Sử dụng lao động là người khuyết tật, doanh nghiệp được gì?

Nhiều bình luận, ý kiến được bạn đọc Tuổi Trẻ Online nêu lên xung quanh bài viết "Ám ảnh thất nghiệp từ sau dịch COVID-19, lao đao tìm việc ở tuổi trung niên". Ngoài những nhận định về việc lao động trung niên bị doanh nghiệp sa thải "như một điều tất yếu", nhiều người cho rằng cần có chính sách bảo vệ người lao động lớn tuổi, đặc biệt là người khuyết tật.

Nhiều ưu đãi, miễn thuế doanh nghiệp, hỗ trợ vay vốn

Bạn đọc DucNguyen cho rằng các nước phát triển có lập danh mục các công việc ưu tiên người có tuổi. Chỉ khi nào công việc, vị trí đó không tuyển được lao động lớn tuổi, doanh nghiệp mới tuyển người trẻ. Chính sách hỗ trợ đối với các doanh nghiệp duy trì việc sử dụng lượng lớn lao động gần đến tuổi hưu cũng rất rõ ràng, như việc được giảm thuế.

"Ở Úc, tôi còn biết công ty tôi từng làm nếu tuyển người khuyết tật làm việc sẽ được miễn giảm và ưu tiên cho tuyển lao động nước ngoài với quy trình nhanh gọn hơn. Tất cả đều cố gắng duy trì công việc cho người có độ tuổi dễ bị các doanh nghiệp bỏ rơi", bạn đọc DucNguyen viết.

Từ vấn đề trên, Tuổi Trẻ Online đã có trao đổi nhanh với luật sư Nguyễn Đăng Tư (Đoàn luật sư TP.HCM, Công ty luật TNHH TriLaw, TP.HCM).

Theo luật sư, hiện chưa có quy định về việc ưu tiên đối với các doanh nghiệp sử dụng lao động lớn tuổi hoặc trung niên.

Tuy nhiên, có quy định ưu tiên cho các doanh nghiệp sử dụng từ 10 lao động là người khuyết tật trở lên, hoặc sử dụng trên 30% người lao động là người khuyết tật.

Điều 9, điều 10 của nghị định 28/2012/NĐ-CP quy định các chính sách ưu đãi mà doanh nghiệp, các cơ quan hành chính sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp sử dụng người khuyết tật làm việc ổn định thì tùy trường hợp có thể được hưởng các ưu đãi.

Cụ thể, cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng từ 30% tổng số lao động trở lên là người khuyết tật quy định tại điều 34 Luật Người khuyết tật được hưởng các chính sách ưu đãi sau đây:

a) Hỗ trợ kinh phí cải tạo điều kiện, môi trường làm việc phù hợp cho người khuyết tật theo quy định của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Mức hỗ trợ theo tỉ lệ người khuyết tật làm việc ổn định tại cơ sở sản xuất, kinh doanh, mức độ khuyết tật của người lao động và quy mô của cơ sở sản xuất, kinh doanh theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.

Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là ủy ban nhân dân cấp tỉnh) quyết định mức kinh phí hỗ trợ cải tạo điều kiện, môi trường làm việc cho cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng từ 30% tổng số lao động trở lên là người khuyết tật;

b) Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế;

c) Vay vốn ưu đãi theo dự án phát triển sản xuất kinh doanh từ Ngân hàng Chính sách xã hội.

Điều kiện vay, thời hạn vay, mức vốn vay và mức lãi suất vay thực hiện theo quy định hiện hành áp dụng đối với dự án vay vốn giải quyết việc làm;

d) Ưu tiên cho thuê đất, mặt bằng, mặt nước theo quy định của pháp luật;

đ) Miễn tiền thuê đất, mặt bằng, mặt nước phục vụ sản xuất kinh doanh đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng từ 70% lao động là người khuyết tật trở lên. Giảm 50% tiền thuê đất, mặt bằng, mặt nước phục vụ sản xuất kinh doanh đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng từ 30% đến dưới 70% lao động là người khuyết tật.

Sa thải lao động lớn tuổi, doanh nghiệp phải báo trước 30 ngày cho UBND tỉnh

Theo luật sư Nguyễn Đăng Tư, hiện nay các quy định của Bộ luật Lao động không có quy định về việc phân biệt ký kết hay chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ) với người lao động lớn tuổi, trung niên hay trẻ tuổi. Chỉ gọi chung là ký kết hay chấm dứt HĐLĐ với người lao động.

Tuy nhiên, hiện nay có nhiều trường hợp doanh nghiệp cố tình chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động lớn tuổi, chỉ giữ lại người lao động trẻ tuổi.

"Việc phân biệt đối xử trong việc chấm dứt hợp đồng lao động giữa người lớn tuổi và người trẻ tuổi không được pháp luật cho phép. Tuy nhiên nhiều doanh nghiệp cố tình "lách luật", gây sức ép và chấm dứt hợp đồng lao động hàng loạt người lao động lớn tuổi", luật sư Đăng Tư thông tin.

Theo quy định, khi chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động do thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế mà nhiều người lao động có nguy cơ mất việc làm, phải thôi việc, người sử dụng lao động phải xây dựng và thực hiện phương án sử dụng lao động theo quy định tại điều 44 của Bộ luật Lao động.

Việc cho thôi việc đối với người lao động chỉ được tiến hành sau khi đã trao đổi ý kiến với tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động là thành viên, và thông báo trước 30 ngày cho UBND cấp tỉnh và cho người lao động.

Theo đó, nếu trường hợp cho thôi việc đối với nhiều người lao động lớn tuổi thì cũng phải báo cáo UBND cấp tỉnh, và phải trao đổi với công đoàn cơ sở đại diện cho người lao động.

"Trường hợp phát hiện bất thường, bất công trong việc sa thải, cho thôi việc, công đoàn cơ sở hay UBND cấp tỉnh cũng có thể can thiệp, góp ý. Điều này đồng nghĩa tổ chức công đoàn và UBND cấp tỉnh cũng có trách nhiệm nắm bắt thông tin và bảo vệ người lao động yếu thế (lớn tuổi), bảo đảm công bằng trong việc cho thôi việc người lao động hàng loạt", luật sư thông tin.

Đề xuất sửa Luật Việc làm có siết lợi ích người lao động?

Dự thảo Luật Việc làm sửa đổi đề xuất người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động sẽ không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp, trừ trường hợp đặc biệt.