Giáo sư Trần Văn Thọ trong buổi giao lưu tại Trường đại học Hoa Sen ngày 7-6 - Ảnh: HSU
Đây là thông điệp mà giáo sư Trần Văn Thọ, giáo sư danh dự Đại học Waseda (Tokyo), nhấn mạnh tại talk show "Hồi ức đến tương lai - Suy ngẫm về văn hóa, giáo dục và con đường phát triển của Việt Nam" ngày 7-6 tại Trường đại học Hoa Sen (HSU).
Giáo sư Trần Văn Thọ đề cập đến "bẫy thu nhập trung bình", xem đây là thực trạng nhiều quốc gia gặp phải. Sau một giai đoạn tăng trưởng nhanh nhờ công nghiệp hóa, họ bị chững lại khi chưa kịp chuyển mình thành nền kinh tế tri thức.
Việt Nam hiện đã vượt qua ngưỡng thu nhập trung bình thấp, nhưng lại sắp bước vào thời kỳ dân số bắt đầu già hóa, sức bật lao động giảm dần.
"Một đất nước muốn thoát bẫy thu nhập phải thực hiện triệt để kinh tế thị trường, khai thông nguồn lực và tái cấu trúc thể chế", ông nhận định. Điều kiện cốt lõi là nguồn nhân lực chất lượng cao.
Tuy nhiên giáo sư Trần Văn Thọ nhấn mạnh "nguồn nhân lực chất lượng cao" không phải chỉ giỏi kỹ năng, mà còn hiểu biết sâu sắc về văn hóa, xã hội.
Từ đây, giáo sư Trần Văn Thọ dẫn dắt đến khái niệm "giáo dưỡng".
Có thể hiểu "giáo dưỡng" là sự kết tinh giữa tri thức, đạo đức, văn hóa và cách ứng xử đúng đắn trong xã hội, những yếu tố làm nên nhân cách con người toàn diện, chứ không chỉ là sự giỏi giang về chuyên môn hay học thuật.
Ông giải thích: "Trong thời đại AI, mọi tri thức đều dễ dàng được truy cập. Nhưng năng lực chọn lọc, phân tích và phán đoán thông tin lại phụ thuộc hoàn toàn vào nền tảng văn hóa của mỗi người".
Ông không phủ nhận vai trò của các ngành STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học), nhưng tin rằng một con người chỉ thực sự hoàn chỉnh khi có thêm chữ A - tức là STEAM, với A đại diện cho Arts (nghệ thuật, nhân văn, triết học, văn hóa…).
Giáo sư Trần Văn Thọ cho rằng đây chính là năng lực nền tảng để người trẻ không chỉ làm việc giỏi mà còn ứng xử có chiều sâu, sống có trách nhiệm và định vị được bản thân giữa xã hội toàn cầu.
"Không chỉ giỏi tiếng Anh, người Việt trẻ cần nói tiếng Việt chuẩn, hiểu lịch sử, văn hóa, văn học. Đó là những điều khiến bạn nổi bật và thích nghi được với nhiều hoàn cảnh công việc khác nhau", ông nói.
Hãy xây dựng thói quen đúng giờ!
Tư tưởng "học suốt đời" cũng được giáo sư khẳng định là chìa khóa giúp người trẻ chủ động trước mọi biến động nghề nghiệp. Giáo dục phải là hành trình suốt đời, không chỉ là chuyện bốn năm đại học
Đồng thời ông cho rằng hiện có rất nhiều cách học, không bó buộc phải đến trường mới gọi là học. Ông đề cao việc học từ thực tế xã hội, từ việc đọc hồi ký, tìm hiểu văn hóa, từ chính cuộc sống đời thường…
Là người sống và làm việc nhiều năm giữa hai nền văn hóa Việt - Nhật, giáo sư Trần Văn Thọ cũng nhấn mạnh vai trò của kỷ luật cá nhân như một "công cụ phát triển bền vững".
Ông khuyến khích người trẻ bắt đầu bằng việc xây dựng thói quen: đúng giờ, gọn gàng, biết tôn trọng không gian và thời gian, những điều tưởng chừng đơn giản nhưng có thể định hình nên phẩm chất sống còn trong sự nghiệp.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay