Chất vấn không nhiệm kỳ

Đó là sự an toàn của các bể chứa bùn đỏ ở dự án bôxit Tây nguyên mà nguyên bộ trưởng Vũ Huy Hoàng đã từng hứa trước Quốc hội khóa XII.

Trong 35 đại biểu chất vấn Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, có hơn phân nửa đại biểu chất vấn những vấn đề, lời hứa từ nhiệm kỳ cũ. Các đại biểu đều muốn làm sáng tỏ vấn đề, vì thế có nhiều đại biểu cùng hỏi, nhiều câu trả lời nhận được hai, ba lượt giơ bảng để nêu phản biện.

Tương tự, đồng nghiệp của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh là bộ trưởng các bộ Tài nguyên - môi trường, Giáo dục - đào tạo và Nội vụ cũng giải trình rất nhiều vấn đề, hậu quả xảy ra từ nhiệm kỳ cũ. Từ những dự án thua lỗ ngàn tỉ, các nhà máy đe dọa bức tử sông Hậu, vướng mắc của các đề án giáo dục, trách nhiệm trong thực thi công vụ...

Hầu hết các bộ trưởng đều không né tránh, cũng không đổ lỗi, họ chỉ đề nghị Quốc hội cho thêm thời gian vì có những việc chưa thể rà soát, xử lý để trả lời.

Cách hỏi của đại biểu và cách trả lời của các bộ trưởng không theo tư duy nhiệm kỳ, cũng không có chuyện vấn đề đó thuộc về người tiền nhiệm, xem ra cũng là thường tình. Bởi dù Quốc hội và Chính phủ có nhiệm kỳ, nhưng sự quan tâm của cử tri thì không, những hậu quả, tồn tại sẽ chi phối cả xã hội, không giới hạn thời gian.

Vì vậy, cử tri có quyền đặt ra vấn đề bức xúc. Đại biểu có trách nhiệm chuyển tải. Và các thành viên Chính phủ phải phúc đáp. Nhưng cũng cần có một điểm cộng khi ngay kỳ chất vấn đầu tiên của Quốc hội, các đại biểu đã dồn dập truy vấn và các bộ trưởng cũng thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng để nói về trách nhiệm.

Cũng cần phải nói, việc chất vấn “vượt nhiệm kỳ” này có sự góp sức không nhỏ từ Quốc hội khóa XIII, khi lần đầu tiên thực hiện “chất vấn quét” - chất vấn lại tất cả các vấn đề đã chất vấn vào kỳ họp thứ 10. Đồng thời ban hành nghị quyết giám sát chuyên đề và chất vấn.

Đó là nghị quyết mà theo bà Nguyễn Thanh Hải - trưởng Ban Dân nguyện, đã giúp các đại biểu, nhất là những đại biểu tham gia Quốc hội lần đầu tiên tại khóa XIV, tiếp tục giám sát, theo dõi để chất vấn.

Việc chất vấn không có nhiệm kỳ lại càng thời sự hơn khi tại kỳ họp này, cử tri và đại biểu đặc biệt quan tâm việc ông Vũ Huy Hoàng - nguyên bộ trưởng Bộ Công thương - bị xử lý kỷ luật về mặt Đảng và đang xem xét xử lý về mặt chính quyền, thể hiện sự quyết liệt trong việc truy đến cùng trách nhiệm khi có sai phạm.

Vẫn cần những kỳ họp, cần nhiều phiên chất vấn để kiểm chứng việc làm, lời hứa của các bộ trưởng. Nhưng câu chuyện ở kỳ chất vấn này là một tín hiệu tốt lành với cử tri, khi chất vấn không có nhiệm kỳ và trách nhiệm cũng sẽ không còn nhiệm kỳ.

Điều đó còn là một lời cảnh tỉnh đến những người được giao phó quyền năng và trách nhiệm. Để họ hiểu rằng đất sống của việc “xin chịu trách nhiệm và truyền đạt cho bộ trưởng kế tiếp” đang hẹp dần. Và “những chuyến tàu vét” lúc “hoàng hôn nhiệm kỳ” sẽ ngày càng khó tìm bến đỗ.