Cái đống un

Hồi đó, mỗi khuya sớm thức dậy, ba tôi thường mang hai cái đụt lớn (loại giỏ đan bằng cọng tre, hay nan trúc) ra ruộng (Trung Lập, Củ Chi). Mẹ tôi dậy trút lu đựng cá ra thúng để quẩy đến chợ Trung Hòa bán sớm. Trong thời gian đó anh em tôi không tài nào ngủ được vì lạnh. Vậy là tất cả lồm cồm ngồi dậy và chạy ùa về đống un ba tôi đốt sẵn để hơ cho ấm.

Đống un là một đống bùi nhùi gom tụ lại ở một góc sân được đốt cháy gồm rơm, rạ, lúa lép, chẽn lúa gãy... được mẹ tôi “kiểu” ra từ đống lúa chín sớm mà ba tôi vừa mới đập đem về. Ở quê tôi nhà nào cũng có đống un như vậy. Nó vừa xử lý nạn “rác đồng” rơm rạ một cách triệt để, vừa sưởi ấm cho bọn trẻ, lại vừa có tro để bón ruộng cho mùa sau. Đống un không biết có tự bao giờ mà tồn tại đến bây giờ, chỉ biết nghe ba tôi kể: Lúc nhỏ bằng tuổi tôi, ba cũng được ông nội đốt đống un và cho “hơ sưởi ấm” như vậy.

Ký ức ngày nào, đống un còn là nơi mỗi sớm tinh mơ bọn trẻ trong xóm tụ lại để nói chuyện phiếm, chuyện nhà. Cũng là nơi người già, trẻ nhỏ gặp mặt để nhắc nhở nhau việc làm việc học.

Ngày nay, nhiều bạn trẻ không còn dịp quây quần bên đống un nhà để được nghe người lớn khuyên răn việc nghĩa, việc nhân, việc đời, việc hiếu... Bỗng càng nhớ đống un sưởi ấm cả tâm hồn và thể xác chúng tôi ngày xưa.