Nhà văn gốc Việt ở châu Âu, tiếng nói bên lề hay đóng góp không nhỏ?

Những ngày văn học châu Âu năm 2025 đang diễn ra tại Hà Nội, chọn giới thiệu tới người yêu văn chương Việt những nhà văn gốc Việt như Anna Mọi, Clément Baloup, Vanessa Vũ, Khuê Phạm, Cecile Pin, Kim Nguyễn…

Tại sao Những ngày văn học châu Âu năm nay lại chọn giới thiệu những nhà văn gốc Việt? Những nhà văn này đang được ghi nhận ra sao bởi độc giả châu Âu, đóng góp gì cho nền văn chương ở các nước châu Âu? 

Câu hỏi của Tuổi Trẻ Online trong buổi họp báo thông tin về Những ngày văn học châu Âu năm 2025 diễn ra chiều 8-5 tại Hà Nội được ban tổ chức và các nhà văn giải đáp. 

Đồng thời hàng trăm bạn đọc yêu văn chương cũng có thể tìm thấy lời giải đáp trong buổi trò chuyện chủ đề Âm vang kiên cường - Những tiếng nói của nữ nhà văn gốc Việt tối 8-5 tại Viện Goethe Hà Nội.

Nhà văn gốc Việt - Những tự sự mới, góc nhìn mới

Trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ Online, ông Oliver Brandt - viện trưởng Viện Goethe Hà Nội - cho biết ban tổ chức đã lựa chọn giới thiệu các nhà văn gốc Việt trong sự kiện năm nay để kỷ niệm một năm với nhiều dấu mốc quan trọng giữa châu Âu và Việt Nam.

Ông đánh giá văn chương của những nhà văn châu Âu gốc Việt đang ngày càng được chú ý nhiều hơn ở cả Việt Nam lẫn châu Âu. Họ góp phần làm nên một nền văn chương châu Âu đa dạng và đa thanh bằng những tự sự mới và góc nhìn mới.

Các nhà văn này cũng ngày càng tham gia sâu hơn, tích cực hơn vào nền văn chương các nước châu Âu và khẳng định được vị trí của mình bằng nhiều giải thưởng.

Nhà văn Anna Mọi cũng kể câu chuyện cho thấy các nhà văn gốc Việt tại Pháp có đóng góp quan trọng thế nào cho văn chương Pháp.

Tại Pháp, đầu những năm 2000 người ta có phân tách văn chương của người Pháp và văn chương của những tác giả không phải người Pháp.

Dù thừa nhận mình là một tác giả viết văn chương bằng tiếng Pháp không phải là người Pháp, nhưng Anna Mọi và nhiều tác giả khác không đồng tình với việc phân chia này.

Theo bà, văn chương chỉ có một loại duy nhất. Và các tác giả không phải gốc Pháp đang đóng góp cho gia tài văn chương Pháp nói chung. Bà kể, gần đây, khi bà sang dự hội thảo ở các trường đại học của Mỹ, bà thấy số sinh viên theo học văn chương Pháp ở đây giảm đi nhiều.

Một số giáo sư nói với bà, nhờ có văn chương Pháp của những người không phải gốc Pháp mà ngành văn học Pháp ở Mỹ còn duy trì được một lượng sinh viên theo học. Các nhà văn không phải người Pháp đang làm giàu cho văn chương Pháp bằng những tiếng nói khác biệt.

Những tiếng nói ngân vang

Có thể thấy, những nhà văn gốc Việt tại châu Âu đang ngày càng tham gia sâu vào nền văn chương của đất nước mà họ sống. Tại Pháp, tác phẩm của nữ nhà văn Linda Lê được yêu thích bởi đông đảo độc giả Pháp.

Năm 2012, cuốn tiểu thuyết Lame de fond (Sóng ngầm) của Linda Lê là một trong bốn cuốn lọt vào vòng chung kết giải Goncourt 2012 - giải thưởng văn chương số 1 tại Pháp.

Còn Anna Mọi đã cho ra mắt 8 tập truyện ngắn và 3 tiểu thuyết, trong đó nổi bật là Nọc bướm (Le Venin du papillon) từng đoạt giải Littérature - monde năm 2017.

Năm 2018, bà được Chính phủ Pháp phong tặng danh hiệu "Hiệp sĩ về văn chương và nghệ thuật" vì những đóng góp cho giao lưu văn hóa Pháp - Việt. 

Clément Baloup - họa sĩ truyện tranh Pháp gốc Việt sinh năm 1978, được biết đến qua loạt tác phẩm khám phá di sản văn hóa Á Đông tại Pháp. Bộ truyện Ký ức kiều bào (Mémoires de Viet Kieu) của anh đã đoạt nhiều giải thưởng truyện tranh tại châu Âu.

Hiện anh là một trong những đại diện tiêu biểu cho dòng truyện tranh đa văn hóa tại Pháp, thường xuyên tham gia các dự án giao lưu nghệ thuật Việt - Pháp.

Tại Đức, nhà báo, nhà văn gốc Việt Khuê Phạm từng đoạt nhiều giải thưởng. Vanessa Vũ cũng nhận nhiều giải thưởng uy tín như Theodor - Wolff - Preis, Helmut - Schmidt - Preis. Cecile Pin là nhà văn mang hai dòng máu Pháp - Việt, lớn lên ở Paris và New York, viết văn chương tiếng Anh.

Cuốn tiểu thuyết đầu tay Wandering Souls (Những linh hồn phiêu bạt) của cô đã lọt vào danh sách dài giải Women's Prize for Fiction, giải Prix Femina Étranger, và danh sách rút gọn cho giải Waterstones Debut Fiction Prize.

Và còn nhiều nhà văn gốc Việt ở châu Âu đang ngày càng khẳng định được tiếng nói độc đáo của mình trong nền văn chương tại đây.

Văn học nghệ thuật hải ngoại cũng là máu thịt của dân tộc

Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu đều chung khẳng định văn học nghệ thuật của người Việt ở nước ngoài là máu thịt của dân tộc, là một phần của thành tựu văn học nghệ thuật dân tộc.