John Williams: thiên tài hay nỗ lực?

Từ giai điệu kỳ bí như tiếng chuông ma thuật mở đầu mỗi bộ phim Harry Potter đến phần nhạc đệm như những bước chân nhỏ đều đặn bước đi trên tấm chiếu tatami trong Hồi ức của một geisha, từ tiếng nhạc hào hùng vang lên khi siêu nhân bay vèo tới như một đấng cứu thế cứu lấy cô gái đang ngã từ trên cao đến những giai điệu ấm áp vui tươi đêm Giáng sinh trong Ở nhà một mình…, một người chỉ cần sáng tác ra được một trong số những nhạc phẩm ấy thôi là đã đủ để đời.

Nhưng John Williams đã sáng tác ra tất cả những nhạc phẩm ấy, và vô số những nhạc phẩm khác cả bên trong lẫn bên ngoài điện ảnh.

Gói lại một sự nghiệp đồ sộ như thế trong một bộ phim tài liệu chỉ dài hơn 100 phút, Music by John Williams (2024) của đạo diễn Laurent Bouzereau tất nhiên không thể nào trình bày cặn kẽ về từng sáng tác quan trọng của nhà soạn nhạc phim vĩ đại nhất còn đang sống (ông có quá nhiều tác phẩm). Dẫu vậy, chí ít nó giúp ta hình dung ra được làm sao mà một con người có thể liên tiếp đi từ đỉnh cao này qua đỉnh cao khác.

Là tư chất ư? Tất nhiên rồi, ông là thiên tài, nhưng chưa đủ. Là di truyền gia đình ư? Cũng có đấy, cha ông cũng là một nhạc công ở Hollywood song không nổi bật tới thế.

Là may mắn? Chính John Williams sẽ gật gù khiêm tốn nói với chúng ta, đúng vậy, ông đã quá may mắn; nhưng trên tư cách khán giả, ta biết còn có gì hơn thế nữa. Và câu trả lời không nằm ở đâu khác, chính là ở sự chăm chỉ, vô cùng chăm chỉ.

John Williams gần như không từ chối bất cứ lời đề nghị nào dù nhỏ nhất trong buổi đầu sự nghiệp âm nhạc.

Chúng ta ngày nay biết đến John Williams như người sáng tác ra những bản nhạc phim nổi tiếng nhất mọi thời trong loạt phim Star Wars hay Schindler's List, nhưng liệu chúng ta có biết đến một John Willams một nhạc công piano chẳng mấy khi được nhắc tới, đi đánh đàn cho bao nhiêu tác phẩm Hollywood, từ các kinh điển như Breakfast at Tiffany's, To Kill A Mockingbird, The Apartment đến những bộ phim đã hoàn toàn bị lãng quên?

Liệu chúng ta có biết đến một John Williams từng ngày ngày sáng tác nhạc cho các tác phẩm truyền hình hạng trung, những sitcom hài hước vô tri của các đạo diễn không mấy tên tuổi, đến mức một nhà soạn nhạc đi trước ông từng khuyên, nếu không muốn đánh mất mình trong thứ âm nhạc đặt hàng thương mại này, thì mau mau rời khỏi ngành phim ảnh?

Và xa hơn nữa, liệu chúng ta có biết đến một John Williams từng được đề nghị viết nhạc cho một bộ phim tư liệu du lịch về những vùng duyên hải Canada từ một studio nhỏ, và đã ông nhận lời?

Hãy cứ trầm trồ việc nhà soạn nhạc này chỉ vừa hoàn thành phần nhạc phim chạm tới những gì thơ ngây nhất, phiêu lưu nhất của thời tuổi thơ trong Jurassic Park. Ông vừa làm những loài khủng long to lớn như được hiện hình qua âm nhạc, thì ngay lập tức đã bắt tay vào sáng tác cho bộ phim hay bậc nhất về nhân tính trong Thế chiến II - Schindler's List.

Nhưng đừng nghĩ rằng ông làm được điều đó chỉ nhờ tài năng trời ban. Các nhạc phẩm này chỉ là hoa trái cuối cùng của một cuộc đời không ngừng lao động, không ngừng gieo trồng, bất kể là trên những miền đất phong nhiêu hay những miền đất khô cằn.

Phạm vi sáng tác của Williams rộng đến vậy, là bởi vì dường như với ông, trong nghệ thuật chưa bao giờ có sang hay hèn.

Ông có thể đồng ý làm nhạc cho cả những bộ phim mà người khác nghĩ là dở tệ. Ông có thể sáng tác nhạc cho cả các kênh truyền hình như ESPN, nhưng đồng thời cũng viết ra những bản concerto thách thức nhất, thể nghiệm nhất cho các nghệ sĩ độc tấu.

Những tư liệu gần nhất trong Music by John Williams được quay vào năm 2023. Năm ấy, Williams từng tuyên bố sau phần 5 của Indiana Jones, ông sẽ nghỉ viết nhạc phim, chỉ tập trung vào nhạc giao hưởng. Nhưng sau đó ông đổi ý luôn, bảo rằng muốn ở lại Hollywood thêm 10 năm nữa, đến khi 100 tuổi.

Cho nên những người hâm mộ Williams chớ đừng lo lắng. Bây giờ John Williams mới chỉ 93, và sáng sáng vẫn ngồi vào bàn viết nhạc.

50 năm John Williams vẫn viết nhạc phim cho Steven Spielberg

Nhà soạn nhạc John Williams năm nay 92 tuổi, còn nhà làm phim Steven Spielberg 77 tuổi. Điều đó có nghĩa là cả hai đã cộng tác cùng nhau suốt hơn nửa đời mình.