Vấn đề nóng trên bàn nghị sự ASEAN

Phóng to

Lính Campuchia đóng tại tỉnh Oddar Meanchey, gần khu vực biên giới tranh chấp với Thái Lan - Ảnh: Reuters

Báo Jakarta Post ngày 6-5 dẫn lời Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa tuyên bố vấn đề xung đột giữa hai nước sẽ được thảo luận ở Hội nghị thượng đỉnh ASEAN trên cơ sở song phương và đa phương. Các tổ chức dân sự tham gia Diễn đàn nhân dân ASEAN đã kêu gọi ASEAN thể hiện vai trò của mình bằng một lệnh ngừng bắn ngay lập tức. “Các cuộc đối thoại song phương đã không đem lại hiệu quả nên vấn đề quan trọng hiện nay đối với các lãnh đạo ASEAN là thể hiện vai trò dẫn đầu trong việc kết thúc cuộc xung đột này” - chủ tịch Hiệp hội Phát triển và nhân quyền Campuchia Thun Saray nhấn mạnh.

Theo Ngoại trưởng Natalegawa, chiều cùng ngày Thái Lan đã đồng ý với việc triển khai các giám sát viên Indonesia tới khu vực biên giới tranh chấp với Campuchia mà không cần phải có thêm cuộc đàm phán nào về vấn đề này. Ông Natalegawa cho biết những gì cần làm hiện nay là tiêu chuẩn hóa thỏa thuận giữa Thái Lan và Campuchia, quan trọng là phải tạo ra được những điều kiện thuận lợi cho việc triển khai lực lượng giám sát viên, dự kiến được thảo luận hôm nay.

Hôm qua, Thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiva khẳng định binh sĩ Campuchia và dân làng phải rời khỏi khu vực biên giới tranh chấp trước khi các quan sát viên Indonesia được phép hiện diện trong khu vực.

Ngoại trưởng Campuchia Hor Namhong ngày 6-5 đã cật lực bác bỏ yêu cầu của Thái Lan về việc Campuchia phải rút quân khỏi đền Preah Vihear. “Chúng tôi không thể rút quân khỏi lãnh thổ của chúng tôi, điều đó là rất rõ ràng” - ông Hor Namhong tuyên bố ngay sau cuộc gặp với Ngoại trưởng Marty Natalegawa ở Jakarta. “Thái Lan có sẵn sàng chấp nhận sự có mặt của các quan sát viên hay không mới là vấn đề thật sự” - ông Hor Namhong nhấn mạnh.

Thủ tướng Campuchia Hun Sen tuyên bố sẽ nêu vấn đề tranh chấp biên giới với Thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiva trong cuộc gặp bên lề Hội nghị ASEAN. AFP dẫn lời ông Sray Thamrong, cố vấn của Thủ tướng Hun Sen, cho rằng việc Thái Lan tấn công quân sự Campuchia không chỉ làm ASEAN mất thể diện khi hai nước đều là thành viên mà còn làm tình hình Đông Nam Á trở nên bất ổn nếu xung đột vũ trang cứ tiếp diễn giữa hai nước.

Trong khi đó về phía Thái Lan, Thủ tướng Abhisit tỏ ra không có ý định thảo luận về cuộc xung đột biên giới với người đồng sự Campuchia ở Jakarta. “Tôi đã gặp ông Hun Sen đến bốn lần trong năm 2010 và sau đó đã nổ ra các vụ giao tranh trong tháng 2-2011. Tôi khẳng định mỗi vụ đụng độ không phải là một tai nạn mà đó là hành động có mục đích của Campuchia để quốc tế hóa vấn đề” - Bangkok Post dẫn lời ông Abhisit.

Indonesia, chủ tịch luân phiên của ASEAN, đề xuất cách giải quyết xung đột là trên diễn đàn của khu vực. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng cần có một lịch trình gặp gỡ bên lề hội nghị giữa lãnh đạo hai nước Campuchia và Thái Lan. Theo Jakarta Post, đến nay những nỗ lực trung gian hòa giải của Indonesia đều không có kết quả bởi Campuchia muốn quốc tế hóa vấn đề thông qua việc chuyển vụ việc lên Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, còn Thái Lan lại muốn giải quyết theo hướng đàm phán song phương.

Trước mắt lại xuất hiện một cản trở khác cho việc đàm phán giữa Thái Lan và Campuchia khi Thái Lan bước vào cuộc bầu cử quốc hội được ấn định vào tháng 7-2011. “Sự kiện này có thể làm chậm tiến trình đàm phán vì những người theo chủ nghĩa dân tộc Thái Lan sẽ đưa việc tranh chấp vào chương trình nghị sự quốc gia. Chính phủ Thái Lan hiện đang điều nghiên kỹ vấn đề này” - nhà nghiên cứu Adinda Tenriangke Muchtar thuộc Trung tâm nghiên cứu chính sách công Indonesia nói.

Giới chuyên gia lo ngại cuộc xung đột hai nước sẽ làm chậm tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN được hoạch định hoàn tất vào năm 2016, do vậy việc giải quyết cuộc xung đột này sẽ là một bài trắc nghiệm đối với năng lực của ASEAN.