Nóng với môn văn

* Lo học sinh “chịu thiệt” khi thi ngoại ngữ

Phóng to

Theo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển (phải): “Với những bất cập trong dạy học hiện nay, cần phải có tác động mạnh từ thi cử mới mong có chuyển biến tích cực” và “Chữa bệnh thì cần thuốc đắng” - Ảnh: Nguyễn Khánh

Nhiều điểm mới liên quan đến việc tổ chức thi môn ngữ văn đã được đặt ra trong Hội thảo đổi mới kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập môn ngữ văn trong trường phổ thông, do Bộ GD-ĐT tổ chức ngày 10-4 tại Hà Nội.

Tuy hội thảo được định hướng bàn nhiều vấn đề liên quan tới quá trình kiểm tra, đánh giá môn học này nhưng hầu hết ý kiến trực tiếp tại hội thảo lại chỉ tập trung đề cập tới việc đổi mới đề thi môn văn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT sắp tới.

Đề thi sẽ có phần kiểm tra kỹ năng đọc hiểu

Đây là khẳng định của ông Nguyễn Vinh Hiển, thứ trưởng Bộ GD-ĐT, tại hội thảo trên. Ông Hiển cho biết: Trên thực tế việc dạy học môn ngữ văn hiện nay đã có những đổi mới nhưng chưa nhiều do cách thi cử đánh giá vẫn cũ. Những năm gần đây đề thi môn ngữ văn trong các kỳ thi quốc gia đã được chú trọng ra theo hướng mở, gần gũi với cuộc sống và phát huy năng lực vận dụng kiến thức, sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên, việc đổi mới đề thi vẫn còn dè dặt, vì vậy chưa đủ sức tác động mạnh trở lại hoạt động dạy học để thầy trò ở trường phổ thông đổi mới cách dạy, cách học. “Từ năm nay sẽ cần sự thay đổi mạnh mẽ hơn. Nhiều người bày tỏ lo ngại về những khó khăn, rồi tỉ lệ đỗ tốt nghiệp THPT sẽ giảm nếu đề thi đổi mới quá nhiều, nhưng tôi cho rằng ta cần cân nhắc nhiều khía cạnh, và phải ưu tiên số một hướng nâng chất lượng dạy học, chuyển dần từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực của người học” - ông Hiển chia sẻ.

Kiểm tra năng lực đọc hiểu và trình bày

Trước đó, PGS - TS Đỗ Ngọc Thống đã công bố một đề xuất cấu trúc đề thi ngữ văn, có thể áp dụng ngay trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay. Cấu trúc này đã gây sốc với nhiều thầy, trò khi lần đầu tiên đưa vào đề thi phần yêu cầu đọc hiểu trên cơ sở một văn bản nằm ngoài chương trình, có thể là văn bản nghệ thuật nhưng cũng có thể là văn bản thông tin thuần túy ở các lĩnh vực khác nhau của đời sống. Phần kiểm tra kỹ năng viết vẫn có nghị luận văn học và nghị luận xã hội nhưng cách hỏi sẽ mở hơn, yêu cầu học sinh phải vận dụng kiến thức nhiều hơn.

Tuy cho rằng cấu trúc trên chỉ là đề xuất cá nhân, không phải đề xuất của Bộ GD-ĐT nhưng ở phần kết luận hội thảo, ông Nguyễn Vinh Hiển cũng khẳng định chắc chắn hướng ra đề thi năm nay sẽ có phần kiểm tra kỹ năng đọc hiểu trên cơ sở một văn bản nằm ngoài chương trình - sách giáo khoa THPT. Tuy nhiên để phù hợp với thời gian 120 phút và mục đích của kỳ thi tốt nghiệp THPT, Bộ GD-ĐT sẽ cân nhắc số lượng câu hỏi phù hợp. Phần kiểm tra kỹ năng viết vẫn có câu hỏi nghị luận văn học và nghị luận xã hội, nhưng cũng không nhất thiết ra theo hai câu riêng rẽ như các năm trước mà có thể tính toán giảm bớt yêu cầu. Ví dụ ở các câu hỏi này có thể không yêu cầu học sinh viết thành bài văn mà chỉ lập dàn ý hoặc chỉ tập trung phát triển một ý, một luận điểm...

Như vậy, theo quan điểm chỉ đạo của lãnh đạo Bộ GD-ĐT, đề thi tốt nghiệp môn văn năm nay chắc chắn sẽ thay đổi mạnh mẽ, theo hướng kiểm tra đánh giá năng lực kỹ năng người học, cụ thể ở đây là năng lực đọc hiểu và năng lực trình bày.

Trao đổi thêm về hướng đổi mới đề thi và trước mắt là đổi mới đến mức nào trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay, PGS - TS Đỗ Ngọc Thống cho rằng: Quan điểm môn văn là môn có tính chất công cụ, nhằm giúp học sinh phát triển các kỹ năng giao tiếp cần thiết khi bước vào cuộc sống là xu hướng phổ biến của nhiều nước phát triển. Ở nước ta lâu nay chỉ chú trọng đến chất văn của môn học này áp dụng cho tất cả học sinh đại trà. Việc kiểm tra năng lực đọc hiểu không chỉ đòi hỏi học sinh phải hiểu nội dung văn bản, nắm được nội dung chính, gọi tên đoạn văn bản, nêu ý nghĩa của nó, mà còn yêu cầu học sinh phải hiểu biết đúng về câu, từ ngữ, cú pháp, các tín hiệu ngôn ngữ. “Đây là một gợi ý để các thầy cô ở trường phổ thông hướng dẫn học sinh rèn luyện đáp ứng yêu cầu đọc hiểu khi đề thi chuyển theo hướng này” - ông Thống nhấn mạnh.

Phóng to

PGS.TS Đỗ Ngọc Thống tại hội thảo - Ảnh: Nguyễn Khánh

Cần sớm có văn bản hướng dẫn

Tuy nhiên ngay trong hội thảo, rất nhiều giáo viên, cán bộ quản lý vẫn bày tỏ băn khoăn. Một cô giáo Trường THPT Lê Hồng Phong, TP.HCM bày tỏ: “Theo quy định của Bộ GD-ĐT thì đề thi môn văn, toán trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay giảm thời gian chỉ còn 120 phút/môn thi. Vì thế dù bộ chưa thông báo thì phần lớn giáo viên cũng thắc thỏm chờ xem giảm thời gian thì nội dung đề thi có giảm dung lượng, giảm độ khó không và giảm như thế nào? Giờ lại thêm thông tin “ra đề theo cách hỏi khác” khiến chúng tôi không khỏi hoang mang”. Đại diện Sở GD-ĐT Nam Định phát biểu: “Mặc dù “đọc hiểu” là yêu cầu có trong chương trình nhưng trên thực tế không phải giáo viên nào cũng chú trọng dạy cho học sinh. Vì thế khi chỉ còn hai tháng nữa là tới kỳ thi, việc thay đổi đề thi gây bất ngờ và bối rối cho nhiều thầy cô và học sinh. Hơn nữa, nếu đề thi lại lấy một văn bản khác lạ không có trong chương trình thì việc này càng khiến nhiều thầy, trò lo ngại”.

PGS - TS Phan Huy Dũng, khoa ngữ văn Trường ĐH Vinh, cho rằng liệu có “dục tốc bất đạt” không khi quyết định đổi mới nhiều quá trong đề thi năm nay? Bộ GD-ĐT cần phải có ngay một văn bản hướng dẫn càng sớm càng tốt và không nên né tránh việc công bố một hướng cấu trúc đề thi mới để các nhà trường có thể tham khảo tổ chức ôn tập cho học sinh. Vì thời gian không còn nhiều và thầy, trò cần phải “làm quen” với cách ra đề thi mới.