Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói gì về điều hành giá xăng dầu khiến doanh nghiệp 'không còn động lực'?

Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa có góp ý gửi Bộ Công Thương về dự thảo sửa đổi nghị định 95 và nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu.

Chi phí kinh doanh xăng dầu chưa được tính đúng, đủ

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thị trường xăng dầu có những biến động vừa qua là do nguồn cung có bất ổn cục bộ. Nguyên nhân là do các chi phí kinh doanh xăng dầu chưa được tính đúng, tính đủ trong cơ cấu giá xăng dầu, dẫn tới doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu bị thua lỗ, không có động lực duy trì hoạt động kinh doanh.

Bộ này nhấn mạnh việc điều hành giá xăng dầu phải đảm bảo hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, tạo động lực cho phát triển kinh tế.

Theo đó, bộ đề nghị giữ nguyên phương án điều hành giá xăng dầu như hiện nay. Tức là Nhà nước công bố giá cơ sở làm căn cứ để doanh nghiệp thực hiện. Tuy nhiên, cần tính đúng, tính đủ các chi phí thực tế phát sinh của doanh nghiệp. Rà soát quy định về phương thức xác định chi phí, tần suất xác định chi phí để có cơ sở điều chỉnh kịp thời.

Về thời gian điều hành và công bố giá, Bộ Kế hoạch và Đầu tư không nêu quan điểm ủng hộ phương án 10 ngày, 7 ngày, mà đề nghị phân tích, đánh giá, kiểm tra thực tế để có chu kỳ điều hành phù hợp, tránh xảy ra hiện tượng như vừa qua.

Cơ quan này cũng thống nhất với đề xuất không quy định mức chiết khấu tối thiểu. Mục tiêu là để đảm bảo quyền tự quyết và điều chỉnh linh hoạt, bảo đảm hài hòa lợi ích trong từng giai đoạn, phù hợp với cung cầu xăng dầu. Đồng thời giảm sự can thiệp của Nhà nước vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Với đề xuất cho phép đại lý bán lẻ được lấy từ nhiều nguồn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng nếu đại lý lấy từ nhiều nguồn, đựng chung trong cùng một bồn, bể chứa sẽ dẫn tới khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát chất lượng, nguồn gốc, giá bán xăng dầu. 

Đặc biệt là việc xác định trách nhiệm các bên liên quan khi xảy ra sự cố cháy nổ, gian lận thương mại...

Song phân tích ở khía cạnh khác, bộ này cho rằng việc chỉ lấy hàng từ một nguồn có thể dẫn đến những khó khăn cho đại lý trong việc đảm bảo có đủ hàng để bán ra thị trường. Đặc biệt trong trường hợp nguồn cung xăng dầu khan hiếm như thời gian vừa qua.

Do đó, cơ quan này đề nghị Bộ Công Thương phân tích, đánh giá về tính khả thi đối với các phương án cho phép hay không cho phép đại lý nhập hàng từ nhiều nguồn. Đánh giá cơ sở pháp lý nhưng vẫn đảm bảo khả năng kiểm soát về chất lượng, nguồn gốc... của cơ quan quản lý nhà nước, từ đó báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Cơ chế quỹ bình ổn xăng dầu sẽ thay đổi?

Đối với đề xuất thương nhân phân phối xăng dầu chỉ được lấy tối đa từ ba nguồn, bộ này cho rằng chưa phù hợp với quy định của Luật doanh nghiệp, là cho phép doanh nghiệp được tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng.

Vì vậy, cần giữ nguyên quy định hiện hành nhưng nghiên cứu xem xét bổ sung nghĩa vụ của các doanh nghiệp đầu mối trong việc duy trì, bảo đảm nguồn hàng cung cấp cho thương nhân phân phối khi nguồn cung trên thị trường gặp khó khăn.

Tương tự, các quy định liên quan tới đầu mối xăng dầu cũng được giữ nguyên, nhưng cần bổ sung cơ chế sử dụng xăng dầu dự trữ lưu thông bắt buộc của doanh nghiệp.

Với việc vận hành sử dụng quỹ bình ổn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đồng ý với phương án tiếp tục giữ nguyên công cụ này, nhưng sẽ sửa đổi theo hướng quy định nguyên tắc sử dụng trên cơ sở đánh giá và làm rõ căn cứ đề xuất. Cụ thể, cơ quan nhà nước chỉ can thiệp điều hành giá khi giá xăng dầu có biến động tăng từ 10% trở lên hoặc giảm từ 7% trở lên.

Với đề xuất giảm thời gian dự trữ lưu thông bắt buộc, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đồng tình phương án đề xuất của ban soạn thảo là giữ nguyên quy định hiện hành. Tức là thương nhân đầu mối phải đảm bảo dự trữ lưu thông bắt buộc trong 20 ngày và thương nhân phân phối là 5 ngày để giảm áp lực cho ngân sách.

Nhà phân phối xăng dầu lo bị chèn ép

Các thương nhân phân phối xăng dầu cho rằng việc siết quyền được lấy hàng từ nhiều nguồn và chỉ giới hạn trong ba đầu mối là bất cập, nguy cơ tiếp tục đứt hàng và cạnh tranh thiếu lành mạnh.