Lỗ tiểu lạc chỗ, điều trị thế nào?

- BS ĐÀO XUÂN DŨNG (Chuyên khoa II, Sản phụ khoa): Trường hợp lỗ đái lạc chỗ của con trai chị thuộc diện nhẹ (độ 2), dễ chữa nhưng cũng không thể so sánh với cắt bao quy đầu. Chị nên đưa ngay cháu đến khoa nhi các bệnh viện lớn để được can thiệp. Những thông tin sau đây sẽ giúp chị hiểu thêm về khuyết tật bẩm sinh của con mình.

Lỗ đái lạc chỗ là một khuyết tật bẩm sinh của niệu đạo nam, lỗ đái không mở ra ở quy đầu mà có thể gặp ở bất kỳ chỗ nào trên thân dương vật, cả mặt trên lẫn mặt dưới, ở bìu hay cả tầng sinh môn. Có thể nghi ngờ lỗ đái lạc chỗ khi trẻ chưa cắt bao quy đầu nhưng có lớp da bọc lỏng lẹo bất thường và quy đầu cong cụp xuống phía dưới.

Lỗ đái mở ra ở quy đầu chiếm tỷ lệ 50-75% số trường hợp và được coi là độ 1 của lỗ tiểu thấp. Độ 2 là khi lỗ đái mở ra ở thân dương vật và độ 3 là khi lỗ đái lạc chỗ đến tận tầng sinh môn giống như ở nữ, chiếm tỷ lệ 20 và 30% tương ứng cho 2 loại trên. Mức độ càng nặng thì càng dễ phối hợp với những bất thường ở dương vật (không hoàn toàn tách khỏi tầng sinh môn hay vẫn bị dính với mô liên kết) hay tinh hoàn (không xuống).

Lỗ đái lạc chỗ là một trong số những khuyết tật bẩm sinh thường gặp nhất của cơ quan sinh dục nam (sau tinh hoàn lạc chỗ) nhưng tỷ lệ rất khác nhau giữa các nước, từ thấp (1 cho 4.000 trường hợp sinh con trai) cho đến cao (1 cho 125 số trường hợp sinh con trai). Hình như số trẻ con trai bị khuyết tật bẩm sinh với lỗ đái thấp trên toàn thế giới đã tăng lên với tỷ lệ khoảng 1 cho 500 tổng số sinh.

Về nguyên nhân: hầu hết những trường hợp lỗ đái thấp xảy ra không liên quan đến di truyền hay có tính gia đình và không thấy nguyên nhân rõ mặc dầu có nhiều giả thuyết nói do thiếu tác dụng của androgen hay do các tác nhân của môi trường đã ảnh hưởng đến tác động của androgen.

Trong số những tác nhân môi trường bị nghi ngờ có nhiều loại hoá chất, đôi khi được gọi là các chất phá hoại nội tiết, có ảnh hưởng đến các thụ thể steroid, đó là phthalate, DDT và PCB. Nồng độ hormon testosterone trước khi sinh được chuyển thành dihydrotestosterone ở da của cơ quan sinh dục nên đã làm cho các tế bào xơ non ở da lấp đầy đường rãnh niệu đạo của nam

Về điều trị: lỗ đái lạc chỗ độ 1 chỉ là khuyết tật có tính chất thẩm mỹ, không ảnh hưởng mấy đến chức năng tiểu tiện trừ việc dòng nước tiểu lệch hướng. Còn độ 2 và 3 nếu không được sửa chữa có thể làm cho nam giới gặp sự bối rối và phiền phức, phải đi tiểu ngồi, ảnh hưởng đến sự xuất tinh vào âm đạo (có thể gặp sự cố, khó thụ thai) hay sự cương dương.

Ở các nước phát triển, khuyết tật bẩm sinh lỗ đái lạc chỗ được mổ can thiệp ngay từ nhỏ. Với độ 1 và độ 2 thì can thiệp ngoại khoa gần như bao giờ cũng đem lại kết quả tốt, thường tiến hành ngay trong năm đầu.

Với độ 3 hay có phối hợp với khuyết tật ở dương vật hay tinh hoàn thì sự can thiệp có thể phức tạp hơn. Trẻ bị lỗ niệu đạo lạc chỗ cần được làm nhiễm sắc đồ và các tét về nội tiết để xem có bị bệnh liên quan đến giới mập mờ hay có thiếu hụt về hormon không. Nếu dương vật nhỏ thì cần tiêm testosterone hay hCG để giúp cho dương vật to ra trước khi can thiệp ngoại khoa.