Đào tạo nhân lực của Việt Nam đang ngược chuẩn thế giới?

Ngày 24-10, tại Hà Nội, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp và Đại sứ quán Úc tại Việt Nam tổ chức diễn đàn quốc tế về giáo dục nghề nghiệp với chủ đề "Phát triển kỹ năng nhân lực ngành logistics và thúc đẩy doanh nghiệp tham gia giáo dục nghề nghiệp trong kỷ nguyên số".

Mất cân đối trong tuyển sinh, đào tạo

Trình bày tham luận tại diễn đàn, ông Đào Trọng Độ - vụ trưởng Vụ Đào tạo thường xuyên, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ Lao động - Thương binh và xã hội - cho biết việc mất cân đối trong tuyển sinh và đào tạo đang gây mất cân đối trong việc cung ứng nhân lực cho các ngành kinh tế.

Theo đó, mặc dù Việt Nam đang được xác định trong thời kỳ dân số vàng với lực lượng lao động đông đảo, nhưng so về năng suất lao động và năng lực cạnh tranh với các nước trong khu vực còn đang rất thấp, đặc biệt nhân lực trình độ cao.

"Tại các nước phát triển, cơ cấu nhân lực chuẩn sẽ theo hình chóp, cứ 1 người học đại học sẽ có 2-3 người học cao đẳng, 3-5 người học trung cấp.

Ở Việt Nam, nhóm nhân lực đang ngược lại so với mô hình phát triển chung của các nước trên thế giới. Hiện nay, lực lượng lao động của Việt Nam tập trung chủ yếu ở trình độ đại học trở lên, khoảng 10,9%, cao đẳng khoảng 3,7%, trung cấp 4,3%, sơ cấp 4,7%.

Điều này dẫn đến thực trạng một số lĩnh vực, một số ngành bị thừa nhân lực, nhưng nhân lực có trình độ cao, đặc biệt những ngành cần nhân lực tham gia sản xuất trực tiếp lại đang bị thiếu trầm trọng", ông Độ nói.

Theo ông Độ, hiện tại chỉ có một số trường đại học đang đào tạo nhân lực ngành logistics, nhưng với số lượng ít hoặc ngành gần. Tại Việt Nam, luật thương mại mới chỉ công nhận logistics là hành vi, chưa thực sự coi đây là một ngành kinh tế mũi nhọn.

"Logistics mặc dù mới phát triển tại Việt Nam nhưng lại có sự cạnh tranh rất lớn. Xuất khẩu của Việt Nam đối với lĩnh vực logistics chủ yếu theo dạng FOB và CIF, quyền vận chuyển do quốc gia nhập khẩu chỉ định.

Do vậy lĩnh vực logistics trong nước với khoảng 1.000 doanh nghiệp, đó là thời cơ để các doanh nghiệp về logistics được phát triển, cạnh tranh", ông Độ thông tin.

Học logistics, sinh viên chưa tốt nghiệp đã có việc làm

Ông Lưu Việt Hùng - chủ tịch hội đồng Trường cao đẳng Hàng hải I - cho biết nhà trường đã tham gia vào mô hình Hội đồng tư vấn kỹ năng nghề ngành logistics (LIRC) thuộc khuôn khổ chương trình hợp tác phát triển nguồn nhân lực giữa Úc và Việt Nam từ năm 2020.

Theo đó nhà trường đã nhận được sự hỗ trợ rất lớn trong việc đào tạo giảng viên và hỗ trợ thí điểm hai mô đun giảng dạy mới. Hầu hết các sinh viên tham gia khóa đào tạo thí điểm này đều được doanh nghiệp tiếp nhận ngay từ khi chưa tốt nghiệp.

"Việc áp dụng phương pháp đào tạo dựa trên năng lực thực hiện và đánh giá (CBTA) của dự án giúp tăng số lượng sinh viên đăng ký học một cách rất ấn tượng. 100% sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp với thu nhập cao", ông Hùng chia sẻ.

Chi phí logistics tại Việt Nam vẫn ở mức cao

Hiện chi phí vận tải trên tổng chi phí logistics của Việt Nam đang ở mức rất cao, lên tới hơn 60%, cao khoảng gấp đôi so với các nước khác. Trong khi chi phí vận tải chỉ chiếm 30 - 40% tổng chi phí logistics. Đây là con số rất lớn.