​Nhà nước phải kiểm soát giá học phí, viện phí

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng - Ảnh: Lê Kiên

Đầu giờ phiên họp sáng 26-5 tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội Khóa XIII, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã thay mặt Chính phủ đọc tờ trình dự án Luật phí và lệ phí trước Quốc hội.

Trong tờ trình này, Chính phủ đề nghị loại học phí, viện phí ra ngoài danh mục phí của dự án Luật phí và lệ phí để thực hiện theo cơ chế giá thị trường. 

Chuyển nhiều loại phí sang cơ chế giá

“Để khuyến khích thu hút các thành phần kinh tế tham gia cung cấp dịch vụ công cần rà soát để chuyển một số khoản phí sang cơ chế giá dịch vụ.

Theo đó, chỉ các dịch vụ công liên quan trực tiếp đến hoạt động quản lý nhà nước (công việc chỉ có cơ quan nhà nước thực hiện) như: phí phòng dịch y tế, phí thẩm định cấp giấy phép hành nghề... thì quy định thu phí” - ông Dũng nói.  

Theo đó, so với pháp lệnh phí và lệ phí, Chính phủ đã rà soát và chuyển 19 khoản phí trong danh mục hiện hành sang thực hiện theo cơ chế giá thị trường.

Cụ thể là đối với các dịch vụ đã có doanh nghiệp tham gia cung cấp, như: Phí giới thiệu việc làm; phí kiểm nghiệm chất lượng hàng hóa; phí kiểm nghiệm trang thiết bị y tế; phí đo đạc, lập bản đồ địa chính; phí giám định di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia,...

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng khẳng định các khoản phí chuyển sang cơ chế giá do Nhà nước định giá, gồm các khoản phí thu từ dịch vụ có liên quan đến một số lĩnh vực Nhà nước cần quản lý giá để ổn định sản xuất và đời sống hoặc dịch vụ dễ độc quyền.

Chẳng hạn như: Phí sử dụng đường bộ hoàn vốn các dự án BOT; phí chợ; phí bến bãi; phí vệ sinh; phí thẩm định kết quả đấu thầu; phí sử dụng cảng, nhà ga...

Chính phủ đề nghị danh mục phí kèm theo Luật sẽ bao gồm 51 khoản phí. Trong đó, 36/73 khoản trong danh mục phí hiện hành được kế thừa và 15 khoản phí quy định tại các luật chuyên ngành được bổ sung vào danh mục.

Còn đối với lệ phí, Chính phủ đề nghị quy định danh mục 39 khoản.

“Lệ phí gắn liền với hoạt động quản lý nhà nước, do cơ quan nhà nước thực hiện nên quy định mức thu lệ phí không nhằm mục đích bù đắp chi phí” - ông Dũng nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - ngân sách Phùng Quốc Hiển - Ảnh: Việt Dũng

Đề nghị thu phí trước bạ một mức trong cả nước

“Chế độ quản lý thu, nộp, sử dụng các khoản phí, lệ phí hiện hành thiếu thống nhất. Nhiều khoản thu, chi từ phí, lệ phí chưa đúng các quy định của pháp luật, dẫn đến tình trạng lạm thu hoặc bỏ sót nguồn thu. Sử dụng lãng phí, thiếu minh bạch, công khai, công bằng và hiệu quả” - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - ngân sách Phùng Quốc Hiển trình bày.

Theo cơ quan thẩm tra của Quốc hội, việc chuyển học phí, viện phí ra khỏi phạm vi điều chỉnh của Luật phí và lệ phí để thực hiện theo cơ chế giá dịch vụ nhận được sự đồng tình, mục đích là nhằm khuyến khích đẩy nhanh thực hiện xã hội hóa, thu hút đầu tư để phát triển dịch vụ.

“Tuy nhiên, đây là các lĩnh vực tác động mạnh đến đời sống của mọi tầng lớp dân cư, do vậy, đề nghị Chính phủ cần báo cáo rõ với Quốc hội về lộ trình, cơ chế quản lý và tác động xã hội đối với nội dung này” - ông Hiển nói.

Đối với lệ phí trước bạ, Ủy ban Tài chính - ngân sách cho rằng đi kèm với thu lệ phí trước bạ là Nhà nước thực hiện việc xác lập quyền sở hữu và sử dụng về tài sản của công dân.

Do vậy, Ủy ban nhất trí quy định khoản thu lệ phí trước bạ trong danh mục lệ phí như quy định của dự thảo Luật.

"Tuy nhiên hiện nay, cơ chế thu Lệ phí trước bạ đối với ôtô chở người dưới 10 chỗ và xe gắn máy được quy định mức thu theo tỷ lệ khác nhau giữa các địa phương, dẫn đến thiếu thống nhất về mức thu, chưa bình đẳng về nghĩa vụ của công dân trên phạm vi toàn quốc.

Do vậy, đa số ý kiến trong Ủy ban đề nghị cần quy định tỷ lệ thu về một mức đối với từng loại tài sản để đảm bảo tính thống nhất, hợp lý đối với khoản thu này” - ông Hiển nhấn mạnh.

Tuy nhiên, có ý kiến trong Ủy ban lại cho rằng, lệ phí trước bạ ngoài mục đích xác nhận quyền sở hữu về tài sản của công dân còn là công cụ quản lý và điều tiết của cơ quan quản lý nhà nước nhằm hạn chế số lượng ôtô, xe máy tại các thành phố và đô thị lớn.

Vì vậy, vẫn có đề nghị giữ như quy định hiện hành.