 |
| Học sinh Trường THCS Kim Đồng (Q.5, TP.HCM) đến thăm, tặng quà và vui chơi cùng học sinh Trường khuyết tật Tương Lai (Q.5) - Ảnh: NHƯ HÙNG |
Chưa thành thói quen đạo đức
Trong các ý kiến bình luận về bài viết “Khi đám tang đi qua” có không ít người cho rằng chương trình giáo dục xưa ở bậc tiểu học có dạy học sinh “khi gặp xe tang phải đứng lại, ngả mũ chào”, còn bây giờ thì không.
Thật ra, nhà trường xưa và nay đều có dạy điều này. Tôi hỏi một cháu vừa xong lớp 3, cháu trả lời rành rọt là cô dạy: “Khi gặp đám tang, học sinh dừng xe, ngả mũ cúi đầu chào, không được vượt xe tang, bóp còi, cười nói to tiếng”.
Tuy nhiên, không chỉ chuyện chào đám tang, còn nhiều bài học đạo đức dạy học sinh trong trường đã không được vận dụng trong nếp sống hằng ngày. Có lý do nhà trường hiện nay phần nhiều là dạy kiến thức đạo đức theo kiểu dạy xong là... xong!
Quá nhiều nội dung trong một môn học - lớp học - cấp học, thầy cô chạy maratông mới hoàn thành chương trình nên không còn thời gian đào sâu những bài học đạo đức.
Trong khi đó, hoạt động trải nghiệm học sinh thì nội dung còn tẻ nhạt, sáo rỗng, chưa hướng đến việc phát triển thói quen đạo đức - một nội hàm của năng lực đạo đức.
Một trong những phương pháp dạy học là làm gương nhưng ngày khai giảng, Ngày nhà giáo Việt Nam vẫn làm hình thức, nhạt nhẽo cảm xúc; dạy thêm - học thêm “rộn ràng” chuyện thu tiền; thao giảng hay dự giờ thì thầy cô “gà” câu hỏi cho học sinh trước... thì làm sao các kiến thức đạo đức trở thành thói quen đạo đức của học sinh được?
Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường lại chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ, còn đứt gãy cũng là một nguyên nhân quan trọng. Có nội dung chỉ học ở trường nhưng không được dụng ở nhà, ví dụ như nhà trường dạy bạn bè phải yêu thương nhau, lúc ở nhà có ba mẹ dạy con “đứa nào đánh con, con đánh lại”.
Vẫn là những nguyên nhân không mới, trách nhiệm phát triển năng lực đạo đức cho học sinh là trách nhiệm của nhà trường, nhưng chỉ dừng lại ở đó thì không bao giờ là đủ!
Cần những câu chuyện ấn tượng
Hình ảnh người đi đường ngả mũ, cúi đầu chào một người đã khuất trong xe tang qua phố là hình ảnh rất ấn tượng, khó quên.
Trẻ em, thậm chí người lớn, khi nhìn thấy hình ảnh đẹp này dù không làm theo cũng sẽ để lại kỷ niệm trong đời mình: một số người dần sẽ làm theo, những người không làm cũng sẽ tự hỏi tại sao người ta lại làm vậy?
Có người nghĩ không cần thiết, nhưng ít ra cũng gợn lên những suy nghĩ, tự vấn, tranh luận để rút ra được điều gì đó...
Tôi nghĩ rằng giáo dục đạo đức ở trường lớp nên có thêm những câu chuyện, hình ảnh ấn tượng cụ thể như thế. Nó khắc ghi lòng người suốt đời, chứ không phải là những “khẩu hiệu” chung chung lúc nào cũng đúng nhưng dễ nhàm chán và dễ quên.
Cha mẹ dạy con cái cũng nên tìm những chuyện thực tế như cúi chào người đã khuất, học sinh cõng bạn đến trường, cụ già khoanh tay chào thầy giáo tiểu học, vợ hi sinh cả đời nuôi chồng bị bệnh... để mãi mãi đi vào lòng con trẻ.
Thời của chúng tôi, ai cũng được học hoặc được nghe kể và mãi mãi không quên những câu chuyện đẹp đẽ về tình bạn, tình vợ chồng như Lưu Bình - Dương Lễ, Phạm Công - Cúc Hoa...
Nhiều chuyện thực tế tưởng rằng giản đơn nhưng có ý nghĩa sâu sắc sẽ như viên kim cương sống mãi trong lòng người dù phải trải qua thăng trầm, bể dâu thế nào...
|
Lấp khoảng trống từ 3 trụ cột Đạo đức, lễ nghĩa xuống cấp, nguyên nhân vẫn là sự thiếu hụt từ ba trụ cột giáo dục là gia đình, nhà trường và xã hội. Để chấn chỉnh, nhà trường phải xem lại việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Phải làm quyết liệt từ việc đổi mới nội dung chương trình, phải chuyển hướng từ việc trang bị kiến thức đến hình thành những phẩm chất nhân cách cần thiết của công dân. Chúng ta đang hướng tới những đứa trẻ tự chủ, tự tin, tự trọng, biết chia sẻ, sống có trách nhiệm với cộng đồng thì nhất định giáo dục phải thực hiện nhiệm vụ đột phá. Muốn làm được thì việc đầu tiên phải đổi mới từ giáo viên, cần phải tuyển chọn, đào tạo và sử dụng đội ngũ giáo viên có phẩm chất nhân cách tốt, có trình độ, năng lực cần thiết. Bên cạnh đó, giáo dục gia đình cũng cần phải được đặc biệt chú ý. Gốc rễ nhân cách bao giờ cũng bắt nguồn từ trong gia đình, và trong gia đình thì việc cha mẹ giáo dục cho con cái những giá trị truyền thống là rất quan trọng. Đó chính là việc cha mẹ phải mẫu mực với con trẻ, phải dạy cho con những bài học về lễ nghĩa trong việc thể hiện với họ hàng, anh em, dòng tộc, với cộng đồng lối xóm; dạy cho trẻ biết kính trên nhường dưới, biết chia sẻ với người khác, bổn phận làm con trong gia đình... Còn trách nhiệm của xã hội thì trước hết phải phát huy vai trò của các tổ chức xã hội trong việc tuyên truyền, giáo dục, tổ chức hướng dẫn để các bạn trẻ ngày càng hiểu hơn về những giá trị chuẩn mực, nhất là những giá trị truyền thống tốt đẹp để thế hệ trẻ giữ gìn, phát huy. Chuẩn mực đạo đức của mỗi con người nhất thiết cần phải được giáo dục bài bản từ gia đình đến nhà trường và xã hội. Song, nó phải được rèn luyện, tu dưỡng, phải được lặp đi lặp lại nhiều lần mới có thể trở thành lối sống, nếp sống đẹp. |
Đăng ký tại đây
Bình luận hay