Chung cư như cái làng, làng phải có hương ước?

Xây dựng nội quy chung cư chặt chẽ để có môi trường sống tốt - Ảnh: Tự Trung

Nói đến văn hóa là nói đến nếp sống, nếp nghĩ đẹp hình thành qua chắt lọc cuộc sống, vì vậy điều không thể phủ nhận là không thể ngày một ngày hai mà có ngay. Văn hóa chung cư cũng vậy.

Hương ước kiểu mới

Chung cư cao tầng ở Việt Nam xuất hiện chưa lâu. Những người ở chung cư hiện nay có thể xem là thế hệ đầu tiên của chung cư Việt Nam. 

Họ đến từ nhiều nơi, gồm nhiều thành phần nên thói quen ứng xử, mặt bằng trình độ, văn hóa, cách sống, tập quán vùng miền không giống nhau. Thói quen của người này có thể gây phiền hà cho người khác, cách sống mà người này cho là phù hợp thì người khác cho là chướng mắt, khó coi.

Ngày xưa, mỗi làng của Việt Nam có một hương ước, có thể thành văn hay bất thành văn, những người trong làng tự giác thực hiện theo từ đời này sang đời khác để đối xử với nhau. 

Theo tôi, chúng ta có thể áp dụng cách làm này bằng việc xây dựng hương ước kiểu mới tại các chung cư. Tinh thần cốt lõi trong hương ước là những quy phạm quy định những lợi ích chung, cách ứng xử, hành vi, suy nghĩ... của cộng đồng. 

Phải truyền tinh thần của người xưa vào cuộc sống của chung cư để xây dựng hương ước kiểu mới ở chung cư, tức xây dựng nội quy của nhà chung cư.

Nội dung chủ yếu của nội quy dựa theo thông tư 02 và thông tư 28 của Bộ Xây dựng năm 2016 như nguyên tắc quản lý sử dụng nhà chung cư, trách nhiệm của các bên trong nhà chung cư, quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm của các bên với phần sở hữu chung, sở hữu riêng... 

Nội quy cũng nhắc lại một số điều cấm của Luật nhà ở đối với nhà chung cư như việc quản lý vận hành, phí dịch vụ, những điều cấm trong nhà chung cư... Về ứng xử giữa công dân với nhau, nội quy cũng nêu những quy định nền tảng trong Luật dân sự. Có thể xem phần này là phần "cứng" của nội quy. Phần cứng thì không thay đổi, trừ khi quy định có thay đổi.

Bên cạnh đó, nội quy cũng có những nội dung thuộc vấn đề đạo đức, văn hóa, lối sống văn minh, lịch sự với nhau giữa các thành viên..., được xem là "phần mềm" của nội quy. "Phần mềm" của nội quy phải được hội nghị nhà chung cư thông qua, mỗi năm có thể sửa đổi, bổ sung qua những kinh nghiệm thu nhặt, những tình huống thực tế xảy ra. Quan trọng là nó phản ánh được tâm tư nguyện vọng của phần lớn người dân và được đa số cư dân đồng tình.

Cư dân phải tự giác

Nội quy nhà chung cư sẽ thành quy chế ứng xử với nhau giữa các chủ thể trong quan hệ hằng ngày của nhà chung cư. Các chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư, những bên liên quan như ban quản trị, chủ đầu tư, ban quản lý nhà chung cư tự nguyện thực hiện và lấy đó là chuẩn mực để ứng xử với nhau. Điều này cũng được từng hộ gia đình chấp hành như một luật nội bộ của chung cư. Lâu ngày, theo thời gian, những khuôn phép ứng xử này sẽ thành văn hóa chung cư.

Như vậy, mỗi chung cư có một nét văn hóa riêng: có chung cư 100% là người Việt thì những ứng xử thuần Việt, chung cư khác có những cộng đồng người nước ngoài ở cùng thì "phần mềm" có khác đi. Có chung cư mang đậm nét đặc trưng của người Nam Bộ vì có nhiều người Nam sinh sống, cũng có chung cư có cách ứng xử của người từ các vùng miền khác... Lâu dần, mỗi chung cư sẽ là những không gian văn hóa thu nhỏ rất đặc thù.

Để làm được điều này, người dân phải tự giác qua việc tham dự các hội nghị nhà chung cư để bầu ra ban quản trị không những có năng lực, mà còn có trách nhiệm với cộng đồng. Bên cạnh đó, người dân cần tham gia thường xuyên và thực chất các sinh hoạt chung của nhà chung cư.

Riêng về đội PCCC tự nguyện, đây là một hạt nhân rất quan trọng đối với chung cư vì tính chất đặc thù của không gian sống. Đây là đặc điểm, nhiệm vụ liên quan đến vấn đề an toàn, tính mạng của tất cả mọi người trong chung cư. Mỗi thành viên đội PCCC tự nguyện được cơ quan chuyên môn tập huấn thuần thục, trở thành hạt nhân PCCC tại chỗ và sẽ huấn luyện cho những người dân khác.

Một khi đã thuần thục sẽ giữ được bình tĩnh, ứng phó được trong mọi tình huống cháy nổ, không những cứu được mình mà còn cứu được những người khác. Văn hóa về an toàn cháy nổ ở chung cư thể hiện ở chỗ này.

TTO - "Nguyên nhân xuất hiện những hành vi xấu, lối hành xử thiếu ý thức, kém chuyên nghiệp của một bộ phận người dân sống trong các chung cư hiện nay là do tính chất của một đô thị".