Bắt nạt bài thơ không dở nhưng cũng không hay?

Dư luận mạng vài ngày qua lại "sôi sục" những tranh luận xoay quanh bài thơ Bắt nạt của nhà thơ Nguyễn Thế Hoàng Linh.

Câu chuyện này từng thu hút sự quan tâm của dư luận vào năm 2021. Những tranh cãi hiện tại cũng chỉ xoay quanh các ý kiến cho rằng bài thơ "khiêu khích sân si, thách thức lòng thù hận", "xui dại trẻ nhỏ", "mới lớp 6 đã hip hop", "mù tạt là gì?"…, không phù hợp đưa vào chương trình sách giáo khoa.

"Bắt nạt" không dở cũng không hay

Nhà văn Trần Nhã Thụy chia sẻ Bắt nạt là bài thơ có chủ đề hay, bắt trend những vấn đề của xã hội hôm nay, không chỉ Việt Nam mà toàn thế giới.

Đó là câu chuyện "bắt nạt": cá lớn nuốt cá bé, giàu ức hiếp nghèo, mạnh được yếu thua. Đặc biệt là vấn nạn bạo lực học đường đang ngày càng trở nên kinh hoàng.

"Đây là một bài thơ không dở nhưng cũng không hay. Không dở, vì chủ đề hay, có những đoạn dễ thương; nhưng không hay vì có những đoạn/khổ mà tôi cho rằng tác giả bị… bí vần", nhà văn Trần Nhã Thụy nói.

Trần Nhã Thụy ví dụ đoạn "Sao không ăn mù tạt/ Đối diện thử thách đi/ Thử kẻ yếu làm gì/ Sao không trêu mù tạt?", là để vần với câu cuối đoạn trên: "Đâu để dành bắt nạt". Trên "bắt nạt" thì dưới phải… "mù tạt".

Trừ một vài đoạn không ổn, còn lại, nhà văn Trần Nhã Thụy đánh giá bài thơ "ổn, dễ thương, không có gì gọi là thảm họa cả".

TS văn học Mai Anh Tuấn cho rằng Bắt nạt có một tứ khá rõ, đó là khuyên các bạn nhỏ không nên bắt nạt nhau và bắt nạt bất cứ ai/thứ gì, kể cả cây cỏ thiên nhiên. Đấy là một tứ thơ phù hợp với trẻ em, có tính giáo dục.

Song khi triển khai tứ thơ này, tác giả sử dụng và hơi sa vào thứ giọng điệu, ngôn ngữ có sắc thái xúi giục, thách thức, thậm chí "kể công".

TS Mai Anh Tuấn diễn giải: Những giả định "sao không" hoặc gợi ý "Bạn nào bắt nạt bạn/ Cứ đưa bài thơ này" là cách diễn đạt có phần khó nghe với những người ưa tinh tế, ưa lẽ sống nhẫn nhịn, bao dung. Ngay cả câu "Những bạn nào nhút nhát/ Thì là giống thỏ non", nếu không được thầy cô diễn giải đúng cũng dễ gây định kiến.

Đồng quan điểm, nhà văn viết cho thiếu nhi Võ Thu Hương bày tỏ: Bắt nạt không hay nhưng không dở. Nó nói được đúng hiện trạng các mối quan hệ trong đời sống học đường. Khá thời sự, hợp trend, hợp ngôn ngữ của học sinh bây giờ.

Tuy nhiên, so với nhiều bài thơ khác trong tập Ra vườn nhặt nắng của tác giả, nhà văn Võ Thu Hương không thích Bắt nạt vì "tính nghệ thuật chưa cao".

Không nên thay sự bắt nạt này bằng một sự bắt nạt khác

Theo TS Mai Anh Tuấn, khi đưa Bắt nạt vào sách giáo khoa, người biên soạn nên chọn trích đoạn phù hợp. "Người biên soạn bộ sách này, có lẽ, cần lắng nghe và tiếp thu để có điều chỉnh hợp lý", Mai Anh Tuấn nói.

Mở rộng về câu chuyện này, nhà văn Trần Nhã Thụy cũng có ý kiến rằng: "Tôi thấy chúng ta thường hành xử theo kiểu bắt người khác phải trả giá, phải làm cho họ đau đớn thì mới chịu. Thế giới này đã quá nhiều sự tổn thương. Không nên thay sự bắt nạt này bằng một sự bắt nạt khác".

Còn cô H. (xin được không nêu tên - PV) - giáo viên ngữ văn của một trường cấp 2 trọng điểm ở tỉnh Nghệ An - kể, khi trực tiếp giảng dạy, cô thấy Bắt nạt không đáng bị "ném đá" từ dư luận.

"Theo cách hiểu về thơ truyền thống lâu nay, Bắt nạt không đáp ứng được các tiêu chí về chất thơ, nhạc điệu, hình ảnh…

Tuy nhiên bài thơ lại được học sinh tiếp nhận hào hứng. Học sinh lớp 6 bây giờ cũng đã có hiện tượng bắt nạt nhau. Đọc bài thơ, các em rút được đúng - sai cho bản thân", cô H. nói.

Cô cũng đặt vấn đề, dù bài thơ dở thế nào cũng xin đừng bắt nạt tác giả bài thơ Bắt nạt.

Tranh cãi quanh đoạn trích bài thơ Thương ông

TT - Đoạn trích bài thơ Thương ông (Tú Mỡ) trong sách Tiếng Việt lớp 2, tập 1 đang gây xôn xao dư luận.