Đừng để "lạm phát" tiến sĩ trong bộ máy

Phóng to

GS.TS Nguyễn Hữu Khiển - Ảnh: V.V.T.

Trước hết là chúng ta không phân biệt được trách nhiệm công vụ và trách nhiệm khoa học. Tôi hoàn toàn đồng ý với cách đặt vấn đề rằng bằng tiến sĩ không phải nhằm đào tạo nhà quản lý hoặc lãnh đạo để cho phép nhà nước cấp kinh phí đi học tại chức lấy bằng tiến sĩ, bằng tiến sĩ là bước cơ bản nhằm đào tạo đội ngũ khoa học có trình độ cao để phục vụ giáo dục đại học và nghiên cứu khoa học.

Ví dụ tiêu chuẩn của một ông chủ tịch xã là trình độ trung cấp, đó là chuẩn đầu vào, thế thì chúng ta chỉ cần người có trình độ như vậy. Trách nhiệm công vụ của ông chủ tịch xã là điều hành bộ máy chính quyền cấp cơ sở, phục vụ nhân dân địa phương theo quy định pháp luật, chứ không phải chịu trách nhiệm về việc nghiên cứu khoa học. Cần nghiêm cấm ông ta sử dụng giờ hành chính để đi học thêm và tất nhiên là ngân sách không cấp cho việc học thêm của ông ấy.

Thứ hai, công chức khi tuyển vào phải đủ tiêu chuẩn và mục đích của việc tuyển dụng công chức là để có người làm việc trong bộ máy, không ở đâu trên thế giới này tuyển công chức vào sau đó lại cử đi học, cử đi đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ. Tất nhiên, các nước có những tiến sĩ đảm nhiệm vị trí quan trọng trong bộ máy chính quyền, đó thường là những người vốn trước đây theo con đường nghiên cứu khoa học, nhưng sau đó do có năng lực về quản lý, về chính trị nên mới tham gia vào chính quyền. Vì vậy, ở ta nên làm rõ giả định trong cơ quan có năm tiến sĩ, một tiến sĩ được chọn bổ nhiệm làm vụ trưởng thì đó là do tiến sĩ này có năng lực về quản lý, điều hành chứ không phải do có bằng tiến sĩ.

Thứ ba, chúng ta phải phân biệt giữa đào tạo và bồi dưỡng. Một cử nhân kế toán được đào tạo trong trường đại học, sau đó được tuyển dụng vào cơ quan nhà nước, do yêu cầu công việc hằng năm cử nhân đó có thể phải tham gia các lớp bồi dưỡng ngắn ngày để cập nhật kiến thức. Như vậy là đào tạo hoàn toàn khác với bồi dưỡng.

Nhìn ra bên ngoài, nguyên thủ các nước lớn nhiều người đâu phải là giáo sư, tiến sĩ, chỉ số tín nhiệm của họ được đo bằng hiệu quả công việc chứ không phải bằng cấp.