22/06/2025 13:16 GMT+7

Giải mã 3 cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran bị Mỹ tấn công

TÂM DƯƠNG

3 cơ sở hạt nhân tối mật của Iran - trong đó có "trái tim hạt nhân" Fordow - đã bị Mỹ giội bom, đánh dấu bước leo thang nghiêm trọng trong căng thẳng hạt nhân khu vực.

Tối 21-6 giờ Mỹ, tức sáng sớm 22-6 giờ Việt Nam, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố lực lượng Mỹ đã tấn công "rất thành công" vào các cơ sở hạt nhân của Iran tại Fordow, Natanz và Isfahan, dù Iran nói Fordow không bị thiệt hại nghiêm trọng.

Theo một quan chức Mỹ nói với Đài CNN, Washington đã sử dụng 6 máy bay ném bom B-2 để thả 12 quả bom phá boongke xuống cơ sở hạt nhân Fordow ở Iran.

Bên cạnh đó, các tàu ngầm của hải quân Mỹ đã bắn 30 tên lửa hành trình Tomahawk TLAM vào 2 địa điểm khác là Natanz và Isfahan, cùng một chiếc B-2 thả 2 quả bom phá boongke xuống Natanz.

Ba cơ sở hạt nhân Fordow, Natanz và Isfahan của Iran là các mắt xích then chốt trong chương trình hạt nhân của nước này, đặc biệt trong đó có "trái tim hạt nhân" Fordow.

Natanz

Tổ hợp hạt nhân Natanz, cách thủ đô Tehran khoảng 250km về phía nam, được xem là cơ sở làm giàu uranium lớn nhất của Iran.

Theo giới phân tích, nơi đây được sử dụng để phát triển và lắp ráp các máy ly tâm - công nghệ then chốt trong việc làm giàu uranium và biến nó thành nhiên liệu hạt nhân.

Theo Tổ chức Sáng kiến đe dọa hạt nhân (NTI), cơ sở này có 6 tòa nhà nổi và 3 công trình ngầm, trong đó 2 công trình có thể chứa tới 50.000 máy ly tâm.

Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cũng cho biết Iran đã làm giàu uranium lên đến mức tinh khiết 60% tại nhà máy thí điểm làm giàu nhiên liệu nổi trên mặt đất của Natanz - trong khi uranium để chế tạo vũ khí hạt nhân cần đạt mức tinh khiết 90%.

Isfahan

Cơ sở hạt nhân Isfahan cách Tehran khoảng 350km về phía đông nam, là nơi đặt khu phức hợp nghiên cứu hạt nhân lớn nhất cả nước.

Cơ sở này được xây dựng với sự hỗ trợ từ Trung Quốc và chính thức đi vào hoạt động năm 1984. Theo NTI, có khoảng 3.000 nhà khoa học đang làm việc tại đây, và nơi này được cho là "trung tâm" của chương trình hạt nhân Iran.

NTI cho biết cơ sở vận hành 3 lò phản ứng nghiên cứu nhỏ do Trung Quốc cung cấp, cùng với một nhà máy chuyển đổi uranium, một nhà máy sản xuất nhiên liệu, một nhà máy bọc zirconium, cùng nhiều cơ sở và phòng thí nghiệm khác.

Fordow

Cơ sở Fordow cách Tehran khoảng 100km về phía tây nam, gần thành phố thánh Qom và được chôn sâu trong lòng dãy núi Zagros hùng vĩ.

Vì thế, cơ sở này được mệnh danh là "pháo đài bất khả xâm phạm", "trái tim và linh hồn chương trình hạt nhân của Iran".

Các sảnh chính của cơ sở này được cho là nằm sâu khoảng 80-90m dưới lòng đất, có 2 lối vào, với các đường hầm vuông góc 90 độ, nên không thể bị phá hủy bằng các loại bom thông thường.

Theo các quan chức Israel, Mỹ là quốc gia duy nhất sở hữu loại bom phá boongke có thể tấn công tới độ sâu này.

Các báo cáo gần đây của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho thấy Iran đã tăng cường sản xuất uranium làm giàu tới mức 60% tại Fordow. Theo các chuyên gia và IAEA, cơ sở này hiện có khoảng 2.700 máy ly tâm.

Theo IAEA, việc xây dựng cơ sở này bắt đầu vào năm 2007. Iran đã không thông báo cho cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc về cơ sở này mãi cho tới năm 2009, sau khi Mỹ và các cơ quan tình báo phương Tây biết về sự tồn tại của nó.

Iran chuyển uranium đến cơ sở mới?

Đài Fars News dẫn lời một nhà lập pháp Iran tuyên bố sáng 22-6 rằng hầu hết thiệt hại tại cơ sở hạt nhân Fordow đang chỉ giới hạn ở các cấu trúc bề mặt, và có thể dễ dàng phục hồi.

Ngoài ra ông đảm bảo rằng bản thân cơ sở này không bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các cuộc tấn công.

Theo Đài NPR, trước đó Iran từng khẳng định sẽ thiết lập một cơ sở làm giàu mới "ở một địa điểm an toàn" và "các biện pháp khác cũng đang được lên kế hoạch".

Các chuyên gia cho rằng nếu Fordow không bị phá hủy, Iran vẫn giữ được khả năng phát triển vũ khí hạt nhân, và nhanh chóng chạy đua để hoàn thành nó. Song song đó Tehran cũng hoàn toàn có thể phân tán uranium đến cơ sở bí mật khác.