Học giả An Chi từ trần ở tuổi 88

Tác giả An Chi bên giường bệnh đón nhận quyển Rong chơi miền chữ nghĩa tập 5 vừa mới in xong - Ảnh: NXB Tổng Hợp TP.HCM cung cấp

Ông An Chi tên thật là Võ Thiện Hoa, sinh ngày 27-11-1935 ở xã Bình Hòa, Gia Định, nay thuộc quận Bình Thạnh, TP.HCM. 

Từ năm 1950 đến năm 1955, ông theo học tại Trường Chasseloup-Laubat (nay là Trường trung học phổ thông Lê Quý Đôn) với tên Pháp là Emile Pierre Lucatos. Sau Hiệp định Genève, tuy không thuộc diện được đi tập kết, ông đã quyết định vượt tuyến ra Hải Phòng vào tháng 5-1955, trước thời hạn chấm dứt hiệp định 300 ngày.

Sau 30-4-1975, An Chi được chuyển vào Sở Giáo dục TP.HCM rồi Phòng Giáo dục quận 1 làm nhiều công tác khác nhau. Năm 49 tuổi (1984), ông về hưu non để tập trung đọc sách và nghiên cứu.

Công chúng biết nhiều đến bút danh An Chi và Huệ Thiên của ông kể từ khi ông đứng mục Chuyện Đông chuyện Tây trên tạp chí Kiến Thức Ngày Nay từ năm 1990 và kéo dài suốt 15 năm. Chuyên mục này là sáng kiến của Kiến Thức Ngày Nay nhằm giải đáp những thắc mắc của công chúng liên quan đến từ nguyên, các nghĩa của từ và cách dụng ngữ. 

Tác giả An Chi đã nỗ lực thỏa mãn bạn đọc gần xa, và cũng từ chuyên mục này, tình yêu thích chữ nghĩa và sự quan tâm đến việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt được phổ quát và nhân rộng ra nhiều vùng miền. Nhiều bạn đọc từ các tỉnh thành xa xôi cũng từ việc hâm mộ An Chi mà quan tâm nhiều hơn đến chữ nghĩa.

Nhớ lại những ngày cùng làm việc với học giả An Chi, ông Lê Khắc Cường - nguyên thư ký tòa soạn Kiến Thức Ngày Nay - chia sẻ: "Chuyện Đông chuyện Tây chính là chuyên mục thành công nhất của Kiến Thức Ngày Nay, điều ấy không phải bàn cãi. Hằng ngày tôi đọc được bao nhiêu thư của bạn đọc khen Chuyện Đông chuyện Tây, khen sự uyên bác của người phụ trách".

Trong chiều hướng ấy, giáo sư Cao Xuân Hạo cũng dành cho An Chi những lời đánh giá cao: "Những câu trả lời của anh [An Chi] trên tạp chí đã làm thỏa mãn được phần đông độc giả vì đó đều là kết quả của một quá trình tra cứu nghiêm túc, đầy tinh thần trách nhiệm đối với khoa học và đối với những người đã có lòng tin cậy mình. Thêm vào đó là lời văn trong sáng, đĩnh đạc, nhiều khi dí dỏm một cách nhã nhặn và tuệ minh, làm cho việc đọc anh trở thành một lạc thú thanh tao".

Trong khi nằm bệnh, các tập sách của học giả An Chi vẫn được săn sóc và ấn hành, nhờ vào nỗ lực của NXB Tổng Hợp TP.HCM. Mới tuần rồi, tập thứ năm của loạt sách nhan đề Rong chơi miền chữ nghĩa vừa được ra mắt bạn đọc.

Nhân dịp này, nhà thơ nhà báo Lê Minh Quốc dành cho tác giả An Chi những lời tâm sự chí tình: "Trong cuộc đời, tôi là người may mắn. Có lẽ may mắn nhất là tôi có được những người thầy, dù chưa học họ một ngày, hoặc chưa từng gặp mặt nhưng thâm tâm luôn kính trọng họ. 

Chừng hơn hai mươi năm trước, tôi rất thích đọc chuyên mục Chuyện Đông chuyện Tây trên tạp chí Kiến Thức Ngày Nay do cụ An Chi đứng mục. Cũng trong thời gian này, tôi hay tìm đọc những bài viết của cụ Nguyễn Dư trên trang điện tử Chim Việt cành Nam. Cả hai cụ đã truyền cho tôi cảm hứng bất tuyệt về tình yêu tiếng Việt".

Một số tác phẩm của An Chi có thể kể: Chuyện Đông chuyện Tây, Từ Thập Nhị Chi đến 12 con giáp, Từ nguyên, Những tiếng trống qua cửa các nhà sấm (bút danh Huệ Thiên), Câu chữ Truyện Kiều, Rong chơi miền chữ nghĩa (5 tập)...

Học giả An Chi: "Có Internet, tôi vẫn cần nhờ sách"

TTCT - Không bằng cấp cao, không danh phận lớn, nhất định không nhận mình là một học giả, nhưng có lẽ ông là một trong số rất ít người mà nhà ngôn ngữ Cao Xuân Hạo dành tặng những lời trân quý như “việc đọc anh trở thành một lạc thú thanh tao” (*).