Lách luật để khai thác titan

Đây là một điển hình về việc lách chỉ thị của Thủ tướng để khai thác trái phép titan.

Phóng to

Giàn máy khai thác titan của Công ty Hoàng Khang tại cụm công nghiệp Đông Gio Linh - Ảnh: Lê Đức Dục

Khai thác lén lút

Chị Hoàng Thị Thắm, công nhân xưởng chế biến cá ngay trước cổng công ty, cho biết công ty này thường khai thác titan vào ban đêm. Đêm 16-8, chị vẫn nghe tiếng máy khoan titan bên trong công ty chạy ầm ầm. Anh Nguyễn Văn Ơn, thôn Xuân Tiến, nói cách đây mấy tháng khi Công ty Hoàng Khang về mở công ty, mọi người đều thấy xe chở giàn khoan titan ùn ùn đi vào công ty. Một số giàn được chở từ cổng chính vào ban đêm, số còn lại được chở đường tắt và đưa vào cổng phụ ở phía tây. Ngay thời điểm đó, dân làng đã kiến nghị chính quyền địa phương, yêu cầu ngăn chặn việc khai thác titan nhưng vẫn không thấy phản hồi nào.

Từ khi Công ty Hoàng Khang khai thác titan, dòng khe Bác Vọng chảy qua thôn Xuân Tiến trở thành con suối chết. Không có con cá nào sống nổi. Cả một khoảng sông Hiếu cá tôm cũng thưa dần bởi nước thải của công ty đổ thẳng ra suối. “Khi cho đặt công ty tại đây thì chính quyền nói là để giải quyết công ăn việc làm cho người dân. Nhưng sau khi làm được công ty, chúng tôi vào xin việc đều bị từ chối. Hiện trong đó chỉ có công nhân từ nơi khác đến” - anh Ơn kể. Theo một cán bộ xã Gio Việt, hiện số lượng giàn khoan titan đã giảm, trước đó trong khuôn viên công ty có tới hơn mười giàn hoạt động.

Phóng to

Giàn máy khai thác titan của Công ty Hoàng Khang tại Cụm công nghiệp Đông Gio Linh -Ảnh: Lê Đức Dục

Xây cụm công nghiệp trên... mỏ khoáng sản

Cũng tại phiên thảo luận của kỳ họp, bà Trần Thị Thảo cho biết huyện có đề nghị Công ty Hoàng Khang nhượng lại 20ha của dự án cấp cho công ty để làm làng nghề truyền thống. Khi bà Thảo chuẩn bị rời bục, ông Lê Hữu Phúc - bí thư tỉnh ủy, chủ tịch HĐND tỉnh - đã đặt vấn đề thêm với bà Thảo: “Cụm công nghiệp là của huyện, do huyện quản lý, sao lại phải đi “xin” lại doanh nghiệp?”. Bà Thảo cho biết số diện tích đất này được UBND tỉnh cấp cho Công ty Hoàng Khang, theo thỏa thuận ban đầu là sau khi xây dựng hoàn thiện cơ sở hạ tầng cụm công nghiệp, công ty này sẽ bàn giao cho huyện một phần diện tích đã hoàn chỉnh hạ tầng để triển khai cụm làng nghề truyền thống. Hạ tầng không thấy đâu, chỉ thấy những giàn khoan khai thác titan mọc lên. Không ít người cho rằng chỉ cần tận thu hết số lượng titan trong cụm công nghiệp cũng đủ để công ty vớ bẫm.

Không phải ngẫu nhiên mà Công ty Hoàng Khang “nhảy dù” xuống vùng đất vốn được xác định là mỏ quặng titan. Theo thông lệ, khi xây dựng các cụm công nghiệp, UBND huyện lập đề án, sau khi được UBND tỉnh phê duyệt, UBND huyện sẽ là chủ đầu tư cụm công nghiệp. Tuy nhiên, với cụm công nghiệp Đông Gio Linh, thay vì UBND huyện trở thành chủ đầu tư, UBND tỉnh lại cho phép Công ty Hoàng Khang được đầu tư 100% vốn cho cơ sở hạ tầng. Liệu vấn đề này có liên quan gì đến chỉ thị của Thủ tướng về việc tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động thăm dò khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản? Bởi một khi bị cấm khai thác, doanh nghiệp sẽ tìm cách lách luật dưới một danh nghĩa khác, với Công ty Hoàng Khang chính là việc khai thác titan dưới danh nghĩa “đầu tư hạ tầng”.