02/12/2015 08:48 GMT+7

Gánh nặng ung thư - Kỳ 2: “Điểm mặt” nguyên nhân gây bệnh

L.ANH - Q.LIÊN - L.TH.HÀ (lananh@tuoitre.com.vn)
L.ANH - Q.LIÊN - L.TH.HÀ ([email protected])

TT - Theo ông Trần Văn Thuấn - viện trưởng Viện Nghiên cứu phòng chống ung thư, ước tính mỗi năm VN có 150.000-200.000 ca mắc ung thư mới, trên 80% trong số này là do những phơi nhiễm từ môi trường bên ngoài.

Chất vàng O được phát hiện trộn vào nguyên liệu thức ăn chăn nuôi - Ảnh: Thúy Anh

Theo ông Thuấn, trên 30% căn nguyên gây ung thư là do thuốc lá, đặc biệt ung thư phổi, các ung thư khác cũng liên quan đến hút thuốc lá cả chủ động và bị động như ung thư bàng quang, hạ hầu thanh quản, khoang miệng, kể cả ung thư vú và ung thư cổ tử cung nữ giới cũng có liên quan đến thuốc lá.

Hiện có tình trạng đa ô nhiễm, một loại rau quả tồn dư tới 3-4 loại hóa chất bảo quản, bảo vệ thực vật, khi cộng tổng lượng tồn dư sẽ tăng vọt so với tách riêng từng loại vốn được "lách" để dưới ngưỡng cho phép. Chưa kể trong tháng qua, lực lượng chức năng phát hiện 7 công ty sản xuất thức ăn chăn nuôi có sử dụng chất cấm là chất tạo nạc và vàng O, chất có thể tồn dư qua các thế hệ, đã gây ung thư với động vật thí nghiệm

Ông PHẠM XUÂN ĐÀ (viện trưởng Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia)

Họa từ... ăn

Dinh dưỡng không hợp lý và không an toàn chiếm trên 30% căn nguyên gây ung thư. Trong đó, dinh dưỡng không hợp lý gồm chế độ ăn nhiều chất béo, đạm, đặc biệt là mỡ động vật, ít rau quả. Ngoài ra, còn có nguyên nhân sử dụng thực phẩm bẩn, thực phẩm ô nhiễm hóa chất bảo quản. Các ung thư đường tiêu hóa như đại trực tràng, ung thư vú liên quan chặt chẽ căn nguyên này.

Cũng theo ông Thuấn, một căn nguyên gây ung thư là do môi trường làm việc độc hại, tiếp xúc với thuốc trừ sâu, tia X, ánh nắng mặt trời gay gắt lúc giữa trưa và đây là nguyên nhân của ung thư da, ung thư tuyến giáp. Chưa kể, 10% ung thư do yếu tố di truyền.

Trong số các nguyên nhân này, ông Thuấn đánh giá nguyên nhân do ăn uống không hợp lý và vệ sinh là căn nguyên hàng đầu.

“Rất cần đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu phòng bệnh sẽ an toàn và rẻ hơn nhiều so với khi đã mắc bệnh. Ví dụ điều trị một ca bệnh ung thư vú nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn 1 chỉ cần phẫu thuật và hỗ trợ điều trị nội tiết, 95% được điều trị khỏi và chi phí chỉ khoảng 10 triệu đồng/đợt; nếu bệnh ở giai đoạn 2-3 mới phát hiện, quá trình điều trị sẽ cần cả điều trị hóa chất, xạ trị, phẫu thuật, nội tiết, chi phí 60-70 triệu đồng và tỉ lệ sống thêm sau 5 năm chỉ đạt 50-60%. Khi bệnh ở giai đoạn 4 mới được phát hiện, việc điều trị kéo dài liên tục, chi phí điều trị lên tới 100-150 triệu đồng/bệnh nhân và tỉ lệ sống sau 5 năm chỉ 10%”, ông Thuấn cho biết.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia công nghệ thực phẩm, cho hay những hàm lượng chất lạ từ môi trường, thức ăn, thuốc uống được đưa vào cơ thể hằng ngày càng gia tăng thì song song với đó là tỉ lệ bệnh ung thư cũng gia tăng.

Có hai con đường dẫn đến ung thư là qua việc hít thở và ăn uống. Hít thở chủ yếu gây ra bệnh ung thư về đường hô hấp, trong khi chất lạ được đưa vào cơ thể thông qua ăn uống đi qua máu, tác động vào từng tế bào gây ra nhiều loại bệnh ung thư hơn.

Một số loại chất lạ là độc chất có thể dẫn đến bệnh ung thư như nitrosamine (tiền chất gây ung thư - sinh ra do quá trình hấp thụ nitrit dư thừa từ những chất bảo quản, thuốc trừ sâu có trong thực phẩm kết hợp cùng với axit amin có trong cơ thể), hay acrolein là độc chất được sinh ra do quá trình biến đổi axit béo không no khi đun nóng dầu thực vật ở nhiệt độ quá cao.

Bên cạnh đó, thói quen ăn uống đồ chiên, nướng, đặc biệt là những thực phẩm bị cháy, sém cũng gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe...

Ung thư và bệnh nhiễm

Ở góc độ ung thư liên quan đến bệnh nhiễm, báo cáo “Hiểu biết hiện nay về bệnh ung thư và bệnh nhiễm” của nhóm bác sĩ Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đưa ra tại hội nghị khoa học về ung thư cách đây một năm cho thấy có khoảng 16% ung thư của con người là do bệnh nhiễm (gồm các virút, vi khuẩn và các vi sinh vật) gây ra.

Chỉ riêng ba loại virút HBV, HCV, HPV và một vi khuẩn H.pylori đã gây khoảng 15% các ung thư ở người. Cụ thể, HBV và HCV gây ung thư gan, ngoài ra uống nhiều rượu, ăn phải thực phẩm nhiễm nấm mốc (aflatoxin gặm nhấm) cũng có liên quan mật thiết với ung thư gan. Ngoài các virút nói trên, còn có các loại virút sinh ung thư khác như EBV, HHV-8, HTLV-1, MCV, HIV.

Cụ thể, ung thư cổ tử cung có liên quan đến virút HPV, chiếm 50% các ung thư liên quan bệnh nhiễm ở phụ nữ. Ở nam giới, các ung thư gan và dạ dày chiếm 80% các ung thư do bệnh nhiễm. Ngoài ra còn các ung thư khác được biết có liên hệ với bệnh nhiễm như một số bệnh bạch cầu và lymphôm, ung thư hậu môn, dương vật, âm đạo, âm hộ, lưỡi, họng.

Các loại virút có liên quan đến ung thư ở người có thể thấy ở nhiều người trong dân số khỏe mạnh bình thường, nhưng chỉ có vài người phát triển thành ung thư. Do đó ung thư là một tình huống nhiễm hiếm hoi lâu dài loại virút này. Hầu hết mọi loại ung thư đều phát triển theo quá trình nhiều bước, một loạt các biến cố gen được tích lũy trong tế bào trước khi trở thành ác tính và sinh sôi nảy nở để thành khối bướu.

Sau 10 năm, ung thư phổi tăng mạnh

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu phòng chống ung thư, trong 15 năm qua hầu hết các loại ung thư ở VN đều gia tăng, chỉ riêng ung thư cổ tử cung có xu hướng nằm ngang và gần đây có dấu hiệu đi xuống, một phần do phụ nữ đã chú ý chăm sóc sức khỏe và tầm soát bệnh sớm.

Đáng chú ý ung thư phổi đã tăng gấp đôi sau 10 năm, năm 2000 tỉ suất mắc căn bệnh này là 17/100.000 dân, đến 2010 thì tỉ suất mắc bệnh đã tăng lên gấp đôi, tới mức 34/100.000 dân, hay ung thư đường tiêu hóa cũng gia tăng gấp rưỡi sau 10 năm.

Bảo hiểm cần chi trả thêm cho người bệnh ung thư

Ông Bạch Quốc Khánh, phó viện trưởng Viện Huyết học và truyền máu T.Ư, cho biết với mỗi loại thuốc chi cho 1.000 bệnh nhân bạch cầu mãn, mỗi năm bảo hiểm đã phải chi trả ước khoảng 200 tỉ đồng.

Ông Nguyễn Tá Tỉnh, trưởng ban dược Bảo hiểm xã hội VN, cho hay tổng chi phí tiền thuốc năm 2015 là trên 30.000 tỉ đồng, tương đương 60% tổng chi phí y tế do bảo hiểm y tế chi trả, một phần rất đáng kể trong đó là chi cho thuốc điều trị ung thư, nhất là những thuốc đắt tiền.

Nhưng đáng kể là sáu năm qua, mới có duy nhất bệnh nhân bạch cầu mãn được tiếp cận với thuốc nhờ hình thức hợp tác này, còn rất nhiều loại thuốc điều trị ung thư đắt tiền khác bệnh nhân không thể tiếp cận, khi các phương pháp điều trị hiện có bất lực, bệnh nhân đành phải chết vì không có tiền.

Theo một chuyên gia, riêng tiền thuốc cơ quan bảo hiểm y tế Pháp chi trả khoảng 180 tỉ euro. Khi đi học về điều trị ung thư ở Pháp, ông nhận thấy cơ quan bảo hiểm Pháp đã chi trả tất cả tiền thuốc cho bệnh nhân ung thư vì họ nhận thấy đây là loại bệnh nặng, bệnh nhân có thời gian sống thêm từ khi phát hiện bệnh không dài. Trong khi đó, họ lại chi trả rất hạn chế cho bệnh nhẹ, thời gian nằm viện ngắn.

Quỹ bảo hiểm y tế VN đang có khoản kết dư rất lớn, và quản lý chi tiêu khám chữa bệnh thời gian qua vẫn còn để xảy ra tình trạng lạm dụng. Nếu quản được lạm dụng, bảo hiểm sẽ có khả năng trả thêm tiền thuốc cho bệnh nhân ung thư?

L.ANH - Q.LIÊN - L.TH.HÀ ([email protected])

Bình luận hay

Chia sẻ

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự

Tin cùng chuyên mục

Nghiên cứu của Nhật: Dán mắt vào điện thoại làm mắt lé

Những năm gần đây, số lượng người bị lé (lác mắt) có xu hướng gia tăng trên thế giới và phần lớn là hiện tượng cấp tính, chứ không phải bẩm sinh. Ghi nhận cho thấy là do xem điện thoại quá nhiều.

Nghiên cứu của Nhật: Dán mắt vào điện thoại làm mắt lé

5 người bị khởi tố trong vụ sai phạm dự án cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức là ai?

5 người bị khởi tố với cáo buộc có sai phạm về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước ở hai dự án Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2.

5 người bị khởi tố trong vụ sai phạm dự án cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức là ai?

Chính quyền hai cấp: Trạm y tế xã, bệnh viện tuyến huyện sắp xếp thế nào?

Nhiều người dân băn khoăn không biết trạm y tế, bệnh viện cấp huyện sẽ hoạt động ra sao sau khi bỏ cấp huyện, sáp nhập xã.

Chính quyền hai cấp: Trạm y tế xã, bệnh viện tuyến huyện sắp xếp thế nào?

Kiểm tra phòng khám ở Quy Nhơn bị tố 'chặt chém' bệnh nhân

Sở Y tế tỉnh Gia Lai đã kiểm tra 1 phòng khám tại phường Quy Nhơn thuộc tỉnh này bị tố "chặt chém" bệnh nhân gần 9 triệu cho 2 giờ điều trị.

Kiểm tra phòng khám ở Quy Nhơn bị tố 'chặt chém' bệnh nhân

Đà Nẵng xác minh thông tin bún chuyển màu từ trắng sang đỏ

Một người dân ở Đà Nẵng mua bún tươi ở chợ mang về nhà ăn, tới tối thì bún chuyển màu từ trắng sang đỏ.

Đà Nẵng xác minh thông tin bún chuyển màu từ trắng sang đỏ

12 người ở Huế mắc liên cầu lợn trong nửa tháng, đã có ca tử vong

Trong hơn nửa tháng qua, ở TP Huế đã ghi nhận 12 người mắc liên cầu lợn, trong đó có một ca tử vong ở bệnh viện.

12 người ở Huế mắc liên cầu lợn trong nửa tháng, đã có ca tử vong
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar
Đăng ký bằng email
Khi bấm "Đăng ký" đồng thời bạn đã đồng ý với điều khoản của toà soạn Đăng ký
Đăng nhập
Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn.
Gửi bình luận
Đóng
Hoàn thành
Đóng

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar