TTO - 4 trận giông lốc, mưa đá, xung quanh nhiều ngôi nhà thủng, tốc mái, riêng điểm trường Bó Mon vẫn vững vàng giữa núi đồi. Chẳng còn cảnh ôm các con đi trú nhờ, cô trò giờ yên tâm dạy, học mặc ngoài kia mưa trút xuống từng cơn.

Nhớ lại những ngày gian khó, cô Trịnh Thu Trang (34 tuổi, giáo viên cắm bản ở điểm trường mầm non Bó Mon, xã Tú Nang, Yên Châu, Sơn La) cho biết hơn 60 trẻ 3 - 5 tuổi ở điểm trường đều là con em dân tộc Mông, hoàn cảnh gia đình rất khó khăn.

Những ngày mưa gió rét buốt, các con mang theo cơm, buổi trưa ở lại trường rồi đến chiều học tiếp.

Điểm trường tạm bợ, mưa chạy, ngày nắng thì rát mặt, bụi bay mù mịt nói chi đến không gian cũng như điều kiện để vui chơi, trải nghiệm hay thỏa sức sáng tạo cho trẻ giống chốn thị thành.

Thấu hiểu nỗi vất vả của cô trò miền núi, một nhóm thiện nguyện đã phối hợp nhóm kiến trúc sư làm việc với chính quyền, Phòng Giáo dục - đào tạo huyện Yên Châu mong muốn trao tặng một điểm trường mới khang trang cho trẻ em vùng cao.

Hơn 6 tháng vừa lên ý tưởng vừa thi công, một ngôi trường đẹp như mơ giữa núi đồi Tây Bắc nhanh chóng được hoàn thiện: điểm trường Bó Mon, thuộc Trường mầm non Sao Mai.

Trong tiết trời nóng bức, vượt cung đường dài ngoằn ngoèo đầy sỏi đá, bụi tung mù mịt, chúng tôi đến điểm trường thăm các em.

Vừa đặt chân đến nơi, bóng mát mái trường ngả xuống như xua tan cái nóng. Dưới mái hiên, một tốp học sinh tiểu học vừa tan trường đứng đợi em mầm non ra về. 

Cạnh đó là sân chơi, dưới tán cây xanh các bác các cô người Mông cũng tranh thủ đứng đợi con hết giờ.

Các cô giáo kể từ đầu năm nay, Yên Châu xảy ra rất nhiều vụ giông lốc, mưa đá. Xung quanh, nhiều ngôi nhà bị thủng, tốc mái, vậy mà điểm trường Bó Mon vẫn vững vàng, kiêu hãnh trước sự khắc nghiệt của mẹ thiên nhiên.

Chỉ mấy khóm hoa trước sân, cô Hoàng Thị Hiệp, cô giáo cắm bản, hào hứng khoe đợt dịch vừa rồi hai cô gieo khóm cúc Indo, nay đã ra hoa tím ngát đẹp mắt và lan nhanh khắp sân trường. Thêm mấy cây xoài mới trồng trước sân, chắc sang năm thôi sẽ sớm có quả ăn.

Từ ngày điểm trường mới được xây dựng, không chỉ cô trò mà bà con ba thôn xã Tú Nang ai cũng mừng, bởi không còn thấp thỏm lo lắng cho con cho cháu như trước.

Ông Thào A Xềnh nhớ lại trước bà con cho mượn kho ngô làm lớp học, nhưng đến trường vất vả quá, học sinh bỏ học suốt, hoặc chỉ học nửa buổi rồi về.

"Giờ có trường mới, mình yên tâm gửi con cả ngày để làm nương, không sợ nắng mưa nữa", ông Xềnh bày tỏ.

Ngày các nhà hảo tâm lên xây trường mới cho con em, cả bản mừng lắm. Mỗi người một việc cùng hỗ trợ, chung tay với thầy cô giáo, tình nguyện viên, từ đào móng đến mang vác vật tư xây dựng qua những cung đường đèo ngoằn ngoèo hiểm trở.

Trưởng bản Thào A Thái cho biết từ ngày trường được xây dựng khang trang, bà con đồng bào dân tộc Mông yên tâm gửi gắm con em cho nhà trường, cho thầy cô để lo làm ăn, ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế.

"Bà con yên tâm, không còn lo nắng, mưa gió, các cô giáo cũng rất nhiệt tình với các em", trưởng bản A Thái nói.

A Lử (5 tuổi), cậu bé người Mông nói khá sõi tiếng phổ thông, trả lời chúng tôi. A Lử rất thích chí khi được đến trường mới vui chơi cùng chúng bạn.

Ở điểm trường Bó Mon, A Lử và hơn 60 học sinh khác được chia thành hai lớp học. Cô Trịnh Thu Trang và cô Hoàng Thị Hiệp là hai cô giáo trẻ may mắn nhận nhiệm vụ về cắm bản dạy chữ ở Bó Mon khi trường vừa khánh thành.

Từng có thời gian cắm bản ở điểm trường trước đó, cô Trang thấu hiểu những gian nan, vất vả của con em đồng bào Mông trên con đường đến trường mỗi ngày. 

Nay có trường có lớp mới, nhìn thấy gương mặt rạng ngời của những đứa trẻ, các cô giáo càng yên tâm hơn với hành trình gieo con chữ nơi bản làng xa xôi.

"Đây là lần thứ hai tôi lên cắm bản ở điểm trường, vui lắm vì nơi heo hút này đã có lớp học mới khang trang, có sân chơi rộng rãi thoải mái cho các con tha hồ vui chơi. Trường mát mùa hè, ấm hơn mùa đông, là động lực cho chúng tôi sáng tạo hơn trong phương pháp dạy học.

Giờ cô trò đều vui, phụ huynh phấn khởi tin tưởng cho con em ở lại học bán trú nên học sinh đi học đều hơn", cô Trang trải lòng.

Ông Đàm Vũ, kiến trúc sư chủ trì của công trình điểm trường Bó Mon, chia sẻ với mong muốn cho các em có được nơi học tập và vui chơi khang trang hơn, ngày càng có nhiều ngôi trường được xây dựng mới tặng học sinh vùng cao. Điều đó rất đáng quý, tuy nhiên khi thực hiện, nhiều công trình, thiết kế kiến trúc bị mất đi tính vùng miền địa phương.

"Hiểu bản địa, tôn trọng kiến trúc truyền thống của địa phương rất quan trọng, do vậy chúng tôi chọn làm nhà sàn. 

Ở Việt Nam hay miền nhiệt đới nói chung, tạo bóng mát bằng mái hiên rộng lớn là một nét kiến trúc đặc biệt. Vì vậy tôi giữ hai điều: nhà sàn và mái hiên làm ý tưởng chủ đạo để phát triển ý tưởng kiến trúc cho công trình này", kiến trúc sư Đàm Vũ chia sẻ.

Quá trình thi công, vật liệu tôn sinh thái (Onduline) là một trong những vật liệu mới ở thị trường Việt Nam được lựa chọn bởi thân thiện với môi trường, có trọng lượng nhẹ và thiết kế dạng sóng, không bị ăn mòn bởi muối, hóa chất, không bị nóng và không bị ồn những ngày mưa gió.

Những lỗ tròn lấy sáng trên mái cũng là một điểm nhấn thiết kế ở ngôi trường này. Những ngày nắng, ngẩng nhìn phía trên, ánh sáng rọi vào chiếu sáng cả lớp học nên ban ngày cô trò chẳng cần dùng đến bóng đèn điện.

Vào mùa đông, những cửa xoay được đóng lại để chắn gió lạnh, qua những ô sáng trên mái, các con cũng cảm nhận được thiên nhiên thay đổi bên ngoài.

"Điểm mới của thiết kế nằm ở đường nét, chi tiết, tỷ lệ kiến trúc để tạo ra rung động mới. Chẳng hạn chúng tôi thiết kế vách hở so với trần mái để thông gió tự nhiên, chi tiết cửa xoay là học hỏi yếu tố truyền thống nhưng được thể hiện với tỷ lệ mới, đường nét mới.

Đặc biệt nhất là mái vòm cong uốn lượn như mây, thật sự không dễ dàng cho đơn vị thi công thực hiện được", kiến trúc sư Đàm Vũ bày tỏ.

Trải dài hơn 6 tháng, địa điểm thi công xa xôi, vận chuyển vật liệu khó khăn, những ngày mưa gió đến máy phát điện cũng không thể phát nổi vì lạnh quá... 

Khó khăn nhưng mỗi người một ít, từ trưởng bản cho đến từng người dân trong bản mỗi người gom góp một tay cùng chung tay xây dựng mới hoàn thiện được ngôi trường khang trang như ngày hôm nay.

Giờ từ trên cao nhìn xuống, mái trường mầm non Bó Mon uốn lượn đẹp mắt giữa núi đồi Tây Bắc. Ở lối ra vào, một cây xanh vươn cao đón ánh nắng mặt trời.

Dưới mái hiên, từng nhóm trẻ ngồi bệt xuống sàn vui đùa, hồn nhiên chạy chân đất, trèo bên này, chơi ú tim bên kia mặc kệ ngoài trời Tây Bắc đang nắng nóng, bỏng rát.