Bỗng dưng... méo mặt

Phóng to

BS Võ Đôn hướng dẫn động tác xoa bóp cơ mặt giúp người bệnh phục hồi tốt hơn - Ảnh: T.T.D.

Giới chuyên môn gọi đây là bệnh liệt dây thần kinh số VII ngoại biên, xảy ra đột ngột, liệt cơ vùng mặt một bên, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Nguyên nhân chính xác chưa rõ, nhưng đó là kết quả của sự sưng tấy phù nề và viêm dây thần kinh chi phối vận động các cơ ở một bên của khuôn mặt, cũng có thể là một phản ứng xảy ra sau khi bị nhiễm virút.

Các dấu hiệu

- Khởi đầu xảy ra nhanh, đột ngột liệt một bên khuôn mặt - xảy ra trong vòng vài giờ đến vài ngày - làm chúng ta khó cười hoặc mắt ở bên tổn thương nhắm không kín.

- Đánh răng có cảm giác tê bì hay giảm cảm giác vùng lưỡi, súc miệng nước chảy bên khóe miệng tổn thương.

- Nhân trung lệch sang bên lành.

- Khó biểu hiện sắc mặt vui buồn trên khuôn mặt.

- Đau xung quanh xương hàm hay trong hoặc phía sau tai phía bên bị ảnh hưởng.

- Tăng nhạy cảm với âm thanh phía bên bị ảnh hưởng.

- Đau đầu.

- Nước mắt và nước bọt bên tổn thương ít bài tiết hơn.

Trong trường hợp hiếm hoi, người bệnh có thể bị ảnh hưởng đến các dây thần kinh ở cả hai bên mặt.

Mặc dù đến nay các nhà khoa học chưa tìm ra nguyên nhân chính xác của liệt dây thần kinh số VII ngoại biên, nhưng người ta phát hiện bệnh này có liên quan một số loại virút:

- Mụn rộp và herpes sinh dục (herpes simplex)

- Bệnh thủy đậu và bệnh zona (herpes zoster)

- Bạch cầu đơn nhân (virút Epstein-Barr)

- Nhiễm cytomegalovirus

- Bệnh đường hô hấp (adenovirus)

- Sởi Đức (rubella)

- Quai bị (virút quai bị)

- Cúm (cúm B)

- Bệnh tay - chân - miệng (coxsackievirus).

Ngoài ra, liệt dây thần kinh số VII ngoại biên cũng có thể xảy ra ở những người đang mang thai hoặc những người trong tuần đầu tiên sau khi sinh, hoặc bị nhiễm trùng đường hô hấp trên, chẳng hạn như bệnh cúm, cảm lạnh.

Đừng bỏ lỡ thời gian vàng

Bệnh thông thường phục hồi tốt sau 6-9 tháng nếu điều trị sớm trước 72 giờ. Một số trường hợp nhẹ thường phục hồi trong vòng một tháng.

Người bệnh ngoài điều trị thuốc theo chỉ định của bác sĩ, có thể điều trị vật lý trị liệu, châm cứu, tuy nhiên đây chỉ là phương pháp hỗ trợ chứ không phải phương pháp chính vì đến nay có quá ít chứng cứ nghiên cứu về hai phương pháp này. Song trong trường hợp bệnh nhân bị tăng huyết áp hay đái tháo đường thì tiên lượng phục hồi kém do không sử dụng được thuốc corticosteroid, lúc này phương pháp vật lý trị liệu - châm cứu hết sức quan trọng

Trong những trường hợp người bệnh không thể nhắm mắt kín, sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng nước nhỏ mắt nhân tạo để giữ ẩm cho mắt. Bên cạnh đó, người bệnh cần đeo kính và sử dụng thêm một miếng che mắt để tránh tổn thương. Hoặc để giảm đau, người bệnh có thể đặt một chiếc khăn ngâm trong nước ấm lên mặt vài lần một ngày.

Một số trường hợp liệt nặng hoặc điều trị trễ sẽ dẫn đến nguy cơ không thể phục hồi thần kinh, lúc đó khi cười, da và cơ bên liệt sẽ bị kéo lệch về bên lành. Chưa kể là người bệnh có thể tổn thương mắt do mắt nhắm không chặt.