
Nghệ sĩ Phạm Minh Thu và nghệ sĩ Trần Mỹ Long, cựu thành viên Đoàn văn công giải phóng R chia sẻ với độc giả - Ảnh: HỒ LAM
Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động Những ngày văn học, nghệ thuật TP.HCM nhằm tổng kết 50 năm nền văn học, nghệ thuật TP.HCM sau ngày đất nước thống nhất.
Giữa những năm tháng khốc liệt nhất của chiến tranh, Đoàn văn công giải phóng R (thuộc Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam) ra đời.
Dù chỉ 15 năm kể từ khi hình thành năm 1960, chính thức thành lập ngày 15-2-1961 đến đại thắng mùa xuân năm 1975, Đoàn văn công giải phóng R đã góp phần không nhỏ vào chiến thắng vinh quang của dân tộc.

Sách Đoàn văn công giải phóng R - Một dấu ấn lịch sử - Ảnh: HỒ LAM
Theo ông Lê Minh Quốc - người chấp bút sách Đoàn văn công giải phóng R - một dấu ấn lịch sử, đây là đoàn văn công có tính chất tiên phong của kháng chiến miền Nam.
Họ vừa là nghệ sĩ vừa là chiến sĩ, sẵn sàng chiến đấu và hy sinh. Trong giai đoạn kháng chiến, họ tạo ra những tác phẩm nghệ thuật có giá trị để nâng cao tinh thần chiến đấu và góp phần tuyên truyền, đào tạo, phát triển đội ngũ văn nghệ sĩ.
Lịch sử của đoàn ghi dấu ấn đậm nét từ các lực lượng Việt kiều Campuchia như: nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn, nhạc công Đào Thắng, nhạc sĩ Phan Thao; cán bộ tập kết: soạn giả Phạm Ngọc Truyền, Ngọc Cung, đạo diễn Bích Lâm;
Miền Bắc tăng cường: nghệ sĩ Ngô Y Linh, Thái Ly, ca sĩ Tô Lan Phương; nội thành Sài Gòn: nghệ sĩ Bảy Lương, Quốc Hòa, diễn viên Trần Mỹ Long; đoàn văn công Y4 là nghệ sĩ Phi Yến; các tỉnh miền Nam: nghệ sĩ Mười Đờn; nhạc sĩ Hoàng Dũng, soạn giả Thanh Hiền...
Sau ngày thống nhất, những hạt giống nghệ thuật do Đoàn văn công giải phóng R gieo trồng tiếp tục phát triển mạnh mẽ, trở thành nền tảng vững chắc cho sự hình thành và lớn mạnh của các đơn vị nghệ thuật lớn của TP.HCM như: Nhà hát ca múa nhạc dân tộc Bông Sen, Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, Nhà hát kịch TP.

Nhà báo Lê Minh Quốc giao lưu cùng các nhân chứng lịch sử, cựu thành viên đoàn Văn công giải phóng R - Ảnh: HỒ LAM
Viết trong lời đầu sách, nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn cho rằng Đoàn văn công giải phóng R là một đơn vị nghệ thuật đánh giặc không tiếng súng, chỉ qua tiếng đàn, giọng hát, điệu múa, tiếng thơ, lời thoại...
"Tập sách nhắc nhớ bao sự kiện, bao năm tháng ngủ rừng, bao lần chui địa đạo, ăn "gạo hầm cầm hơi", vượt qua "đồng chó ngáp", "một điếu thuốc chia đôi"... Họ cũng thật hồn nhiên đi chân không bước trên con đường nhựa vừa được giải phóng hoặc vượt sông Cửu Long giữa ban ngày trước họng súng kẻ thù" - ông Tuấn chia sẻ.
Bình luận hay