Dàn nhạc Việt từ gỗ dừa

Read this on Tuoitrenews.vn

Phóng to

Ông Bá (phải) và ông Vân cùng vui với tiếng đàn sến, đàn gáo vừa chế tác xong - Ảnh: Quang Vinh

Vào những ngày cận Tết Nguyên đán, ông Lê Vân đóng kín cửa lúi húi đục gõ. Vợ ông gọi mấy bận ông mới hé cửa nhìn ra rồi đóng sập lại như thể đang giấu một vật gì quý hiếm lắm. Lát sau ông mở cửa: “Tui đang tập trung ráp cây đàn kìm, không thể bỏ dở được, mọi người thông cảm nha”.

Đàn bằng gỗ dừa

Tôi bảo mục đích đến đây là muốn xem ông làm đàn dân tộc bằng gỗ cây dừa ra sao. Thế là ông Vân trở vô phòng lấy bốn cây đàn gáo, sến, bầu, kìm làm bằng gỗ dừa. So dây một lúc ông bắt đầu chơi. Đôi mắt ông nhắm nghiền lại như thể đưa cả trái tim và khối óc du dương theo tiếng đàn hay không kém tiếng đàn từ những cây đàn bằng vật liệu thông thường.

Buông phím, ông Vân nhấp ngụm trà đậm rồi miên man kể chuyện quê gốc ở huyện Giồng Trôm, chính cây dừa đã đem lại cho đất và người Bến Tre một thứ văn hóa độc đáo. Từ đường nhựa vào sâu tận bưng biền ai cũng dễ dàng thấy những rặng dừa xanh ngắt, những chiếc cầu dừa, nhà lợp mái dừa, gáo múc nước bằng trái dừa, ăn cơm bằng đũa dừa... “Cái gì người ta cũng làm bằng gỗ dừa, nhưng đàn thì chưa nghe ai nói. Tôi nghĩ sao mình không thử làm đàn dân tộc bằng gỗ dừa xem nó ra sao. Biết đâu âm thanh sẽ hay hơn các loại gỗ khác” - ông kể.

Ông bảo niềm tin làm đàn bằng gỗ dừa thành công chính là ở chỗ khi còn đi văn công thời kháng chiến, ông từng lấy gỗ dừa... chắp vá sửa tạm cây đàn để biểu diễn. Ông kể sau mỗi lần chạy giặc, nhạc cụ của đoàn văn công cái cong, cái gãy. Thế là mọi người nghĩ cách sửa lại để tối diễn tiếp. Có lần đàn sến, đàn kìm bị gãy, vì không có gỗ đặc dụng để thay nên ông Vân lấy đại khúc gỗ dừa đục đẽo, mài giũa để thay thế nhưng âm thanh vẫn rất hay.

Động lực càng tăng khi ông và người bạn chí cốt Võ Văn Bá cùng ở TP Bến Tre gặp nhau trong ý tưởng làm dàn nhạc bằng gỗ dừa. Hai người cùng nhau gặp lãnh đạo Sở Văn hóa - thể thao và du lịch Bến Tre nói ý tưởng, nguyện vọng của mình và nhanh chóng nhận được sự ủng hộ. Ông Vân cùng ông Bá cam kết sẽ làm một bộ đàn dân tộc gồm mười loại khác nhau chỉ toàn bằng gỗ dừa Bến Tre. Bộ đàn này sẽ ra mắt công chúng trong những ngày sắp tới, nhiều khả năng là tại lễ hội dừa.

Sau nhiều tháng ròng rã, bây giờ ông Vân và ông Bá đã có thể khoe với bằng hữu nhiều cây đàn bằng gỗ dừa ưng ý. Đàn gáo lạ lẫm, đàn bầu với chiếc gáo dừa đen mượt, cần đàn bằng gỗ dừa có hoa văn màu vàng mật như những giọt sương trên lá lúc ban mai.

Buổi hòa nhạc độc đáo

Trước thành công của ông Lê Vân và ông Võ Văn Bá, Sở VH-TT&DL tỉnh đã đồng ý tổ chức một buổi hòa nhạc dân tộc bằng đàn toàn gỗ dừa tại sự kiện mừng ngày đất nước thống nhất 30-4-2012 ở Bến Tre. Chương trình đặc biệt này sẽ được truyền hình trực tiếp để mọi người thưởng thức thêm “món độc” của xứ dừa và cây dừa.

Để chuẩn bị ra mắt bộ sưu tập đàn dừa, mấy ngày này ông Vân, ông Bá cùng một người cháu miệt mài ở “xưởng”. Ba người đàn ông xúm lại đo, vẽ rồi đục đẽo, mài nhẵn mặt đàn cả buổi trời. Chỉ cây đàn sến mà hai ông quyết định làm từ thân gỗ cây dừa lão có trên 40 năm tuổi, ông Vân khề khà: “Đã hai tháng rồi đó, coi như cơ bản xong. Giờ ráp vô đàn thử rồi chỉnh cho ngọt là được”.

Trên tường nhà ông Bá treo hàng chục cây đàn được ông chế tác từ những năm 1970 đến nay. Nhưng trong đó ông đắc ý nhất là cây đàn gáo. Ông khoe: “Bên trong đàn gáo tui lắp thêm bộ lò xo cực nhạy để trộn, giao thoa âm thanh. Nhờ vậy mà tiếng đàn lan tỏa nghe âm vọng trong trẻo, lạ lẫm”.

Ông Bá nói thêm: “Tụi tui đã làm được hơn 100 cây các loại rồi. Nhưng để có cây đàn chắc, chuẩn và thuyết phục, có thể biểu diễn rộng rãi cho công chúng xem thì còn phải chỉnh sửa tiếp”. Cả ông Vân và ông Bá đều có chung ước mơ sẽ cùng đồng nghiệp đam mê âm nhạc dân tộc nghiên cứu, chế tác cho xứ dừa có một bộ nhạc cụ hồn cốt đậm nét quê hương Bến Tre.