Sầu riêng Việt Nam được tách múi trước khi cấp đông để xuất khẩu - Ảnh: T.TRUNG
Làm gì để thúc đẩy xuất khẩu sầu riêng đông lạnh trong năm 2025?
Còn lo chưa đạt chuẩn
Theo quy định, sầu riêng đông lạnh được xuất khẩu bao gồm sầu riêng nguyên quả (có vỏ), sầu riêng xay nhuyễn (không có vỏ) và cơm sầu riêng (không có vỏ).
Trên thị trường, sầu riêng đông lạnh xuất khẩu loại 1 có mức giá xuất bình quân 170.000 - 180.000 đồng/kg, loại thấp hơn giá bình quân 140.000 - 150.000 đồng/kg. Vì vậy giá trị mỗi container sầu riêng đông lạnh có mức 7-8 tỉ đồng, gấp 3-4 lần sầu riêng tươi.
Tuy vậy, bà Ngô Tường Vy - phó giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu Chánh Thu (Bến Tre) - cho biết năm nay doanh nghiệp chưa xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc.
Là một trong năm doanh nghiệp tiên phong xuất khẩu sầu riêng chính ngạch vào thị trường Trung Quốc nhưng chủ doanh nghiệp này cho biết bà chưa ký kết hợp đồng xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc.
"Hiện sầu riêng tươi đang nghịch mùa, giá rất cao trong khi nếu xuất sầu riêng đông lạnh trong năm nay sẽ rơi vào cao điểm, lợi nhuận không bằng", bà Vy nói.
Trong khi đó, ông Bùi Phú Tôn - giám đốc Công ty TNHH thương mại xuất nhập khẩu Nghiệp Xuân (TP Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông) - cho biết đơn vị đã có kinh nghiệm xuất khẩu sầu riêng đông lạnh và hiện tại mới có mặt ở Thái Lan.
Năm 2024, doanh nghiệp này đã "xuất khẩu tưng bừng" sầu riêng đông lạnh vài chục container hàng sang Thái Lan với mức giá bình quân 150.000 đồng/kg. Riêng với thị trường Trung Quốc, công ty của ông Tôn chưa được cấp chứng nhận xuất khẩu vì còn đánh giá việc tuân thủ các thủ tục.
Theo ông Nguyễn Văn Nam - thương lái ở Hà Nội chuyên kinh doanh xuất khẩu nông sản, ngay cả các doanh nghiệp Việt có giấy phép xuất khẩu, nguồn hàng có sẵn… thì vẫn chưa thể xúc tiến ngay.
Liệt kê những cái vướng, ông Nam cho biết đầu tiên là về tiêu chí nhiệt độ container để bảo quản sầu riêng đông lạnh - nhiệt độ lõi là âm 18oC hoặc thấp hơn, và mức nhiệt độ này phải được duy trì trong suốt quá trình bảo quản và vận chuyển. Nhưng khi chuyển giao hàng từ container của Việt Nam sang container của Trung Quốc, nhiệt độ không được bảo đảm như quy định, thành ra hàng không đạt chất lượng.
"Nếu hợp đồng không chặt chẽ, Việt Nam chịu trách nhiệm hoặc phía doanh nghiệp mua chịu trách nhiệm. Đến cửa hải quan rất nhiều chi phí đã "đội" lên container hàng nên doanh nghiệp lo lắng nếu bị trả về sẽ tổn thất lớn", ông Nam giải thích.
Ngoài ra, từ đầu tháng 1-2025, Trung Quốc yêu cầu tất cả các lô hàng sầu riêng từ các quốc gia xuất khẩu vào nước này phải có thêm giấy chứng nhận kiểm định chất vàng O và cadimi (các trung tâm kiểm định hai chất này phải được phía Trung Quốc công nhận). Quy định này áp dụng kiểm tra 100% các lô hàng, nếu đáp ứng mới được thông quan.
"Sầu riêng đông lạnh Việt Nam cũng phải tuân thủ như sầu riêng tươi, các doanh nghiệp đang tìm các giải pháp kiểm soát dư lượng cadimi và chất vàng O đến cửa khẩu để chắc chắn mới ký hợp đồng. Vì thế sản phẩm sầu riêng đông lạnh sang nước bạn chậm hơn so với thực tế mong muốn", ông Nam nói thêm.
Giá trị mỗi container sầu riêng đông lạnh Việt Nam xuất khẩu có mức 7-8 tỉ đồng, gấp 3-4 lần sầu riêng tươi - Ảnh: PHÚ TÔN
Mọi thứ đã "thông", doanh nghiệp hai bên "chưa thoáng"!?
Theo lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), về phía quản lý, cơ quan chức năng đã làm hết các đăng ký thủ tục với phía Trung Quốc, chỉ có doanh nghiệp hai bên chưa đi đến thỏa thuận, chưa thống nhất hợp đồng được với nhau.
"Nếu thực sự vướng từ phía cơ quan quản lý hai bên, doanh nghiệp có thể gọi trực tiếp đến cục phản ảnh, chúng tôi sẽ tháo gỡ", lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật nhấn mạnh.
Cục Bảo vệ thực vật cũng cho biết thời gian tới bộ sẽ tổ chức tập huấn, hướng dẫn các đơn vị tham gia xuất khẩu, hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân.
Ông Nguyễn Thanh Bình, chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng sầu riêng đông lạnh Việt Nam muốn "đặt chân" đến Trung Quốc còn phụ thuộc vào việc ký kết hợp đồng giữa các doanh nghiệp hai nước.
"Các doanh nghiệp được cấp phép có thể đã vượt qua được quy định và tiêu chuẩn liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật của Trung Quốc. Tuy nhiên có thể do doanh nghiệp hai bên chưa thống nhất được hợp đồng.
Để xuất khẩu được, các doanh nghiệp cần đảm bảo điều kiện cơ sở đóng gói, vùng trồng; năng lực cấp đông và kho lạnh bảo quản; tiêu chuẩn liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật của Trung Quốc. Đặc biệt sầu riêng đông lạnh có nguồn gốc từ các vùng trồng sầu riêng được đăng ký, quản lý và giám sát tại Việt Nam", ông Bình nói.
Tương tự, Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng khuyến cáo doanh nghiệp cần nhanh chóng cập nhật các yêu cầu và chuẩn bị hồ sơ, hợp đồng thật kỹ lưỡng để tránh nguy cơ bị trả hàng.
Kỳ vọng lớn vào xuất khẩu sầu riêng
Vào tháng 8-2024, nghị định thư về yêu cầu kiểm tra, kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm đối với sầu riêng đông lạnh của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc có hiệu lực. Trung Quốc đứng thứ ba thế giới về tiêu thụ sầu riêng với 19% tổng sản lượng tiêu thụ sầu riêng mỗi năm, sau Indonesia (40%) và Malaysia (24%).
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, ngành rau quả Việt Nam đặt mục tiêu xuất khẩu 8 tỉ USD trong năm 2025 với sầu riêng tươi và đông lạnh là động lực chính.
Mỗi năm thị trường Trung Quốc nhập khẩu khoảng 7 tỉ USD sầu riêng tươi, con số này dự kiến vượt mức 10 tỉ USD trong thời gian ngắn. Ngoài ra quốc gia 1,4 tỉ dân hiện chi đến 1 tỉ USD nhập khẩu sầu riêng đông lạnh. Do đó mục tiêu xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam trong năm 2025 là 3,5 tỉ USD.
Sầu riêng cấp đông Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt
Theo doanh nghiệp xuất khẩu nông sản ở TP.HCM, Trung Quốc là thị trường lớn mà hầu hết các nước xuất khẩu đều hướng đến nên việc cạnh tranh thị phần rất lớn.
Vị này thông tin sau vài lần "tiền trạm" thị trường ở những đại siêu thị và trung tâm thương mại ở Trung Quốc, chủ yếu là sầu riêng tươi Thái Lan (loại Dona, Mongthong), còn sầu riêng cấp đông chủ yếu là cấp đông nguyên quả của Malaysia (loại Musangking).
Vị này nói: "Tôi có đối tác ở Trung Quốc, họ cho rằng thị trường người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng sầu riêng cấp đông nguyên quả của Malaysia. Do có hình thức đẹp, chất lượng ngon, thương hiệu sầu riêng Malaysia gần như quen thuộc với mọi nhà tại Trung Quốc. Sầu riêng cấp đông của Việt Nam sẽ phải cạnh tranh không nhỏ khi đến với người tiêu dùng nơi đây".
Đăng ký tại đây
Bình luận hay