Hiện đại đến đâu, cũng phải xem trọng tương tác thầy - trò

Phóng to

Ông Lê Tiến Thành, nguyên Vụ trưởng vụ GD Tiểu học- Bộ GD-ĐT - Ảnh: Vĩnh Hà

Đó là chia sẻ của ông Lê Tiến Thành, Nguyên Vụ trưởng vụ GD Tiểu học- Bộ GD-ĐT xung quanh những ý kiến khác nhau về xu thế chạy theo công nghệ dạy học hiện đại, bỏ quên phấn trắng, bảng đen, xem nhẹ tương tác trực tiếp giữa thầy và trò

Ông Thành phát biểu: Ví dụ ở môn Khoa học, khi biểu thị quá trình tuần hoàn máu trong cơ thể người, các bộ phận trên cơ thể người, mô hình sẽ khiến trẻ hình dung tốt hơn, hay giới thiệu về hiên tượng núi lửa, sóng thần, những hình ảnh sống động khiến học sinh dễ hiểu hơn… Một bài học về loài cây sống dưới nước, giáo viên không thể mô tả cho học sinh ở đô thị hình dung được thì có thể sử dụng thiết bị dạy học để trình chiếu hình ảnh, clip về loài cây sống dưới nước cho học sinh quan sát.

Nhưng với những mặt tích cực này, không có nghĩa là công nghệ hiện đại có thể lấn át hay thay thế được người thầy và những thiết bị dạy học truyền thống như bảng đen, phấn trắng. Lạm dụng công nghệ dạy học hiện đại có thể làm ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển tâm lý và nhận thức của trẻ

* Như thế nào được coi là “lạm dụng”? Học sinh, nhất là học sinh ở bậc học thấp, theo ông cần áp dụng cách dạy học thế nào?

- Ông Lê Tiến Thành: Giáo viên phải biết tùy từng bài học, từng nội dung kiến thức có thể sử dụng công nghệ hiện đại (hình ảnh, clip, mô hình) để làm tư liệu dạy học, giúp trẻ mở rộng hiểu biết về thế giới nhưng không có nghĩa dùng công nghệ này áp dụng vào mọi bài học.

Ví dụ khi dạy học Toán, Tiếng Việt giáo viên hoàn toàn có thể sử dụng phấn trắng, bảng đen. Đối với tiểu học, đặc biệt là lớp 1, lớp 2, việc viết theo trình tự từ trái qua phải, nét thanh, nét đậm cách viết thế nào, việc làm phép tính cộng, trừ hàng dọc theo thứ tự từ phải qua trái….là trình tự học sinh cần xem giáo viên làm và hướng dẫn trực tiếp trên bảng.

Công nghệ đôi khi chỉ cho kết quả nhưng không hướng dẫn học sinh được cách làm.

* Lạm dụng công nghệ dạy học hiện đại có thể gây hại cho học sinh như thế nào?

- Ông Lê Tiến Thành: Sử dụng quá nhiều công nghệ dạy học hiện đại, có thể khiến trẻ bị giảm thị lực, lệ thuộc vào một kiểu tương tác với máy móc, trong khi đối với học sinh ở bậc học thấp, cần nhiều phương thức tương tác. Nhiều đứa trẻ bây giờ trở nên tự kỉ vì quen sống với thế giới ảo, trong khi ở trường học, học sinh cũng lại được khuyến khích học tập với công nghệ thì càng không có lợi.

Tương tác trực tiếp giữa thầy- trò không thể thiếu và rất quan trọng ở các lớp đầu tiểu học. Tương tác thầy- trò không chỉ mang tới cho trẻ kiến thức mà để trẻ cảm nhận được cả tình cảm, sự khích lệ của thầy, cô.

Với trẻ nhỏ, sự uốn nắn của thầy cô từ cách viết, cách ngồi học, cách tìm bài trong sách…đều đòi hỏi vai trò của người thầy, việc này máy không thay thế được.

* Có ý kiến cho rằng công nghệ hiện đại được trang bị sẵn làm giảm tính sáng tạo của thầy, trò?

- Ông Lê Tiến Thành: Mỗi phương thức dạy học, mỗi cách tương tác trong dạy học có ưu, nhược điểm khác nhau. Giáo viên phải là người biết khai thác mặt tích cực của thiết bị dạy học, kết hợp tốt các cách dạy học, cách tương tác đối với học sinh. Nhưng cách giáo viên và học sinh tự thực hành, tự tìm vật liệu, thiết bị có trong đời sống vận dụng vào bài học vẫn là cách hay và không tốn kém.

* Hiện nay nhiều nhà trường chạy theo việc đầu tư thiết bị dạy học hiện đại mới mong muốn thiết bị hỗ trợ thầy, cô giáo trong việc nâng chất lượng dạy học. Vậy phải làm gì để tư vấn, hướng dẫn thầy, cô giáo trong việc sử dụng thiết bị hiện đại đúng mức, hiệu quả?

- Ông Lê Tiến Thành: Việc này đòi hỏi trách nhiệm của hiệu trưởng các nhà trường. Các đơn vị chào mời sản phẩm bao giờ cũng chỉ nói đến mặt tích cực của sản phẩm đó mà lờ đi tác hại đi kèm. Chúng ta không phủ nhận mặt tích cực của công nghệ dạy học hiện đại nhưng không phải cái gì hay cũng đưa được vào nhà trường và tùy tiện khai thác.

Nhà quản lý GD phải hiểu mục đích dạy học bám sát quá trình phát triển tâm lý, nhận thức của học sinh mỗi lứa tuổi để sử dụng các hình thức dạy học, thiết bị như thế nào là vừa, là phù hợp.

Hiệu trưởng là người quyết định đầu tư thiết bị, hình thức huy động nguồn lực, hướng dẫn giáo viên hoặc đặt ra những quy định cần thiết trong việc sử dụng thiết bị dạy học.

* Ông nghĩ gì về trào lưu đầu tư thiết bị dạy học hiện đại như món đồ “trang sức” cho trường học nhưng không tính tới hiệu quả?

- Ông Lê Tiến Thành: Đây là vấn đề của các nhà quản lý phải nhìn nhận lại và giải quyết. Tôi chỉ muốn đề cập tới khía cạnh khoa học giáo dục. Khoa học giáo dục chính là yếu tố để nhà quản lý cần căn cứ vào đó để cân nhắc các quyết định liên quan tới hoạt động giáo dục.