Đối phó với "giá rẻ trúng thầu"

Từ xưa đến nay, đấu thầu hai túi hồ sơ chỉ áp dụng đối với gói thầu tư vấn, còn đối với gói thầu hàng hóa, xây lắp, chỉ áp dụng phương thức đấu thầu một túi hồ sơ. Phương thức đấu thầu một túi hồ sơ nôm na được hiểu là nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu bao gồm đề xuất kỹ thuật và tài chính, được mở thầu một lần và tại thời điểm mở thầu thì thông tin về giá dự thầu của nhà thầu sẽ được công bố. Phương thức đấu thầu hai túi hồ sơ khác ở chỗ nhà thầu nộp đề xuất kỹ thuật riêng biệt với đề xuất tài chính, việc mở thầu được thực hiện hai lần. Đề xuất kỹ thuật được mở trước để đánh giá (mở thầu lần 1), chỉ những nhà thầu nào đạt yêu cầu về kỹ thuật mới được mở đề xuất tài chính (mở thầu lần 2). Như vậy, tại thời điểm mở thầu lần 1 sẽ không ai biết được giá dự thầu của nhà thầu (thuộc đề xuất tài chính).

Việc áp dụng phương thức hai túi hồ sơ đối với gói thầu hàng hóa, xây lắp sẽ giảm được áp lực loại nhà thầu có kỹ thuật kém nhưng có giá rẻ vì chỉ có nhà thầu nào đạt yêu cầu về kỹ thuật mới được xem xét về giá. Trước đây, nhiều chủ đầu tư “non tay” không dám loại các nhà thầu có giá rẻ, sợ rằng sẽ bị nhà thầu kiện.

Một trong những điểm mới của dự thảo Luật đấu thầu 2013 lần này là bổ sung các tiêu chí để xác định giá đánh giá. Theo đó, kết quả thực hiện hợp đồng trước đó của nhà thầu như tiến độ, chất lượng thực hiện hợp đồng sẽ được đưa vào xem xét. Nhà thầu có “tiền sử” chây ì, trì trệ, làm hồ sơ dự thầu đẹp để trúng thầu nhưng sau đó không thực hiện đúng hợp đồng, không đảm bảo chất lượng công trình sẽ bị xem xét, thay thế bằng các nhà thầu khác. Điều này sẽ giúp chủ đầu tư loại các nhà thầu có “lý lịch” kém chất lượng, tiến độ không đảm bảo yêu cầu.

Ngoài ra, dự thảo Luật đấu thầu 2013 bổ sung phương pháp kết hợp giữa kỹ thuật và giá đối với gói thầu hệ thống công nghệ thông tin, viễn thông, mua sắm hàng hóa. Theo đó, trường hợp không đủ năng lực để xây dựng giá đánh giá, hoặc không thể xây dựng công thức xác định giá đánh giá, chủ đầu tư thay vì nhắm mắt chọn “giá rẻ trúng thầu” sẽ có một phương án lựa chọn khác, đó là kết hợp giữa điểm kỹ thuật và giá. Nhà thầu có điểm kỹ thuật cao sẽ có ưu thế hơn nhà thầu có điểm kỹ thuật thấp, nhà thầu có điểm tổng hợp cao nhất giữa kỹ thuật và giá sẽ được xem xét đề nghị trúng thầu.