Phòng ung thư 
bằng biện pháp kép

Vắc xin ngừa HPV dành cho nữ giới tuổi từ 9- 26, chưa hoặc đã có quan hệ tình dục - Ảnh: O.N

Ông Cảm nhận định với những bệnh đã có văcxin phòng thì văcxin là cách phòng bệnh chủ động rẻ tiền nhất. Bên cạnh đó, sàng lọc, phát hiện bệnh sớm bằng việc khám bệnh định kỳ cũng là biện pháp có hiệu quả.

Phòng bệnh bằng văcxin

Có gần 30 văcxin đang được sử dụng tại các phòng tiêm chủng dịch vụ, như văcxin 3, 4, 5, 6 trong 1, văcxin ngừa phế cầu khuẩn, viêm màng não cầu khuẩn, ngừa ung thư cổ tử cung do virút HPV... Một số ý kiến cho rằng giá nhiều văcxin dịch vụ đắt đỏ, nhưng theo ông Nguyễn Nhật Cảm, khó đánh giá như thế nào là đắt nếu so với hiệu quả phòng bệnh.

“Có những cán bộ của trung tâm chúng tôi đi giám sát và gặp những ca bệnh đáng tiếc, bé nhiễm virút viêm não Nhật Bản B và bị biến chứng về thần kinh, bé vẫn lớn lên nhưng không đi học được nữa và cả cuộc đời sẽ ngơ ngác như vậy. Nhưng nếu được tiêm chủng đủ mũi thì tình hình đã khác. Hay như ung thư cổ tử cung nếu phát hiện muộn thì là bệnh khó điều trị, vì vậy nếu có thêm phần trăm nào phòng bệnh được cũng là đáng quý. Với những bệnh có văcxin phòng, theo tôi văcxin là biện pháp phòng bệnh chủ động rẻ nhất”, ông Cảm phân tích.

Các văcxin hiện có đã bao phủ phòng nhiều bệnh nguy hiểm ở nhóm dưới 1 tuổi cũng như các nhóm tuổi lớn hơn. Ông Nguyễn Trần Hiển, chủ tịch Hội Y học dự phòng Việt Nam, cho hay hằng năm có khoảng 490.000 phụ nữ trên toàn thế giới mắc mới và trên 270.000 ca tử vong do ung thư cổ tử cung. Mỗi 2 phút trôi qua, trên thế giới lại có một phụ nữ chết do căn bệnh này. Nếu ung thư cổ tử cung được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tỉ lệ sống sót khá cao.

Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 5.300 ca mắc mới và 2.500 trường hợp tử vong do ung thư cổ tử cung và đây là một trong những ung thư phổ biến nhất, là nguyên nhân gây tử vong cao hàng đầu trong số các loại ung thư ở phụ nữ. Theo ông Hiển, HPV là nguyên nhân hàng đầu của bệnh ung thư cổ tử cung.

Số liệu báo cáo mới nhất của trung tâm nghiên cứu về HPV vào tháng 2-2016 cho thấy khoảng 70% các trường hợp ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới là do loại 16 và 18. Riêng tại Việt Nam, HPV 16, 18 là chủng phổ biến gây bệnh này (chiếm khoảng 82,8%).

GS.TS Nguyễn Trần Hiển cho biết thêm văcxin ngừa HPV có một số phản ứng phụ thường gặp sau tiêm là sưng đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ trong 1-2 ngày, đau đầu, chóng mặt... Các biểu hiện này không đòi hỏi phải điều trị mà có thể tự khỏi. Ở góc độ phòng bệnh, ông Trần Văn Thuấn, phó giám đốc Bệnh viện K, cho rằng nếu tai biến nằm trong tỉ lệ cho phép và tính trên lợi ích cho cộng đồng thì vẫn nên tiêm ngừa.

Phòng bệnh bằng sàng lọc, phát hiện sớm

Theo ông Trần Văn Thuấn, chị em dù đã tiêm ngừa cũng nên đi khám định kỳ và phát hiện sớm ung thư cổ tử cung, vì việc tiêm ngừa không loại trừ hoàn toàn các chủng virút gây bệnh. Đặc biệt cần chú ý đến các “biện pháp kép”: phụ nữ trên 30 tuổi nên đi khám phụ khoa, xét nghiệm tế bào cổ tử cung định kỳ, nhằm phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường để điều trị kịp thời, giảm nguy cơ các bất thường này tiến triển thành ung thư cổ tử cung. Nếu tiêm văcxin phòng HPV, tốt nhất là tiêm ngừa trước khi có quan hệ tình dục.

Lưu ý là ung thư vú và cổ tử cung là hai loại ung thư đứng hàng đầu trong các ung thư thường gặp ở phụ nữ. Tuy nhiên nếu được sàng lọc, phát hiện sớm thì cả hai loại ung thư này đều có tỉ lệ chữa khỏi cao. Nếu sưng hoặc có khối u, hạch ở nách, có u hoặc nhiều u ở ngực, ngực bị nóng và ửng đỏ (thậm chí có thể chuyển màu đỏ tím), thay đổi hình dạng núm vú hoặc núm vú đột nhiên chảy dịch... thì chị em cần đi khám sớm và đây có thể là dấu hiệu cảnh báo của bệnh ung thư vú. Ung thư cổ tử cung có thể biểu hiện bằng các cơn đau vùng chậu, chảy máu bất thường khi không phải kỳ kinh hoặc đã mãn kinh, chu kỳ kinh nguyệt và dịch âm đạo bất thường, có màu/mùi lạ...

Đây cũng là căn bệnh ung thư duy nhất đã có văcxin phòng bệnh, bên cạnh một số văcxin gián tiếp phòng ung thư như tiêm văcxin ngừa viêm gan B đề phòng trường hợp nhiễm virút và bệnh tiến triển thành ung thư gan, xơ gan.