Có 'quy trình' để giảm thiểu hành vi mở cửa xe gây tai nạn, sao không áp dụng?

Mất tập trung khi lái xe là một trong số các nguyên nhân phổ biến gây ra tai nạn. Theo báo cáo của Cơ quan An toàn Đường cao tốc quốc gia Hoa Kỳ (NHTSA), năm 2022 có 3.308 người chết và khoảng 289.310 người bị thương trong các vụ tai nạn liên quan đến lái xe mất tập trung. Còn năm 2023, thống kê của cơ quan này xác nhận có 3.275 ca tử vong do mất tập trung khi lái xe.

Từ đây có thể thấy việc mở cửa xe gây tại nạn không chỉ do thiếu ý thức hay bất cẩn mà còn có thể do mất tập trung. 

Chẳng hạn như vừa gọi điện thoại vừa mở cửa xe, vừa nói chuyện với người trong xe vừa mở cửa xe, vừa lo nghĩ về một việc gì đó vừa mở cửa xe,… thường sẽ không quan sát đầy đủ được, thậm chí là không hề quan sát.

Sự mất tập trung có thể xuất hiện ở bất kỳ ai mà không phụ thuộc vào ý thức chấp hành pháp luật hay sự cẩn thận.

Do vậy, một câu hỏi cần đặt ra là làm sao giảm thiểu được sự thiếu ý thức, bất cẩn và mất tập trung khi mở cửa xuống xe?

Gương chiếu phụ dùng cho giáo viên trên xe tập lái tại Anh - nguồn: Carkey School Of Motoring

Làm sao giảm thiểu hành vi nguy hiểm này?

Từ lâu, an toàn trong vận hành các loại phương tiện, thiết bị nói chung đều cơ bản dựa trên việc có các quy trình đúng và thực hiện đúng quy trình đó. Lái xe ô tô cũng không ngoại lệ.

Quy trình phải được bắt đầu đúng ngay từ buổi học đầu tiên, hình thành sự chính xác trong luyện tập và trở nên thành thạo qua thời gian. Đến mức độ kỹ xảo, việc thực hiện quy trình trở thành phản xạ đương nhiên, thành thói quen mà không cần phải suy nghĩ tới nữa.

Lúc này, tác hại do thiếu ý thức, bất cẩn hay mất tập trung sẽ được hạn chế tối đa.

Ngược lại, ngay từ đầu đã học tập không đúng thì sẽ hình thành những thói quen xấu, rất khó thay đổi, kể cả khi để ý luyện tập lại.

Quy trình của Anh Quốc 

Trong đào tạo lái xe Anh quốc, quy trình Gương - Tín hiệu - Thao tác (Mirrors - Signals - Manouver, viết tắt MSM) là bắt buộc cho mọi thao tác lái xe từ khi bắt đầu tập luyện để hình thành thói quen.

Trước bất kỳ hành động thay đổi nào, người lái xe phải quan sát gương chiếu hậu để đánh giá các mối nguy hiểm tiềm ẩn.

Sau đó, thấy đảm bảo an toàn thì phát tín hiệu để chỉ rõ thao tác của mình cho người tham gia giao thông khác biết. Mở hé cửa xe trước khi mở hết chính là một tín hiệu như vậy.

Cuối cùng, tất cả an toàn thì mới thực hiện đầy đủ thao tác.

Đáng tiếc là trong chương trình đào tạo lái xe nước ta không có nội dung nào tương tự. Thậm chí, học viên còn không được dùng gương chiếu hậu trong xe, gương này hầu như chỉ để giáo viên quan sát từ ghế phụ.

Kỹ thuật mở cửa xe kiểu Hà Lan - Nguồn: CAA Magazine

Mở cửa xe kiểu Hà Lan

Một cách hạn chế tai nạn do mở cửa xe bất cẩn nữa là kỹ thuật mở cửa xe kiểu Hà Lan (Dutch Reach), hay mở cửa xe bằng tay xa, được giảng dạy phổ biến trên thế giới.

Kỹ thuật này gồm có 4 bước, ứng dụng quy trình MSM nêu trên và phải dùng tay phải, tay xa khóa cửa hơn để mở cửa xe.

Khi dùng tay phải để mở cửa xe, tài xế tự nhiên phải xoay người và nhìn qua vai, giúp kiểm tra điểm mù một cách thụ động mà không cần phải ghi nhớ.

Thao tác mở cửa bằng tay xa chưa có trong Giáo trình kỹ thuật lái xe (Cục Đường bộ Việt Nam, 2023) của nước ta.

Cần đưa vào luyện tập và sát hạch thực hành lái xe

Như vậy, để giảm thiểu tai nạn do mở cửa xe, dù là từ bất cứ nguyên nhân gì, cần phải luyện tập các quy trình, kỹ thuật an toàn nói chung và quy trình MSM, kỹ thuật mở cửa xe kiểu Hà Lan nói riêng ngay từ đầu.

Muốn vậy, các nội dung này phải được chính thức đưa vào chương trình, giáo trình đào tạo để bắt buộc thực hiện. Cả ở phần lý thuyết lẫn thực hành, mà quan trọng hơn là ở thực hành lái xe.

Bên cạnh đó, trong bài thi sát hạch thực hành lái xe trong hình cũng như trên đường, cần bổ sung nội dung đánh giá thao tác mở cửa an toàn.

Học viên phải thực hiện đúng thao tác quan sát gương, phát tín hiệu và mở cửa xe bằng tay xa để bước ra khỏi xe và kết thúc sát hạch. Việc chấm điểm cần rõ ràng, minh bạch, tránh tình trạng học lệch hoặc hình thức đối phó.

Có như vậy, việc mở cửa xe an toàn mới trở thành một thói quen ở mỗi người lái xe ô tô. Từ đó giảm thiểu tối đa nguy cơ gây tai nạn cho người đi xe máy, xe đạp trên những con đường đô thị chật hẹp.

'Tôi từng bị tai nạn do tài xế mở cửa xe bất cẩn, mặt biến dạng, xuất nhập cảnh khó khăn'

"Bất cẩn trong việc mở cửa xe ô tô có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn nhiều người nghĩ", một độc giả chia sẻ.