Cành ô liu hay kế ly gián?

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un phát biểu mừng năm mới, năm Juche 107 theo lịch Triều Tiên - Ảnh: Reuters

Sau một năm với những tiến bộ về vũ khí, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un dường như đang sử dụng Thế vận hội mùa đông Pyeongchang sắp tới ở Hàn Quốc như một công cụ để ngăn chặn áp lực quốc tế ngày càng gia tăng và giữ việc phát triển vũ khí hạt nhân không bị ảnh hưởng.

Thế khó của Hàn Quốc

Ông Kim Jong Un trong bài phát biểu năm mới đã kêu gọi giảm căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, để ngỏ đối thoại với Hàn Quốc và khả năng tham dự Thế vận hội của Bình Nhưỡng.

Hàn Quốc đề nghị đối thoại cấp cao với Triều Tiên ngay trong tuần tới, tuyên bố sẵn sàng nói chuyện "bất kể thời gian, địa điểm và hình thức".

Nhưng, như một số học giả quan hệ quốc tế bình luận, dù Triều Tiên có đồng ý đối thoại hay nối lại các đường dây nóng với Hàn Quốc - như họ đã làm vào ngày 3-1, tất cả không thực sự xuất phát từ khát vọng hòa bình của Bình Nhưỡng.

Trong khi quyền chỉ huy quân đội Hàn Quốc vẫn thuộc về tướng 4 sao của Mỹ, Washington sẽ không đơn phương hành động quân sự chống lại Bình Nhưỡng nếu không có sự đồng ý của Seoul. Đó là niềm tin được ông Kim Jong Un đánh cược khi tuyên bố sẵn sàng đối thoại với Hàn Quốc.

Vì thế mới có nhận định rằng Bình Nhưỡng đang tìm cách khoét sâu thêm khoảng cách giữa Mỹ và Hàn Quốc bằng đề xuất trên.

Mối quan hệ giữa hai đồng minh trong nhiều tháng qua không thực sự mặn mà. Hố sâu cách biệt giữa Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In và người đồng cấp Mỹ Donald Trump xung quanh vấn đề Triều Tiên ngày càng tăng.

Bất chấp ông Trump tuyên bố không nói chuyện với Triều Tiên và sử dụng chiến lược gây áp lực tối đa, thúc đẩy các lệnh trừng phạt cứng rắn của Hội đồng Bảo an nhắm vào Bình Nhưỡng, nhà lãnh đạo Hàn Quốc lại đang đi theo hướng của riêng mình với chủ trương mở cửa kinh tế và ngoại giao với Triều Tiên.

Cho rằng Hàn Quốc, chứ không phải Mỹ, là người đi đầu trong giải quyết vấn đề Triều Tiên, ông Moon còn hối thúc Washington trao lại quyền chỉ huy quân đội cho người Hàn Quốc. Không dưới hai lần Tổng thống Moon thể hiện sự tức giận khi có ai đó nhắc đến biện pháp quân sự chống lại Triều Tiên. Không phải Mỹ hay bất kỳ quốc gia nào khác, mà chính Hàn Quốc và thủ đô Seoul, nơi chỉ cách biên giới liên Triều hơn 50km, mới là tuyến đầu chịu lửa nếu xung đột bùng nổ với miền bắc.

"Cú bẻ ngoặt tay lái của ông Kim trong chính sách với Hàn Quốc, cùng với tuyên bố về khả năng tấn công Mỹ bằng vũ khí hạt nhân, đã làm thay đổi tất cả tính toán. Ông Kim đã thấy được cơ hội, dù rất nhỏ nhoi, về sự góp mặt của người Hàn Quốc trong cuộc đối đầu với Mỹ" - Robert Litwak, tác giả cuốn sách Ngăn chặn các vụ nổ hạt nhân của Triều Tiên, hiện làm việc tại Trung tâm Woodrow Wilson, nói với New York Times.

Bình mới rượu cũ

Triều Tiên luôn theo đuổi chiến thuật gây hấn và khiêu khích mạnh mẽ, theo sau là các giai đoạn hòa giải, thể hiện mong muốn hòa bình nhằm chia rẽ và phơi bày rạn nứt giữa các nước - ông Daniel Russel, cựu trợ lý ngoại trưởng Mỹ đặc trách các vấn đề châu Á và Thái Bình Dương, nhận xét.

"Đây là chiến lược "bó đũa" cổ điển. Các nước sẽ dễ ngồi lại nói chuyện với nhau khi Triều Tiên hành xử bậy bạ. Nhưng trong các kế sách của gia đình họ Kim ở Bình Nhưỡng luôn có mục làm thế nào để lợi dụng và khoét sâu những va chạm lợi ích, không chỉ giữa Mỹ và Hàn Quốc, mà còn giữa 5 nước còn lại trong vòng đàm phán 6 bên" - ông Russel khẳng định.

Nhưng tại sao Triều Tiên lại chọn thời điểm này để vờ như đang chìa cành ô liu với Hàn Quốc?

Một số lý giải rằng Bình Nhưỡng đã đạt được những bước tiến vượt bậc trong chương trình hạt nhân/tên lửa đúng theo cách họ muốn. Nhưng đó không phải là lý do thực sự.

Thực tế áp lực quốc tế mới đang khiến Triều Tiên xuống nước. Giá khí đốt tại Triều Tiên đã tăng gấp đôi trong năm qua.

Khi Washington vận động cô lập Bình Nhưỡng, một số quốc gia - bao gồm Mexico, Peru, Kuwait, Myanmar, Tây Ban Nha, Ý và Đức - gần đây đã trục xuất các đại sứ Triều Tiên hoặc giảm số nhà ngoại giao Triều Tiên ở nước họ. Ở các quốc gia như UAE, Kuwait và Qatar, công nhân Triều Tiên vắng bóng trên các công trường xây dựng.

Nhưng những điều đó không hoàn toàn ảnh hưởng tới Triều Tiên tới khi Trung Quốc bắt đầu thực thi các lệnh trừng phạt của Hội đồng Bảo an, giảm nguồn cung dầu cho Bình Nhưỡng.

Không phải ngẫu nhiên hình ảnh các tàu Trung Quốc chuyển dầu cho Triều Tiên bị Mỹ công bố vào thời điểm hiện tại, gần 2 tháng sau khi các hành vi trên bị phát giác. Nói như một học giả quan hệ quốc tế, thực chất đó là sự đổi chác giữa Mỹ và Trung Quốc.

"Bắc Kinh đang sử dụng khổ nhục kế để trừng phạt chính quyền không biết nghe lời ở Bình Nhưỡng" - vị này nhận xét.