Nguy cơ từ những trái bóng bay

Ở nước ngoài người ta chỉ dùng khí heli (helium, ký hiệu hóa học He) để bơm bóng bay. He là chất khí không màu, không mùi, gọi là khí trơ do không bắt lửa và không gây phản ứng hóa học, nhẹ hơn không khí (chỉ nặng bằng 1/7 so với không khí) nên dùng He bơm bóng để bóng bay được.

Vừa độc bên trong

Dùng khí He đắt tiền nhưng bơm bóng bay an toàn vì là khí trơ không bắt lửa như đã nói. Còn ở ta, nhiều người không dùng khí He mà dùng khí đá, tức acetylen để bơm bóng bay. Acetylen là chất khí không màu, không mùi (thực tế có mùi tỏi do chứa tạp chất), cũng nhẹ hơn không khí.

Acetylen rất rẻ vì điều chế khí này chỉ cần cho nước vào đất đèn (calci carbur, CaC2) là loại chất liệu rẻ tiền. Nhưng nguy hiểm là acetylen rất dễ cháy và tạo nhiệt độ cao. Chính acetylen tạo ra từ đất đèn được chứa trong bình gió đá của thợ hàn để hàn cắt kim loại. Acetylen cháy khi bắt lửa tạo nhiệt độ rất cao, đến 3.000^OC làm chảy kim loại. Dùng acetylen bơm bóng bay rất nguy hiểm vì có thể gây cháy nổ. Vụ tám học sinh và hai thầy giáo ở một huyện tỉnh Tây Ninh bị bỏng do bong bóng phát nổ mà báo chí gần đây đưa tin vì có thể acetylen trong bong bóng đã tiếp xúc với mồi lửa là tàn thuốc lá do ai đó hút. Do cháy phát nhiệt độ rất cao nên acetylen sẽ gây bỏng nặng.

Lại hại bên ngoài

Về phẩm màu tạo màu sắc cho bóng bay, người ta không kiểm soát được là phẩm màu dùng an toàn hay phẩm màu công nghiệp chứa độc chất nguy hiểm là các kim loại nặng như thủy ngân, chì (Pb), cadmium (Cd)... Pb, Cd không chỉ hiện diện là tạp chất trong phẩm màu tạo màu sắc sặc sỡ cho bóng bay mà chính chúng có thể là phẩm màu.

Nếu phẩm màu tạo màu cho bóng bay có chứa Pb, Cd và trẻ tiếp xúc thường xuyên sẽ rất nguy hiểm. Trẻ con khi chơi đồ chơi, trong đó có bóng bay, không chỉ sờ, nắm sau đó đưa tay lên miệng mà còn hay liếm, ngậm chắc chắn sẽ hấp thu độc chất qua miệng nếu đồ chơi đó chứa độc chất. Khi vào cơ thể, Pb tích lũy trong các mô nhiều mỡ như não, gan, hoặc mô nhiều sừng như da, lông, tóc, móng. Pb có tác dụng gây hại lên các hệ thống men (enzyme) cơ bản, nhất là men hemosynthetase trong quá trình vận chuyển tổng hợp heme là chất tạo ra hemoglobin (tức huyết sắc tố tạo màu đỏ cho hồng cầu trong máu có nhiệm vụ cực kỳ quan trọng trong hô hấp). Nếu chì hiện diện trong máu trên 0,3 ppm sẽ ngăn cản quá trình oxy hóa glucose tạo ra năng lượng duy trì sự sống, nhưng nếu hàm lượng chì trong máu trên 0,8 ppm sẽ gây thiếu máu do thiếu hụt hemoglobin theo cơ chế vừa kể. Còn Cd xâm nhiễm vào cơ thể trẻ có thể là nguyên nhân dẫn đến nhiều loại bệnh như loãng xương, thiếu máu, suy gan thận rất nặng, gây nhiều loại ung thư như ung thư tuyến tiền liệt, ung thư phổi.

Như vậy, các bậc phụ huynh nên cảnh giác trong việc cho trẻ chơi bóng bay. Nếu nghi ngờ về sự tiềm ẩn nguy cơ độc hại ở loại đồ chơi rẻ tiền này thì không cho trẻ chơi. Còn nếu cho trẻ chơi bóng bay (nhiều phụ huynh cho biết không thể từ chối vì trẻ nằng nặc đòi chơi) thì theo dõi sát không cho trẻ tiếp xúc qua miệng chất màu từ bóng bay, cũng như không tạo điều kiện bóng bay tiếp xúc với mồi lửa. Cuối cùng, xin kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước có liên quan kiểm tra chất lượng, sự an toàn của đồ chơi là bóng bay cũng như quy định khí dùng bơm bóng bay phải là khí He (giá cả có đắt hơn nhưng các bậc phụ huynh sẽ không tiếc tiền cho sự an toàn của con em mình).