Xem lại số phận cồn cát trên sông Hậu

Phóng to

Cồn cát cạnh cồn Tân Quy là bãi tắm cho du khách vào dịp lễ, tết - Ảnh: N.H.

Theo nhiều lão nông, cồn cát này hình thành từ hàng chục năm trước. Hiện cồn đã được bồi đắp với chiều dài khoảng 7km, rộng hàng trăm mét nằm trên sông Hậu, có trữ lượng dự báo rất lớn. Trước đây, vào năm 2010 UBND tỉnh Trà Vinh từng có kế hoạch cho khai thác cát ở khu vực này nhưng cuối cùng phải hủy bỏ vì vấp phải sự phản đối của người dân và vì sợ sạt lở cồn Tân Quy kế bên. Tuy nhiên, mới đây UBND tỉnh Trà Vinh lại tiếp tục ra văn bản cho nạo vét và tận thu cồn cát này.

Dân không đồng tình

Ông Đồng Văn Nghiêm (một người dân sống lâu năm trên cồn Tân Quy) cho biết từ vài chục năm nay, sát bên cồn Tân Quy đã được dòng chảy bồi lắng và tích tụ hình thành cồn cát. Giờ đây cồn cát là địa điểm du lịch của huyện, thu hút hàng ngàn người đến tắm vào các ngày nghỉ, lễ.

“Một doanh nghiệp được hưởng lợi mà làm mất một cái cồn tự nhiên và làm hai bên bờ sông bị sạt lở, ảnh hưởng đến hàng ngàn hộ dân là điều hết sức phi lý” - ông Nghiêm nói.

Ông Đào Văn Út, chủ cơ sở du lịch Điểm Hẹn, cho biết huyện Cầu Kè đã có nghị quyết phát triển du lịch sinh thái ở cồn cát này. Vì thế ông đã đầu tư hơn 800 triệu đồng nâng cấp dịch vụ ăn uống, nghỉ ngơi cho khách du lịch. Theo ông Út, việc khai thác cát sẽ làm khu du lịch lý tưởng này biến mất và về lâu dài sẽ làm thay đổi dòng chảy sạt lở đất cồn Tân Quy.

Một cán bộ lãnh đạo UBND xã An Phú Tân, huyện Cầu Kè xác nhận khi có tin tỉnh cho phép một doanh nghiệp nạo vét luồng kết hợp tận thu khoáng sản, người dân địa phương rất bức xúc. Theo UBND xã An Phú Tân, thời gian qua tỉnh đã đầu tư xây dựng hệ thống đê bao, đường bêtông chính dài 14km và rất nhiều tuyến đường bêtông nội bộ trên cồn Tân Quy trị giá hàng chục tỉ đồng. Nay nếu bơm hút cát tại bãi cồn cát sẽ gây sạt lở nghiêm trọng trên cồn. Tiền tỉ có nguy cơ trôi sông, đất đai, hoa màu và tài sản của người dân cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Quá đơn giản...

Diễn biến của nguy cơ “bức tử” cồn cát này như sau: ngày 22-2-2012, Công ty TNHH Khánh Trâm có đơn xin khảo sát. Trong đơn công ty này cho rằng: “Qua kết quả khảo sát, chúng tôi nhận thấy đoạn sông này đang bị phù sa, cát bồi lắng từ nhiều năm, gây cản trở cho việc đi lại của tàu thuyền trong khu vực do dễ bị vướng cạn trên đoạn luồng này”. Vì vậy, công ty xin Bộ GTVT và Cục Quản lý đường sông phía Nam chấp nhận cho nạo vét thông luồng kết hợp tận thu cát để khôi phục nhu cầu đi lại của tàu thuyền trong khu vực.

Ngày 2-3, UBND tỉnh Trà Vinh ban hành công văn đồng ý theo đề xuất của doanh nghiệp. Tiếp đó ngày 4-7, Bộ GTVT có văn bản thống nhất đề nghị của UBND tỉnh Trà Vinh cho Công ty Khánh Trâm nạo vét luồng kết hợp tận thu cát tại cồn cát này.

Điều đáng nói là sau đó, Cục Hàng hải VN đã có văn bản cho rằng hiện nay nhánh sông này không có luồng hàng hải. Và theo quy hoạch của Bộ GTVT đến năm 2020 cũng không có công trình cảng biển và hàng hải ở khu vực này. Người dân cồn Tân Quy khẳng định cồn cát có từ lâu đời và xưa nay không có tàu bè chở hàng qua đây, nên không nhất thiết phải nạo vét luồng như vậy.

Bên cạnh đó, theo một chuyên gia về môi trường, ngay cả việc nạo vét khai thông luồng có tận thu cát thì phải có dự án, phải có đánh giá tác động môi trường rõ ràng cũng như nêu rõ sản lượng cát sẽ khai thác tận thu cụ thể để đóng thuế cho Nhà nước.

Trong vụ việc này, Công ty Khánh Trâm chỉ có đơn xin và được UBND tỉnh Trà Vinh và Bộ GTVT chấp nhận một cách chóng vánh trong khi các thủ tục cần thiết vẫn chưa có (!).

Trước phản ứng của dư luận, cuối tháng 8-2012 UBND huyện Cầu Kè đã tổ chức họp dân và các ngành chức năng. Cuộc họp thống nhất là không nên hủy hoại cồn cát này. Sau cuộc họp, Chủ tịch UBND huyện Cầu Kè Nguyễn Hữu Phước đã ký văn bản kiến nghị UBND tỉnh Trà Vinh xem xét lại chủ trương cho Công ty TNHH Khánh Trâm nạo vét khơi thông luồng kết hợp tận thu cát.