1. Mỗi dịp cuối năm ở nước ta lại diễn ra "Tháng khuyến mãi". Trong chữ Hán Việt, "mại" là bán, "mãi" là mua, nên "khuyến mãi" là khuyến khích người tiêu dùng đẩy mạnh mua sắm, tiêu thụ hàng hóa, qua đó kích thích mở rộng thị trường bán lẻ, bán buôn và sản xuất.
Nói cách khác, "khuyến mãi" là khuyến khích bên mua, người mua, sức mua; ngược lại với "khuyến mại" là khuyến khích bên bán, người bán. Khái niệm đã rõ ràng như vậy nhưng tiếc rằng nhiều người (nhất là phát thanh viên truyền hình) và cả những văn bản (như nội dung tin nhắn mới đây của UBND TP.HCM gửi các thuê bao di động) hay phát ngôn của nhiều quan chức… đều nói/viết sai "khuyến mãi" thành "khuyến mại"!
2. Một trường hợp nhầm lẫn nữa xuất hiện hằng ngày trong xã hội là việc dùng sai từ "giá thành". Khái niệm "giá thành" là tổng chi phí quá trình sản xuất kinh doanh (trong hạch toán kế toán còn chia ra "giá thành công đoạn", "giá thành phân xưởng", "giá thành xí nghiệp"…).
Theo đó, nếu "giá thành" sản phẩm cao đồng nghĩa với hiệu quả thấp (lãi ít hoặc bị lỗ vốn), và ngược lại, "giá thành thấp" tức là đối tượng sản xuất, kinh doanh có lãi (lợi nhuận), thậm chí lãi lớn…
Thế nhưng, từ trong dân gian đến báo đài, người ta thường nhầm "giá thành" với giá bán, giá tiêu thụ sản phẩm.
Nhận thức không đúng này dẫn đến tồn tại những cụm từ nói/viết không đúng: "vụ này lợi nhuận khá nhờ giá thành tăng", "năm nay bà con phấn khởi bởi giá thành sản phẩm cao", "nông dân mong rằng sang năm/vụ tới giá thành lúa gạo sẽ còn cao hơn"…
3. Trong thực tế cuộc sống nước ta, tình trạng không nắm rõ và nhầm lẫn định nghĩa, khái niệm dẫn đến dùng từ không chuẩn rất phổ biến.
Như ở vòng xoay "ngã ba Vũng Tàu" tại TP Biên Hòa (Đồng Nai), biển chỉ dẫn đèn tín hiệu phân biệt "xe cơ giới" và "xe 2, 3 bánh", trong khi xe 2, 3 bánh gắn máy thì cũng là xe cơ giới.
Một số trường hợp khác: không ít người gọi ghe/thuyền ba lá (ghép từ ba mảnh ván gỗ) ở Đồng bằng sông Cửu Long là "thuyền độc mộc" (khoét từ một khúc gỗ); gọi máy thu hình/tivi là "vô tuyến", trong khi khái niệm "vô tuyến" rất rộng chứ đâu chỉ là mỗi cái tivi!; nhầm giữa "thủy sản" (sản vật dưới nước) với "hải sản" (cũng là sản vật dưới nước nhưng chỉ ở biển).
Mới đây, dù cổ phiếu trên sàn chứng khoán là vô hình mà biên tập viên một đài truyền hình vẫn nói "Cổ phiếu nằm sàn la liệt"!.
Hay đưa tin Chính phủ Indonesia "hỗ trợ tiền" người dân bị thiệt hại do động đất hôm 22-11 thì lại nói "đền bù tiền" làm khán giả phản ứng: "Chính phủ Indonesia gây ra động đất hay sao mà phải bồi thường?".
Đăng ký tại đây
Bình luận hay