07/08/2015 11:53 GMT+7

​Ghé thăm làng chiếu Bàn Thạch

THANH LY
THANH LY

TTO - “Anh về Bàn Thạch em trải chiếu cho anh nằm/ Tình sâu nghĩa nặng mấy con trăng rằm không phai”. Đến Trà Nhiêu (Duy Vinh, Duy Xuyên, Quảng Nam) nhiều du khách tìm về Bàn Thạch bằng được chỉ vì hai câu thơ ấy. 

Phơi chiếu sau khi đã hoàn thiện sản phẩm - Ảnh: T.Ly

Đã trải qua bao thăng trầm nhưng Bàn Thạch vẫn còn đó những bãi cói xanh tốt dọc bên dãi đất bồi, vẫn còn đó tiếng lách cách đều đặn từ khung cửi dệt trong mỗi chiều hoàng hôn…

Nằm trên một doi đất dài giữa hai dòng sông Thu Bồn (hướng đông) và Bà Rén (hướng tây), không chỉ là làng nghề nghề truyền thống, từ lâu chiếu Bàn Thạch giống như một kho tư liệu sống tạo nên một không gian văn hóa làng Việt, thu hút du khách đến tham quan, thưởng lãm.

Bức tranh làng nghề 

Con đường dẫn vào làng Bàn Thạch khá nhỏ nhưng đã được tráng bêtông phẳng phiu, những ngôi nhà ngói, nhà cao tầng thấp thoáng sau lũy tre làng; vài ba em bé bước chân sáo vui đùa dưới nắng mai…

Không ồn ào, không xô bồ so với những làng nghề khác, Bàn Thạch nhà cách nhà bởi hàng rào dây leo, lá mơ, mồng tơi hay hàng chè tàu. Bên trong cái thanh bình có phần tĩnh lặng ấy là những con người ngày đêm khéo léo, chăm chỉ miệt mài bên khung cửi để tạo nên những chiếc chiếu với nét độc đáo riêng.

Đường vào làng Bàn Thạch xanh mướt bãi bắp, những ngôi nhà cao ngói đỏ thấp thoáng dưới nắng mai - Ảnh: T.Ly

Làng Bàn Thạch yên bình, nhà cách nhà bởi hàng rào dây leo hay hàng chè tàu, vài ba em bé bước chân sáo tươi cười - Ảnh: T.Ly

Cả làng hiện có khoảng hơn mười mấy hộ làm chiếu thủ công. Cách đây chừng 400 năm, theo bước chân mở cõi phương Nam, người dân vùng Nga Sơn (Thanh Hóa) đã vượt đèo Hải Vân, chọn mảnh đất Bàn Thạch làm chốn dừng chân. 

Trong buổi đầu sơ khai, lập làng thấy đất đai màu mỡ, nhiều sông ngòi, kênh rạch nên cư dân khởi đầu cơ nghiệp bằng nghề trồng cói, dệt chiếu.

Trước thử thách nghiệt ngã của cơ chế thị trường, không biết bao nhiêu nơi đã bỏ nghề dệt chiếu, nhưng người Bàn Thạch chẳng những giữ được nghề, mà còn đưa nó thành thương hiệu "chiếu Bàn Thạch" nổi tiếng khắp vùng trong và ngoài xứ Quảng.

Vài ba năm trở lại đây các hãng lữ hành đưa làng chiếu Bàn Thạch vào địa chỉ tham quan trong các tour du lịch. Người dân làng nghề cũng ý thức rất rõ lợi ích từ các tour du lịch mang lại nên ngày càng đầu tư vào mẫu mã, chất lượng sản phẩm để giới thiệu, chào bán.

Bứt cói - công đoạn nặng nhọc của thợ làm chiếu - Ảnh: T.Ly
Tỉ mỉ chẻ cói thành sợi nhỏ - Ảnh: T.Ly

Phơi cói sau khi đã chẻ dưới cái nắng gắt - Ảnh: T.Ly

Sau khi nhuộm, sợi cói được phải phơi cho đủ nắng, không quá gắt cũng không quá dịu - Ảnh: T.Ly

Để có những chiếc chiếu vừa lòng người mua, phải trải qua nhiều công đoạn. Nặng nhọc nhất là bứt cói mang về nhà rồi ngồi tỉ mỉ chẻ cói thành sợi nhỏ sau đó đem phơi trong 5 ngày liên tục dưới cái nắng gắt. 

Tuy nhiên, người phơi cũng phải canh chừng để sợi cói không được quá khô. Có được sợi, đến nhuộm màu với các tông: xanh, đỏ, tím, vàng và màu trắng ngà (màu gốc) rồi đem phơi khô lần nữa.  

Sợi nhuộm phẩm xong phải phơi cho đủ nắng, không quá gắt vì dễ giòn gãy, cũng không quá dịu vì dễ ẩm mốc. Khi dệt chiếu cần phải có hai người, một người đưa thoi, luồn cói, người còn lại kéo thân cửi. Một ngày làm chăm chỉ thợ chiếu có thể dệt được 3 - 4 chiếc. 

Khi thành phẩm, từng chiếc chiếu mang một sắc màu khác nhau, hoa văn phong phú, bắt mắt. Có thể nói, chiếu ở Bàn Thạch thực sự là một “bức tranh hài hòa về màu sắc” của những “họa sĩ nông dân” tài hoa.

Dệt chiếu cần phải có hai người và đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo của người thợ - Ảnh: T.Ly

Phơi chiếu bên sông - Ảnh: T.Ly

Phiên chợ có một không hai xứ Quảng

Nét đặc biệt của làng nghề dệt chiếu Bàn Thạch là chợ chiếu. Chợ chiếu là phiên chợ họp sớm nhất xứ Quảng. Kẻ trong Nam, ngườingoài Bắc hay các vùng lân cận muốn mua chiếu phải đến dự chợ chiếu Bàn Thạch thật sớm bởi chợ bắt đầu họp từ 4 - 5 giờ sáng.

Ấn tượng đầu tiên khi đến gần cổng chợ là đã nghe thoảng trong sương mai mùi thơm thơm dịu nhẹ của những của cọng lác. Bước vào chợ, la liệt nào chiếu trơn, chiếu vẽ phúc lộc thọ, chiếu nhỏ, chiếu lớn ngập tràn lối đi.

Khi mặt trời chiếu những tia nắng đầu tiên của một ngày mới, xen lẫn trong những dáng người tảo tần, chân chất dưới mái chợ rêu phong cũ kỹ là những chiếc chiếu lấp lánh màu sắc hoa văn trông rất đẹp mắt.

Đặc biệt, chợ đông đúc cả trăm người, mà người bán kẻ mua đều như quen thân nhau hết. Tuyệt nhiên không có chuyện mặc cả, nói thách.

Người mua chủ yếu là các lái buôn lớn nhỏ các huyện Quế Sơn, Thăng Bình, Đại Lộc… từ đây đưa chiếu đi khắp các vùng. Thế nên chợ ngày nào cũng họp và dù chỉ có một mặt hàng nhưng hiếm khi có hàng ế, hàng tồn.

Khách hàng lựa chọn những chiếc chiếu vừa ý để vận chuyển đến các vùng khác - Ảnh: T.Ly

Tập nập chợ chiếu một sớm mai - Ảnh: T.Ly

Bàn Thạch có nghề làm chiều, có chợ chiếu, không giàu nhưng chẳng bao giờ lo đói, cứ tảo tần lấy công làm lời mưu sinh, kiếm sống từng ngày. Đàn bà lo dệt chiếu rồi mang ra chợ bán, đàn ông đi chặt cây cói, cây lác, lo phần nguyên liệu...

Cùng với các ngành truyền thống khác, có thể nói chiếu Bàn Thạch mang đậm hồn quê của xứ Quảng, là nơi gồng gánh những cuộc mưu sinh.

Du khách nếu có dịp đến Trà Nhiêu xin dừng quên ghé thăm chợ chiếu Bàn Thạch, chắc chắn sẽ đọng lại trong lòng một khoảnh khắc thanh thản, yên bình.

THANH LY

Bình luận hay

Chia sẻ

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự

Tin cùng chuyên mục

Tạp chí du lịch hàng đầu thế giới gọi hang Sơn Đoòng là kỳ quan siêu thực

Tạp chí du lịch hàng đầu thế giới Travel+Leisure vừa đăng bài viết về hang Sơn Đoòng, ca ngợi đây là nơi có vẻ đẹp siêu thực.

Tạp chí du lịch hàng đầu thế giới gọi hang Sơn Đoòng là kỳ quan siêu thực

Hàng rong, ăn xin chèo kéo, Đà Nẵng tìm cách xử lý, kêu gọi du khách 'đừng cho tiền'

Trước việc nhiều du khách phản ánh bị lực lượng ăn xin, bán hàng rong chèo kéo khi đến Đà Nẵng du lịch, TP Đà Nẵng đang yêu cầu các cơ quan phối hợp xử lý dứt điểm.

Hàng rong, ăn xin chèo kéo, Đà Nẵng tìm cách xử lý, kêu gọi du khách 'đừng cho tiền'

Vui sinh nhật SASCO: Chạm - mở khóa đặc quyền dịch vụ sân bay

Tháng 7 này, kỷ niệm sinh nhật 32 năm, SASCO mời bạn 'Chạm - Mở khóa đặc quyền' tận hưởng đặc quyền trong từng dịch vụ tại sân bay Tân Sơn Nhất.

Vui sinh nhật SASCO: Chạm - mở khóa đặc quyền dịch vụ sân bay

TP.HCM có gần 700 tài nguyên du lịch hấp dẫn chờ được khai thác

TP.HCM có gần 700 tài nguyên từ di sản văn hóa đến ẩm thực có thể thành điểm đến du lịch. Ngành du lịch thành phố đang tận dụng cơ hội, lên kế hoạch phát triển các sản phẩm mới để hấp dẫn du khách.

TP.HCM có gần 700 tài nguyên du lịch hấp dẫn chờ được khai thác

Hà Nội bố trí hàng trăm màn hình LED để người dân, du khách xem diễu binh, diễu hành dịp 2-9

Hà Nội sẽ lắp đặt 14 màn hình LED tại 11 điểm thuộc 3 tuyến diễu binh, diễu hành; 7 màn hình LED tại 6 điểm cửa ngõ thủ đô; 136 màn hình LED tại các điểm công cộng...

Hà Nội bố trí hàng trăm màn hình LED để người dân, du khách xem diễu binh, diễu hành dịp 2-9

Vẽ lại bản đồ du lịch Việt Nam

Gia Lai hiện tại không chỉ là rừng núi cao nguyên đại ngàn, là hồ T’Nưng lộng gió, mà bây giờ phải nghĩ đến vị mặn mòi của Ghềnh Ráng.

Vẽ lại bản đồ du lịch Việt Nam
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar
Đăng ký bằng email
Khi bấm "Đăng ký" đồng thời bạn đã đồng ý với điều khoản của toà soạn Đăng ký
Đăng nhập
Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn.
Gửi bình luận
Đóng
Hoàn thành
Đóng

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar