09/11/2023 09:20 GMT+7

Vai trò xa lạ của Trung Quốc: Chủ nợ lớn nhất thế giới

Trong các năm từ 2000-2021, số tiền cam kết cho vay và cấp từ Chính phủ Trung Quốc đối với khu vực công và tư nhân ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình đạt tới 1.340 tỉ USD.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet L. Yellen (trái) ngồi họp với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường và thuyết phục Chính phủ Trung Quốc cùng hợp tác để giải quyết cuộc khủng hoảng nợ tại các nước thu nhập thấp - Ảnh: New York Times

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet L. Yellen (trái) ngồi họp với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường và thuyết phục Chính phủ Trung Quốc cùng hợp tác để giải quyết cuộc khủng hoảng nợ tại các nước thu nhập thấp - Ảnh: New York Times

Đây là số liệu do AidData, tổ chức nghiên cứu tại ĐH William và Mary ở bang Virginia (Mỹ), vừa công bố. Dựa trên dữ liệu tổng hợp về nguồn tài trợ của Trung Quốc cho gần 21.000 dự án tại 165 quốc gia, AidData cho biết Bắc Kinh cam kết cấp tín dụng khoảng 80 tỉ USD mỗi năm cho các nước có thu nhập thấp và trung bình, chủ yếu cho các dự án hạ tầng quy mô lớn. 

Tuy nhiên, báo cáo cũng nhận định hiện nay "Bắc Kinh đang đảm nhận một vai trò xa lạ và không thoải mái - đó là nước đòi nợ chính thức lớn nhất thế giới".

"Nước đòi nợ chính thức lớn nhất thế giới"

Thời điểm công bố những con số nói trên diễn ra chỉ chưa đầy ba tuần sau khi Bắc Kinh tổ chức thành công hội nghị thượng đỉnh lần thứ 3 của sáng kiến Vành đai và con đường (BRI), dự án kết nối cơ sở hạ tầng và kỹ thuật số khổng lồ trị giá hàng ngàn tỉ USD của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, với sự tham gia của nhiều nhà lãnh đạo thế giới.

Chương trình này do ông Tập khởi xướng vào năm 2013 và đã cấp vốn cho nhiều dự án hạ tầng toàn cầu bao gồm cảng, nhà máy điện và đường sắt. AidData cho biết: "Tổng số dư nợ (bao gồm gốc, chưa gồm lãi) từ những bên đi vay ở các nước đang phát triển ít nhất là 1.100 tỉ USD".

Giám đốc điều hành AidData và tác giả báo cáo Brad Parks nói với Đài CNN rằng rất nhiều trong số này là các khoản vay đã được cấp trong giai đoạn sáng kiến BRI bắt đầu từ năm 2013 và chúng đi kèm với thời gian ân hạn 5 hay 6 hoặc 7 năm…, sau đó do đại dịch COVID-19 nên đã được thêm 2 năm ân hạn. Sau khoảng 10 năm kể từ những dự án đầu tiên, hơn một nửa số khoản vay đó hiện đã bước vào thời hạn trả nợ gốc.

Ông Parks nói: "Bây giờ câu chuyện đang thay đổi… Trong khoảng 10 năm qua, Trung Quốc là chủ nợ chính thức lớn nhất thế giới và bây giờ chúng ta đang ở điểm mấu chốt mà thực sự Trung Quốc là nước đòi nợ chính thức lớn nhất thế giới".

Tuy nhiên, không phải nước nào đang vay cũng có thể trả nợ đúng hạn cho Trung Quốc. Do đó Bắc Kinh đã phải chuyển trọng tâm sang cho vay để giải cứu nhiều nước trong đó khỏi đống nợ nần. Các gói giải cứu đã tăng lên 58% trong số các khoản cho vay của Trung Quốc vào năm 2021 so với mức 5% của năm 2013.

Ông Bradley Parks cũng cho biết các khoản cứu trợ khẩn cấp thường do Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cấp. Báo cáo của AiData cho thấy trong những năm gần đây gói cho vay giải cứu trung bình của Trung Quốc dành cho các nước đã mắc nợ họ nhiều là 965 triệu USD.

Lãi mẹ đẻ lãi con

Điều gì đã khiến các nước đang phát triển tham gia BRI lại rơi vào cảnh không trả được nợ như vậy? AidData cho rằng Trung Quốc cung cấp tài chính gần như hoàn toàn dưới dạng các khoản vay chứ không phải trợ cấp và các khoản vay của họ thường có lãi suất điều chỉnh. Khi lãi suất toàn cầu tăng vọt trong hai năm qua, các nước vay sẽ phải trả nợ cho Bắc Kinh mức cao hơn nhiều so với dự kiến.

Chính quyền Bắc Kinh không phải không nhận ra điều này. Bản báo cáo chính sách của Quốc vụ viện Trung Quốc vào tháng 10-2023 cho biết: "Để tránh gây ra rủi ro nợ nần và gánh nặng tài chính cho những nước có các dự án BRI, Trung Quốc đã ưu tiên lợi ích kinh tế, xã hội và cung cấp các khoản vay để xây dựng dự án dựa trên nhu cầu và điều kiện của địa phương".

Mặc dù chậm nhưng các ngân hàng Trung Quốc tham gia cho vay đã có những thay đổi bước đầu. Theo AidData, trong những năm đầu, 65% khoản vay là do các ngân hàng chính sách nhà nước Trung Quốc cấp, đặc biệt là Ngân hàng Phát triển Trung Quốc (CDB) và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc (China EXIM Bank).

Nhưng giờ đây hai ngân hàng nhà nước chính của Trung Quốc, vốn cung cấp phần lớn các khoản vay cơ sở hạ tầng, đã giảm cho vay mới. Đối mặt với nhiều khoản vay có vấn đề, họ đã giảm nguồn cung tài chính. Đến năm 2021, những khoản vay đó chiếm chưa đến 1/4 tổng cho vay. Quách Lôi, phó chủ tịch tài chính toàn cầu tại CDB, cho biết ở Diễn đàn tài chính quốc tế vào cuối tháng 10 tại TP Quảng Châu: "Sự phát triển phải được bảo vệ khỏi rủi ro".

Trong diễn ngôn bảo vệ sáng kiến BRI, Uông Văn Bân - người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc - nói trong cuộc họp báo ngắn chỉ vài giờ sau khi báo cáo AidData được công bố: "Nợ hợp lý là điều tốt cho phát triển kinh tế. Nhiều quốc gia sử dụng nợ chính phủ như một phương tiện quan trọng để huy động tài chính và tạo đòn bẩy cho phát triển kinh tế".

Trung Quốc điều chỉnh BRI

Khi BRI tròn 10 tuổi trong năm nay, Bắc Kinh đang tìm cách thay đổi chương trình chính sách đối ngoại đặc trưng của Chủ tịch Tập Cận Bình với việc nhấn mạnh thông điệp tương lai của BRI là các dự án "nhỏ hơn" và "xanh hơn".

Bắc Kinh đang tìm cách giảm thiểu rủi ro cho BRI bằng việc điều chỉnh các hoạt động cho vay để phù hợp hơn với các tiêu chuẩn quốc tế.

Các ngân hàng thương mại Trung Quốc niêm yết trên thị trường chứng khoán do Chính phủ Trung Quốc nắm giữ cổ phần kiểm soát hiện chiếm khoảng 1/4 lượng cho vay, nhưng họ cung cấp các khoản vay chủ yếu cho các nước đang phát triển thông qua những ngân hàng phương Tây có tiêu chuẩn cho vay chặt chẽ hơn. AidData cho rằng Trung Quốc đang "học hỏi từ những sai lầm của mình và trở thành một nhà quản lý khủng hoảng ngày càng lão luyện".

Trung Quốc cho thế giới vay 1.100 tỉ USD như thế nào?

Trở thành chủ nợ lớn nhất thế giới, Trung Quốc đang dần đóng vai trò lớn hơn trong việc điều hòa các cuộc khủng hoảng toàn cầu.

Bình luận hay

Chia sẻ

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự

Tin cùng chuyên mục

Giấu hàng trăm kg bạc trong xe container từ Trung Quốc vào Việt Nam

Lực lượng Bộ đội biên phòng triệt phá đường dây buôn lậu kim loại quý, bắt 1 người Trung Quốc giấu hàng trăm kg bạc trong xe container nhập lậu vào Việt Nam.

Giấu hàng trăm kg bạc trong xe container từ Trung Quốc vào Việt Nam

Hàng nhái đăng ký nhãn hiệu gần giống thương hiệu đang lưu hành, sau đó kiện ngược

Hàng nhái đang trở thành vấn nạn nghiêm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp và người tiêu dùng. Theo các chuyên gia, hành vi lạm dụng quyền sở hữu trí tuệ ngày càng tinh vi và khó kiểm soát.

Hàng nhái đăng ký nhãn hiệu gần giống thương hiệu đang lưu hành, sau đó kiện ngược

Tiến độ vành đai 3 TP.HCM: Xây dựng kịch bản thông xe đoạn phía Đông

Văn phòng UBND TP.HCM vừa có văn bản truyền đạt ý kiến kết luận của Phó chủ tịch UBND thành phố Bùi Xuân Cường, sau cuộc họp rà soát tiến độ tuyến đường vành đai 3 TP.HCM đoạn qua thành phố.

Tiến độ vành đai 3 TP.HCM: Xây dựng kịch bản thông xe đoạn phía Đông

13.699 hộ kinh doanh nộp thuế khoán đã chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai

Trong 6 tháng đầu năm, cả nước có 13.699 hộ kinh doanh nộp thuế khoán chuyển đổi sang nộp thuế theo phương pháp kê khai. Đặc biệt, 1.474 hộ kinh doanh chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp.

13.699 hộ kinh doanh nộp thuế khoán đã chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai

Quảng Trị phân công 4 phó chủ tịch phụ trách các dự án tổng vốn hàng trăm ngàn tỉ đồng

Bốn phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị được phân công trực tiếp chỉ đạo nhiều đề án, dự án trọng điểm nhằm đảm bảo mục tiêu tăng trưởng trên 8%.

Quảng Trị phân công 4 phó chủ tịch phụ trách các dự án tổng vốn hàng trăm ngàn tỉ đồng

TP.HCM trước sáp nhập có trên 5.500 căn hộ đủ điều kiện mở bán

Trong 6 tháng đầu năm 2025, TP.HCM có tổng cộng 5.556 căn nhà ở hình thành trong tương lai đủ điều kiện mở bán, trong đó các dự án chủ yếu tập trung tại khu vực TP Thủ Đức (cũ).

TP.HCM trước sáp nhập có trên 5.500 căn hộ đủ điều kiện mở bán
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar
Đăng ký bằng email
Khi bấm "Đăng ký" đồng thời bạn đã đồng ý với điều khoản của toà soạn Đăng ký
Đăng nhập
Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn.
Gửi bình luận
Đóng
Hoàn thành
Đóng

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar