17/06/2021 16:17 GMT+7
Trở lại chủ đề

Phát hiện mới: Không phải gene, văn hóa mới giúp con người tiến hóa

MINH HẢI (Theo Science Daily)
MINH HẢI (Theo Science Daily)

TTO - Một nghiên cứu mới cho thấy văn hóa đang giúp loài người tiến hóa nhanh hơn với tư cách là một loài thay vì những thay đổi về mặt di truyền học như trước đây.

Phát hiện mới: Không phải gene, văn hóa mới giúp con người tiến hóa - Ảnh 1.

Tiến hộ về văn hóa giúp con người giảm bớt tính hung hăng chiến đấu, tăng thiên hướng hợp tác, tính cách mềm mỏng và năng lực học hỏi xã hội - Ảnh: GETTY

Tiến hóa là sự thay đổi các đặc tính di truyền của một quần thể sinh học qua những thế hệ nối tiếp nhau. Những đặc tính này được biểu hiện qua các gene, kết quả của đột biến, tái tổ hợp di truyền và nguồn gốc các biến dị di truyền khác. 

Quá trình này truyền từ cha mẹ sang con cái, đời này sang đời khác, kéo dài hàng nghìn, hàng triệu năm thông qua quá trình sinh sản.

Tuy nhiên, nghiên cứu của Đại học Maine (Mỹ) gần đây đã xác định văn hóa - mà theo các nhà khoa học định nghĩa là "kiến ​​thức, kỹ năng và thực hành" đã học được - đang trở thành động lực của sự tiến hóa, giúp con người thích nghi với môi trường, vượt qua thách thức tốt và nhanh hơn so với di truyền về mặt sinh học như các học thuyết trước đây khẳng định.

Theo Tim Waring - thành viên nhóm nghiên cứu, văn hóa trước đây không được đánh giá cao trong quá trình tiến hóa của loài người. Nhưng bây giờ thì mọi thứ đã khác.

Giống như gene, văn hóa giúp con người thích nghi với môi trường sống và đáp ứng những thách thức về sinh tồn và sinh sản. Tuy nhiên, văn hóa hoạt động hiệu quả hơn gene vì việc chuyển giao kiến ​​thức nhanh hơn và linh hoạt hơn so với việc thừa kế gene.

Trong khi việc chuyển gene chỉ xảy ra một lần trong một thế hệ, cứng nhắc và giới hạn trong thông tin di truyền của hai cha mẹ thì việc thực hành văn hóa có thể được học nhanh chóng và cập nhật thường xuyên. 

"Truyền tải văn hóa" cũng linh hoạt hơn so với gene dựa trên sự học hỏi của con người; sự truyền tải này cũng không giới hạn số người mà có thể tận dụng thông tin từ tất cả mọi người xung quanh. Kết quả là, tiến hóa văn hóa là một kiểu thích nghi mạnh mẽ hơn so với di truyền sinh học.

Phát hiện mới: Không phải gene, văn hóa mới giúp con người tiến hóa - Ảnh 2.

Sự kết hợp của văn hóa và gene thúc đẩy nhiều khả năng thích nghi với môi trường sống mới ở con người hơn - Ảnh: SHUTTERSTOCK

Một trong nhiều biểu hiện cho thấy loài người vẫn đang tiến hóa cả về mặt di truyền và văn hóa theo thời gian, nhưng chúng ta đang dần trở nên "văn hóa hơn và ngày càng ít di truyền hơn" chính là thông qua quá trình lựa chọn sinh sản và đối phó với đại dịch. 

Tri thức và y học hiện đại can thiệp được vào di truyền khi một phụ nữ có thể giúp mang thai hộ hoặc thụ tinh ống nghiệm. Chúng ta cũng không ngồi đợi hàng ngàn năm đợi tiến hóa tự nhiên để chống lại các loài virus mới mà đã biết kết hợp khoa học để tìm cách đối phó trong thời gian ngắn.

Trong công bố trên tạp chí Proceedings of the Royal Society B, tạp chí nghiên cứu sinh học hàng đầu của Hiệp hội Hoàng gia ở London, các nhà khoa học của Đại học Maine cho biết nghiên cứu này giải thích tại sao con người sẽ luôn là một loài độc nhất vô nhị.

Giống như di truyền về sinh học, văn hóa cũng đặc biệt quan trọng khi mang tính định hướng nhóm. Theo nghiên cứu này thì các yếu tố như sự phù hợp, bản sắc xã hội, các chuẩn mực và thể chế xã hội làm cho sự tiến hóa văn hóa rất theo định hướng nhóm.

Sự thích nghi về văn hóa dường như đang diễn ra nhanh hơn ở các cộng đồng lớn. Điều này cho thấy sự tiến hóa đã trở nên định hướng theo quần thể người lớn hơn, không giới hạn ở tộc người hay nhóm người nhỏ nữa. Do đó, sự cạnh tranh văn hóa giữa các quần thể người cũng thúc đẩy sự thích nghi và hợp tác xã hội.

Các nhà khoa học cho rằng trong tương lai con người có thể sẽ tiến hóa từ các "sinh vật di truyền riêng lẻ" thành các "cộng đồng siêu văn hóa", tương tự như các đàn kiến ​​và tổ ong.

35 năm thảm họa hạt nhân Chernobyl: Có ảnh hưởng di truyền với con người?

TTO - Phóng xạ trong thảm họa hạt nhân Chernobyl ở Ukraine xác định được hai điều mà con người lo lắng liên quan di truyền: nó không làm thay đổi gen của thế hệ sau, nhưng có làm thay đổi di truyền đối với người bị ung thư tuyến giáp.

MINH HẢI (Theo Science Daily)

Bình luận hay

Chia sẻ

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự

Tin cùng chuyên mục

Nhìn cách tiêu tiền hôm nay, biết được sức khỏe não 10 năm sau

Một nghiên cứu quy mô lớn cho thấy các hành vi tài chính hằng ngày như chi tiêu, đăng nhập tài khoản ngân hàng hay xin cấp lại mã PIN có thể là dấu hiệu sớm của suy giảm nhận thức ở 10 năm sau.

Nhìn cách tiêu tiền hôm nay, biết được sức khỏe não 10 năm sau

AI giúp điều chế nước hoa chỉ trong... 2 ngày

Không chỉ điều chế nước hoa trong thời gian ngắn kỷ lục, AI còn mở ra tương lai nơi mùi hương có thể được cá nhân hóa theo tâm trạng, theo mùa hay thậm chí là gu âm nhạc.

AI giúp điều chế nước hoa chỉ trong... 2 ngày

Phát hiện sinh vật mới có thể làm thay đổi định nghĩa về sự sống

Không hoàn toàn là virus, cũng không hẳn là tế bào sống, sinh vật này mang đặc điểm lai cả hai.

Phát hiện sinh vật mới có thể làm thay đổi định nghĩa về sự sống

Cá voi liên tiếp săn mồi gần bờ biển Gia Lai và Đắk Lắk

Những ngày qua, vùng biển các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk liên tục ghi nhận sự xuất hiện của nhiều cá voi tìm tới săn mồi, thu hút sự chú ý của người dân và du khách.

Cá voi liên tiếp săn mồi gần bờ biển Gia Lai và Đắk Lắk

Có hay không chuyện hai hòn đảo cách nhau khoảng 5km nhưng chênh nhau tới 22 giờ?

Mạng xã hội đang lan truyền thông tin thú vị về hai hòn đảo nằm cách nhau khoảng 5km nhưng lại có múi giờ lệch nhau đến 22 giờ.

Có hay không chuyện hai hòn đảo cách nhau khoảng 5km nhưng chênh nhau tới 22 giờ?

Rùa núi vàng đi lạc, được người dân tập thể dục bắt được giao cho kiểm lâm

Trong lúc đi tập thể dục, hai người dân ở TP.HCM phát hiện hai con rùa núi vàng có biểu hiện yếu nên đem về nhà rồi giao cho Chi cục Kiểm lâm TP.HCM chăm sóc, cứu hộ theo quy định.

Rùa núi vàng đi lạc, được người dân tập thể dục bắt được giao cho kiểm lâm
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar
Đăng ký bằng email
Khi bấm "Đăng ký" đồng thời bạn đã đồng ý với điều khoản của toà soạn Đăng ký
Đăng nhập
Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn.
Gửi bình luận
Đóng
Hoàn thành
Đóng

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar