Chán ăn tâm thần

Đã gầy nhưng cứ soi gương tưởng mình béo. Ảnh: theconversation.com

Chán ăn tâm thần (Anorexia nervosa) là một rối loạn ăn uống đặc trưng bởi sự hạn chế quá mức các thức ăn và nỗi sợ vô lý của sự tăng cân, cũng như sự biến dạng cơ thể. Nó liên quan đến giảm cân quá mức và thường gặp ở phụ nữ. Chán ăn tâm thần (CATT) gây tổn hại lớn về sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.

Lâm sàng:

Do sợ tăng cân, người bệnh hạn chế ăn, dẫn đến rối loạn chuyển hóa và nội tiết tố. Người bị CATT có thể bị chóng mặt, nhức đầu, buồn ngủ và thiếu năng lượng. CATT được đặc trưng bởi trọng lượng cơ thể thấp, thói quen ăn uống không phù hợp, nỗi ám ảnh với việc cần có một cơ thể gầy, và nỗi lo sợ tăng cân. Những đau khổ do tự cho mình là "quá béo" ngay cả khi họ đã gầy. Họ có thể lặp đi lặp lại cân, đong, đo, cùng với hành động ám ảnh khác để đảm bảo họ vẫn còn gầy.

CATT thường khởi phát trong thời niên thiếu. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy độ tuổi bắt đầu đã giảm trung bình từ 13 đến 17 xuống 9-12 tuổi. Người bệnh cảm thấy đói, nhưng họ chỉ ăn với số lượng rất ít. Lượng calo trung bình của một người bị CATT là 600-800 mỗi ngày, có trường hợp họ có thể nhịn ăn hoàn toàn. Đây là một bệnh tâm thần nặng với tỷ lệ tử vong cao.

CATT là một rối loạn ăn uống đặc trưng bởi những cố gắng để giảm cân, đôi khi đến mức chết đói. Một người bị CATT có thể biểu hiện một số dấu hiệu và triệu chứng, các triệu chứng và mức độ có thể khác nhau trong từng trường hợp và có thể các triệu chứng không rõ ràng. CATT và suy dinh dưỡng liên quan đến các hậu quả từ tự gây ra đói, có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng trong tất cả các hệ thống cơ quan trong cơ thể. Hạ kali máu, là một dấu hiệu của CATT. Sự sụt giảm đáng kể kali có thể gây nhịp tim bất thường, táo bón, mệt mỏi, tổn thương cơ bắp và tê liệt. Từ 50% đến 75% người rối loạn ăn uống bị trầm cảm. Ngoài ra, một phần tư người mắc chứng chán ăn có biểu hiện rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Triệu chứng cho bệnh nhân (nữ) điển hình bao gồm:

Rối loạn kinh nguyệt, mất ba chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp. Nhanh chóng giảm cân đáng kể. Lông tơ mềm, mọc lông trên mặt và cơ thể. Một giả thuyết cho rằng điều này có liên quan đến tuyến giáp. Nỗi ám ảnh với lượng calo và chất béo trong thực phẩm. Bận tâm với thức ăn hoặc việc nấu ăn, có thể nấu bữa ăn tối cho những người khác, nhưng không ăn các thức ăn tự nấu. Duy trì chế độ ăn kiêng mặc dù là gầy hoặc thiếu cân một cách nguy hiểm. Họ cắt thức ăn thành từng miếng nhỏ, sử dụng thuốc nhuận tràng, thuốc giảm cân, có thể gây nôn, chạy vào nhà vệ sinh sau khi ăn để nôn. Có thể thường xuyên tập thể dục với cường độ cao. Cho rằng mình thừa cân mặc dù thực sự quá gầy và trong nhiều trường hợp nhẹ cân. Bệnh nhân thường xuyên than phiền bị lạnh do mất chất béo hoặc huyết áp rất thấp, nhiệt độ cơ thể thấp (hạ thân nhiệt). Họ bị trầm cảm, cô đơn, tránh gặp bạn bè và gia đình. Má có thể sưng lên do mở rộng của các tuyến nước bọt do nôn quá mức. Khớp sưng lên. Đầy bụng, hơi thở hôi, rụng tóc, mệt mỏi, dễ thay đổi tâm trạng. Nghiện rượu, có khuynh hướng nghiện ma túy. Dấu hiệu ngoài da: Tăng sắc tố, viêm da, chấm xuất huyết, ngứa, ban đỏ.

Biến chứng:

- Táo bón, tiêu chảy;

- Rối loạn nước điện giải: Hạ natri, kali máu, sâu răng, mất răng, ngừng tim, phù, loãng xương, teo não, giảm bạch cầu.

- Nếu CATT xuất hiện sớm, thời gian dài và mức độ nặng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao, cùng với giảm cân nặng hoặc suy dinh dưỡng mãn tính, thiểu năng sinh dục, chậm tuổi dậy thì. Gan nhiễm mỡ là một chỉ số về suy dinh dưỡng ở trẻ em.

- Bệnh tim và loạn nhịp tim, rối loạn thần kinh: Co giật, run.

Nguyên nhân:

CATT được cho là liên quan đến di truyền, sự tác động môi trường làm thay đổi biểu hiện gen. Nhiều chất dẫn truyền thần kinh được cho là liên quan đến chán ăn.

Có giả thuyết cho chán ăn như một phản ứng với nhiễm trùng liên cầu hoặc mycoplasma. Thiếu kẽm có thể đóng một vai trò trong chứng biếng ăn.

Yếu tố văn hóa, như gầy được coi là phụ nữ lý tưởng trong các nước phương Tây. Một nghiên cứu dịch tễ học chỉ ra rằng giới tính, dân tộc và tình trạng kinh tế-xã hội đã ảnh hưởng lớn đến sự xuất hiện chán ăn. Có một tỷ lệ cao con của người bị lạm dụng tình dục dễ chán ăn. 23 % số người bị rối loạn ăn uống lâu dài là tự kỷ.

Điều trị:

Cần giải quyết ba vấn đề chính là:

- Khôi phục lại một trọng lượng cơ thể thích hợp;

- Điều trị các rối loạn tâm lý có liên quan đến bệnh tật;

- Giảm hoặc loại bỏ các hành vi hoặc tư tưởng ban đầu dẫn đến sự rối loạn ăn uống.

Nếu CATT không được điều trị, biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim và suy thận có thể bắt đầu và cuối cùng dẫn đến tử vong. Có đến 6% những người bị rối loạn này chết vì lý do liên quan đến bệnh tim, thận.

Chế độ ăn uống là yếu tố quan trọng nhất ở những bệnh nhân CATT và phải phù hợp với nhu cầu của mỗi bệnh nhân. Bổ sung kẽm được chứng minh mang lại lợi ích trong điều trị. Bệnh nhân phải được cho ăn đầy đủ năng lượng. Tốt nhất cung cấp 1.200-1.500 calo mỗi ngày và tăng 500 calo mỗi ngày. Quá trình này sẽ tiếp tục cho đến mức 4.000 calo (cho bệnh nhân nam) và 3.500 calo (cho bệnh nhân nữ). Các axit béo omega-3 docosahexaenoic acid (DHA) và eicosapentaenoic acid (EPA) đã được chứng minh là có lợi cho các rối loạn tâm thần kinh khác nhau. Vitamine và dịch truyền cũng được sử dụng.

Olanzapine: Có hiệu quả trong điều trị một số khía cạnh của CATT bao gồm nâng cao khối lượng cơ thể và giảm ám ảnh.

Liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive Behavioural Therapy - CBT) đã chứng minh là hữu ích ở thanh thiếu niên và người lớn bị CATT./.