Nước thải từ Sonadezi là thủ phạm

Phóng to

Nước từ hồ sinh thái Sonadezi Long Thành thải ra rạch Bà Chèo có mùi hôi nồng được chính quyền xã Tam An, huyện Long Thành, Đồng Nai phát hiện và lập biên bản vào trưa 19-8-2011 - Ảnh: Hà Mi

Kết luận nêu rõ: kịch bản xả thải có đầy đủ căn cứ pháp lý nhất để quy trách nhiệm cho Sonadezi bồi thường thiệt hại là kịch bản xả thải tại thời điểm nhà máy xử lý nước thải tập trung bị Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (C49) phát hiện các hành vi xả thải sai quy định và lập biên bản xử lý.

Gây thiệt hại trên 113 ha

Theo đó, viện này phân tích phạm vi bị ảnh hưởng do xả thải vượt chuẩn của nhà máy gây ô nhiễm là 113,6ha/682,8ha diện tích tự nhiên của lưu vực rạch Bà Chèo. Khu vực bị ô nhiễm này đã được xác lập trên bản đồ để làm cơ sở cho các cơ quan có liên quan làm các thủ tục, đánh giá thiệt hại.

Để đưa ra kết luận trên, Viện MT-TN cho biết đã xây dựng bảy kịch bản, trong đó kịch bản “xả thải trong điều kiện bị C49 phát hiện” có đủ cơ sở pháp lý nhất để Sonadezi có trách nhiệm bồi thường cho người dân. Sáu kịch bản còn lại chỉ có tính chất tham khảo để các cơ quan chức năng tỉnh Đồng Nai có thêm cơ sở xem xét mức độ vi phạm của Sonadezi Long Thành theo tình tiết hợp lý nhất. Viện MT-TN còn dẫn chứng các dữ liệu thu thập được từ cơ quan chức năng cho thấy chất lượng nước thải sau xử lý của nhà máy không ổn định, thay đổi liên tục qua các lần lấy mẫu tại các thời điểm khác nhau và “nhìn chung không đạt quy chuẩn cho phép”. Ngay cả sau khi C49 bắt quả tang nhà máy xả thải, trong tháng 8-2011 Viện MT-TN được C49 yêu cầu ba lần lấy mẫu để phân tích các thông số (COD, BOD5, Fe, N-NH4+, Fe...) vẫn còn vượt quy chuẩn cho phép.

Thiệt hại thủy sản là 100%

Qua các thông tin, dữ liệu và chứng cứ thu thập, Viện MT-TN đưa ra kết luận thiệt hại về sản lượng thủy sản tự nhiên ở khu vực rạch Bà Chèo trong vùng ô nhiễm đã xác lập là 100%. Nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của nước thải từ nhà máy xử lý nước thải tập trung của khu công nghiệp thải ra, kéo dài từ năm 2008 đến tháng 8-2011.

Cũng trong báo cáo này, Viện MT-TN còn kết luận có thiệt hại về cây trồng và gia cầm của người dân ở khu vực rạch Bà Chèo. Cụ thể, cây trồng cạn (nhóm cây ăn trái trên 5 tuổi) bị thiệt hại 100% cho đến đầu năm 2008. Riêng cây trồng dưới 5 tuổi và cây trồng từ năm 2008 trở về sau, chưa đánh giá được cụ thể mức độ thiệt hại nên cần điều tra các bước tiếp theo. Riêng gia cầm, từ năm 2008 trở về trước có 62,9% trên tổng đàn vịt và 76% tổng đàn gà bị thiệt hại. Kết quả điều tra cho thấy thiệt hại về gia cầm có nhiều lý do như: dịch bệnh, nguồn giống, điều kiện chuồng trại, kỹ thuật nuôi cùng với khả năng ảnh hưởng của hoạt động xả thải từ nhà máy này.

Từ đó, Viện MT-TN kiến nghị tỉnh Đồng Nai thành lập ban chỉ đạo đền bù thiệt hại do ô nhiễm ở lưu vực rạch Bà Chèo. Dựa trên bản đồ khoanh vùng ô nhiễm đã được thiết lập, ban sẽ chỉ đạo các cơ quan liên quan tiến hành thẩm tra, xác minh, đánh giá mức độ thiệt hại của từng hộ dân và thống kê để yêu cầu Sonadezi Long Thành có trách nhiệm bồi thường hoặc hỗ trợ. Viện MT-TN lưu ý: thẩm định thiệt hại để có cơ sở “đền bù thỏa đáng cho người dân đánh bắt thủy sản từ năm 2008 đến tháng 8-2011”. Đối với thiệt hại trên cây trồng và gia cầm, do có nhiều yếu tố nên cơ quan chức năng đề nghị Sonadezi Long Thành có trách nhiệm thương lượng với đại diện của những người bị thiệt hại để đưa ra mức hỗ trợ phù hợp.

Trao đổi với PV Tuổi Trẻ về các kết luận và kiến nghị của Viện MT-TN, ông Võ Văn Chánh, phó giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường tỉnh Đồng Nai, cho biết: “Chúng tôi đã mời Viện MT-TN có buổi họp báo cáo kết quả đầy đủ, cụ thể về các nội dung đã điều tra, phân tích. Quan điểm của sở vẫn mong muốn vụ việc này được giải quyết sớm vì đã kéo dài quá lâu”.