta cũng biết chắc Mỹ Linh, Tùng Dương, Uyên Linh, Đức Tuấn hay những nghệ sĩ “phái hàn lâm” sẽ có cơ hội giành chiến thắng và những Lương Bích Hữu, HKT, Miu Lê... của “phái thị trường” tốt nhất là không nên xuất hiện (dẫu có muốn cũng khó xuất hiện bởi hầu hết đã bị loại từ vòng đề cử).

Ở các giải cố gắng cân đối giữa nghệ thuật và thị trường theo kiểu cộng dồn kết quả hoặc tách bạch hai hệ thống giải, sự phân hóa vẫn tràn ngập. Nhiều tác phẩm, con người được các HĐNT đánh giá cao, trao giải thưởng đã không thể sống được trên thị trường, thậm chí không có đường ra thị trường trong khi bao tác phẩm, bao con người bị chê bai tầm thường, nhảm nhí, không đáng để mắt tới, thậm chí là “thảm họa” vẫn cứ sống tốt, sống khỏe và vẫn được khán giả đại chúng nhiệt liệt tán thưởng.

3 Đã có những bạn trẻ xác nhận “không nghe nổi Trịnh (Công Sơn)” (và những tác giả, tác phẩm của một thời xưa cũ). Những người lớn tuổi hơn thì “không hiểu nổi gu nhạc của tụi nhỏ bây giờ”. Cứ thế, người ta lạc nhau khi các thành viên HĐNT của nhiều giải thưởng (thường là nhạc sĩ, đạo diễn, quan chức, nhà báo, người mẫu...) phần lớn không nghe (vì không để ý, không biết, cũng không muốn thử nghe) loại âm nhạc của “tụi nhỏ bây giờ”. Hỏi chuyện một số người từng ngồi ghế HĐNT, một sự thật khá mỉa mai hé lộ: họ không nghe hết các tác phẩm, không nắm được hết các hoạt động của nghệ sĩ, chủ yếu chấm dựa trên những gì mình biết và theo “tên quen”. Giới trẻ thì cứ “mặc kệ người ta nói” bởi “họ có hiểu mình đâu”, vẫn tiếp tục sáng tác, hát, nghe những ca khúc giản đơn (lắm khi dễ dãi), dễ hiểu, phù phiếm của mình.

Không có tiếng nói chung, cũng chẳng buồn “nói” với nhau, chỉ 15 năm nhạc Việt, nếu lấy mốc theo những ngày đầu Làn sóng xanh, đã thành khoảng cách hai thế hệ quá đỗi xa xôi. Đưa nghệ thuật đến với đại chúng hay nâng chất tác phẩm thị trường sẽ mãi mãi là những lời nói suông nếu giới sáng tác, các nhà phê bình, nghệ sĩ trẻ và cả công chúng các thế hệ không thiện chí lắng nghe, tìm hiểu, thừa nhận nhau mà cứ mãi quay lưng đi về hai hướng.