Cơn địa chấn Alabama

Ông Doug Jones phát biểu sau khi giành chiến thắng tại cuộc bầu cử thượng nghị sĩ bang Alabama hôm 13-12 - Ảnh: AFP

Ứng cử viên Đảng Dân chủ Doug Jones đã giành chiến thắng sít sao trước đối thủ Đảng Cộng hòa Roy Moore trong cuộc đua giành chiếc ghế còn trống của bang Alabama ở thượng viện hôm 13-12, đẩy thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát với đa số mong manh càng thêm mong manh hơn (52-49).

Chằng chịt quan hệ

Tháng 2 năm nay, ông Trump bổ nhiệm thượng nghị sĩ bang Alabama khi đó là ông Jeff Sessions làm bộ trưởng tư pháp. Thống đốc bang Alabama, ông Robert Bentley, đã bổ nhiệm tổng chưởng lý bang Alabama, ông Luther Strange, đảm nhiệm chiếc ghế thượng nghị sĩ của ông Sessions. 

Theo đó, ông Strange sẽ đảm nhiệm nốt phần nhiệm kỳ còn lại của ông Sessions, sau đó sẽ tranh cử cho một nhiệm kỳ trọn vẹn trong năm 2018.

Tuy nhiên hai tháng sau khi bổ nhiệm ông Strange, ông Bentley lại buộc phải từ chức vì các vi phạm liên quan tới vấn đề đạo đức và tài chính. Người thay thế ông Bentley, bà Kay Ivey, thay vì chờ tới năm 2018, đã yêu cầu tổ chức một cuộc bầu cử thượng nghị sĩ đặc biệt. 

Theo đó, ông Strange sẽ đối đầu với ông Roy Moore trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa để chọn đại diện của đảng này đua tranh với ông Doug Jones - ứng viên Đảng Dân chủ.

Ông Trump ủng hộ ông Strange hơn ông Moore. Ngoài ra, ông Strange cũng nhận được sự ủng hộ của nhân vật có uy thế nhất của Đảng Cộng hòa là ông Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số tại thượng viện.

Ông Steve Bannon, cựu trưởng chiến lược gia của ông Trump, người từng bị buộc phải rời bỏ chức vụ tại Nhà Trắng, lại ủng hộ ông Moore. Ông Bannon là người quản lý trang Breitbart News, một trang web theo đường lối cực đoan cánh hữu có tầm ảnh hưởng. 

Ông Bannon tuyên bố ý định của ông là đánh bại Đảng Cộng hòa mà mục tiêu là ông Strange và ông McConnell.

Cuộc đấu trong nhà Cộng hòa kết thúc với chiến thắng dễ dàng của ông Moore, đưa ông này trở thành đối thủ của ứng viên Dân chủ Doug Jones. Tuy nhiên ông Moore lại là một nhân vật với rất nhiều lùm xùm. 

Ông này từng hai lần bị trục xuất khỏi Tòa tối cao bang Alabama, cũng từng bị cáo buộc quấy rối tình dục và lạm dụng tình dục trẻ em, tất nhiên ông đều bác bỏ các tội này. Ông Moore cũng có những quan điểm cực đoan tương đồng với ông Bannon.

Các kết quả thăm dò trước ngày bầu cử cho thấy ông Moore dẫn trước. Nhưng điều kinh ngạc là khi kiểm phiếu rốt cuộc ông Moore lại thất bại ở khoảng cách rất sít sao trước ông Jones.

Tình thế chưa rõ ràng

Lần đầu tiên sau hơn hai thập niên, Đảng Dân chủ giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử thượng viện tại Alabama, nơi được coi là thành trì số 1 của Đảng Cộng hòa. 

Chiến thắng này không chỉ có ý nghĩa rút ngắn khoảng cách số ghế trong thượng viện của phe Dân chủ mà còn có thể tạo đà cho các cuộc bầu cử sẽ diễn ra tháng 11-2018.

Doug Jones là một chính trị gia tiến bộ tại một bang vô cùng bảo thủ. Dù thế nào đi nữa, nếu ông Jones muốn được bầu lại trong năm 2018, chắc chắn ông ấy không thể quá thiên tả. Đây có thể là một chuyện khó khăn.

Có vẻ như ông Trump cũng chỉ tổn thương đôi chút trước sự việc. Ngay từ đầu ông đã ủng hộ ông Strange, một người mà theo nhiều nhà quan sát chính trị, đáng lẽ đã giành chiến thắng ở bang Alabama nếu có cơ hội so kè với ông Jones.

Còn ông McConnell và Đảng Cộng hòa thì cũng đã tránh được một vấn đề lớn. Đáng lẽ họ sẽ buộc phải bảo vệ ông Moore nếu ông này trúng cử trong bối cảnh Quốc hội Mỹ đang đối mặt cùng lúc với rất nhiều bê bối cáo buộc quấy rối và tấn công tình dục. Mà Đảng Cộng hòa thì không muốn bị cáo buộc đã nương tay với những đối tượng phạm tội này.

Tôi tin rằng nếu Đảng Cộng hòa lựa chọn được các ứng cử viên tốt cho năm 2018, giữ đúng những cam kết tranh cử của họ và thực thi các chính sách được cử tri ủng hộ, họ sẽ duy trì hoặc mở rộng quyền kiểm soát quốc hội.

Song, câu chuyện vẫn phụ thuộc nhiều vào ông Trump, vốn đang suy giảm uy tín với nhiều quyết sách khó đoán định. Rất có thể, các cơ hội của Đảng Cộng hòa sẽ bị đảo ngược ngoài ý muốn.