Dự án giải nhất khoa học kỹ thuật quốc gia bị tố giống sản phẩm nước ngoài: Bộ GD-ĐT nói gì?

Sau khi dự án khoa học kỹ thuật Hệ thống phân loại rác thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến âm thanh của nhóm học sinh Trường THPT Nguyễn Siêu đoạt giải nhất, có người cho rằng dự án có rất nhiều điểm giống một sản phẩm nước ngoài.

"Phát hiện sai phạm sẽ xử lý nghiêm"

Ngày 24-3, Tuổi Trẻ Online nhận được phản ánh cho rằng một dự án của học sinh THPT đoạt giải nhất Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia bị "đặt dấu hỏi" lớn vì nhiều điểm giống một sản phẩm nước ngoài.

Đó là dự án khoa học kỹ thuật Hệ thống phân loại rác thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến âm thanh của nhóm học sinh Vũ Ngọc Anh và Vũ Đình Đăng Hiển, Trường THPT Nguyễn Siêu (Hưng Yên).

Đây cũng là một trong 12 dự án được Bộ Giáo dục và Đào tạo trao giải nhất vào ngày 24-3, trong lễ bế mạc và trao giải thưởng Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia năm học 2024 - 2025.

Tuy nhiên có nhiều ý kiến cho rằng dự án này "quá giống" với một sản phẩm đã được một chuyên gia nước ngoài là Samuel Alexander công bố trên cộng đồng Hackaday.io. Đó là một nền tảng trực tuyến quốc tế dành cho cộng đồng kỹ sư, nhà sáng tạo và những người đam mê công nghệ, nơi họ có thể chia sẻ các dự án kỹ thuật, sáng chế và nghiên cứu của mình.

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online tối cùng ngày, ông Thái Văn Tài - vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo - cho biết bộ đã nắm được thông tin về sự việc trên.

"Đây là một cuộc thi mở nên việc kiểm tra sau cuộc thi cũng là một nhiệm vụ của ban tổ chức và chúng tôi đang thực hiện công việc này. Qua công tác kiểm tra, nếu phát hiện có vi phạm, Bộ Giáo dục và Đào tạo, ban tổ chức cuộc thi sẽ xử lý nghiêm theo quy chế cuộc thi và các quy định khác của ngành", ông Tài nói.

Ông Lê Thanh Tuấn - hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Siêu - cho rằng dự án Hệ thống phân loại rác thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến âm thanh của nhóm học sinh Vũ Ngọc Anh và Vũ Đình Đăng Hiển, Trường THPT Nguyễn Siêu (Hưng Yên) vừa đoạt giải nhất tại Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia năm nay là một dự án rất thực tế và được nhóm học sinh thực hiện trong khoảng một năm với sự hướng dẫn của giáo viên.

Ông Tuấn cũng cho biết đến chiều 24-3, nhà trường vẫn chưa nhận được bất kỳ thông tin nào về việc dự án học sinh của trường vừa đoạt giải nhất cấp quốc gia có nhiều điểm giống nhau với một sản phẩm nước ngoài.

“Sau khi nhận thông tin từ báo Tuổi Trẻ, nhà trường sẽ cùng giáo viên hướng dẫn, giáo viên chủ nhiệm làm việc, tìm hiểu thông tin thêm từ học sinh”, ông Tuấn nói.

Dự án giải nhất vấp phải nhiều ý kiến trái chiều

Trước đó, trao đổi với Tuổi Trẻ Online, một học sinh tại TP.HCM cũng vừa tham dự Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia năm học 2024 - 2025 cho rằng sự "giống giống" thấy rõ ràng nhất là các hình ảnh, biểu đồ trên poster.

Có ít nhất 3 ảnh trong poster của học sinh Trường THPT Nguyễn Siêu là từ bài viết của Samuel Alexander trên Hackaday.io.

Không dừng lại ở hình ảnh, sản phẩm của nhóm học sinh và Samuel Alexander rất "hao hao". Sản phẩm của Samuel gồm các phần cứng vi điều khiển, cảm biến âm thanh và động cơ - cơ cấu truyền động.

Một tiến sĩ trong lĩnh vực điện - điện tử tại Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) nhận xét một số điểm giống nhau của hai mô hình.

Thứ nhất, cả hai đều có ý tưởng dùng âm thanh để phân loại rác. Hệ thống nhận diện loại rác dựa trên âm thanh phát ra khi rác va chạm vào thùng, thay vì dựa vào hình ảnh hoặc cảm biến khác như trọng lượng hay màu sắc.

Kế đó cả hai đều dùng mô hình học máy (CNN hoặc tương đương) để huấn luyện và nhận diện loại rác thông qua phân tích âm thanh. Đây là điểm độc đáo vì hầu hết các mô hình phân loại rác hiện nay thường dùng camera hoặc cảm biến quang.

Một điểm giống nhau khác, sau khi nhận diện xong, hệ thống đều điều khiển cơ khí (motor, động cơ xoay) để phân loại rác vào các ngăn phù hợp.

"Hai mô hình giống nhau về cốt lõi: đều dùng AI và cảm biến âm thanh để phân loại rác, nhưng khác nhau về quy mô và một số công nghệ phụ trợ. Dự án của Samuel có thiết kế kỹ thuật phức tạp hơn, hướng đến mạng lưới thùng rác thông minh quy mô lớn (giám sát mức đầy, gửi cảnh báo). Còn mô hình Việt Nam hiện tại đơn giản hơn, ưu tiên việc phân loại rác cơ bản trong phạm vi một thùng", chuyên gia nói.

"Tuy nhiên nhìn chung có rất nhiều điểm giống nhau. Trong trường hợp này, tôi nghĩ sẽ cần ban tổ chức xác định với các tiêu chí, điều lệ giải của mình xem rằng các em có sao chép hay không", ông nói.

Dự án giải nhất khoa học kỹ thuật quốc gia 2025 bị tố giống sản phẩm nước ngoài

Một dự án của học sinh THPT đoạt giải nhất Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia bị 'đặt dấu hỏi' lớn vì nhiều điểm giống một sản phẩm nước ngoài.