Cô Tuyết, vợ thầy Tâm, sắp xếp lại các đồ nghề của thầy Tâm tại nhà - Ảnh: THANH HUYỀN
Thực tế ở vùng sâu vùng xa, nhất là địa bàn cấp xã, việc mua sắm các trang thiết bị là đồ dùng không phải lúc nào cũng có hóa đơn. Vậy cần phải làm sao để không bị sai phạm mà vẫn mua sắm trang bị đồ dùng đầy đủ cho đơn vị?
Hóa đơn: chuyện thường ngày ở xã!
Một hiệu trưởng THCS ở Cà Mau chia sẻ công tác quản lý trường học luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý, đặc biệt với những khoản chi nhỏ lẻ. "Người làm quản lý phải khéo, nếu không rất dễ vướng lao lý. Khéo ở đây là biết linh hoạt các khoản thu chi. Như việc sửa một cái bàn, cái ghế, cây chổi, mua chai nước tẩy trong nhà vệ sinh, kệ để đồ hay bồn hoa bị nứt, làm sao có hóa đơn?
Với tôi, những khoản này có thể đưa vào mục chi thường xuyên, cân đối bằng bản kê để thanh toán. Trường hợp thầy Tâm do không khéo nên tự tay làm, rồi mua hóa đơn để hợp thức thanh toán, dẫn đến vướng pháp lý. Số tiền nhỏ nhưng hệ quả pháp lý xảy ra là một bài học xót xa và cũng là kinh nghiệm cho chúng tôi trong quản lý sau này", vị hiệu trưởng bày tỏ.
Một kế toán trường học khác cũng thẳng thắn cho rằng "chuyện hóa đơn là chuyện thường ngày ở xã". Theo người này, các đơn vị sự nghiệp ở địa phương thường gặp khó trong việc thanh toán hóa đơn cho các khoản chi nhỏ.
"Thông thường những vật dụng sửa chữa lặt vặt hoặc mua đồ giá trị nhỏ, trường sẽ để lại, đợi khi nào có đợt sửa lớn mới gộp chung vào hợp đồng với nhà thầu để lấy hóa đơn. Cách này vừa hợp lệ vừa an toàn cho lãnh đạo".
Một kế toán cũng chia sẻ trường hợp như thầy Tâm không phải hiếm: "Nhưng đa phần hiệu trưởng khác sẽ giao cho nhân viên làm, còn lãnh đạo chỉ ký, không trực tiếp can thiệp để tránh trách nhiệm. Người đi thanh toán sẽ tự xoay xở, tìm hóa đơn hợp lệ hoặc thuê đơn vị có chức năng xuất hóa đơn.
Nghe chuyện thầy Tâm, tôi thấy thương. Chỉ vì một việc nhỏ, vốn là chuyện thường ngày ở trường, mà thầy vừa tốn công sức vừa phải trả giá quá đắt".
Hai lưu ý để vụ án cựu hiệu trưởng không bị xử sai
Trong những vụ án tham ô tài sản được xét xử vào thời gian gần đây, đa phần số tiền bị các bị cáo chiếm đoạt là mấy chục triệu đồng trở lên. Rồi tuy các vụ án có các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khác nhau nhưng ngay cả khi bị xét xử ở điều khoản nặng (như chiếm đoạt tài sản trị giá từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng) thì nhiều bị cáo chỉ bị tuyên phạt trên dưới 5 năm tù.
Vì các lẽ này, vụ án của cựu hiệu trưởng Trường THCS Tam Giang Tây đang gây nhiều chú ý khi số tiền bị cho là chiếm đoạt thuộc loại ít thấy (hơn 10,7 triệu đồng) nhưng hình phạt ở mức án sơ thẩm lại khá cao (7 năm tù).
Tội tham ô tài sản được quy định tại điều 353 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2025). Theo khoản 1 điều luật này thì người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý trị giá từ 2 đến dưới 100 triệu đồng (hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp như đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hay đã bị kết án về một trong các tội phạm tham nhũng, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm) thì bị phạt từ 2 đến 7 năm tù.
Tại khoản 2, điều luật này quy định phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 7 đến 15 năm. Gồm có: a) có tổ chức; b) dùng thủ đoạn xảo quyệt, nguy hiểm; c) phạm tội 2 lần trở lên; d) chiếm đoạt tài sản trị giá từ 100 triệu đến dưới 500 triệu; đ) chiếm đoạt tiền, tài sản dùng vào mục đích xóa đói, giảm nghèo; tiền, phụ cấp, trợ cấp, ưu đãi đối với người có công với cách mạng; các loại quỹ dự phòng hoặc các loại tiền, tài sản trợ cấp, quyên góp cho những vùng bị thiên tai, dịch bệnh hoặc các vùng kinh tế đặc biệt khó khăn…
Theo hồ sơ thì cơ quan công an kết luận bị can đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn của hiệu trưởng để hai lần chiếm đoạt tài sản (hơn 10,7 triệu đồng) mà mình có trách nhiệm quản lý. Từ đó, bị cáo có thể đã bị tòa cấp sơ thẩm xét xử theo điểm c khoản 2 điều 353 như đã nêu.
Tuy nhiên, theo lời khai của bị cáo thì bị cáo đã dùng số tiền trên để làm đồ dùng dạy, học. Bị cáo chỉ sai về nguyên tắc tài chính (sử dụng hóa đơn khống) chứ không chiếm đoạt tiền.
Cùng với đó, với nhận định bản án sơ thẩm có nhiều sai sót (như không định giá tài sản do bị cáo làm ra; chưa xác minh đầy đủ thiệt hại thực tế; chưa đánh giá đúng bản chất vụ việc…), tòa cấp phúc thẩm đã xử hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.
Vậy tòa cấp sơ thẩm đã xử không đúng người, không đúng tội hay chỉ là phạt quá tay, không tương xứng với mức độ vi phạm...? Cần phải chờ kết quả điều tra, xử lý tới đây thì vụ việc mới có lời giải rõ ràng nhưng nhất định các cơ quan tố tụng phải xác định, đánh giá chính xác về các chi phí thực tế; mức chênh lệch (nếu có) với số tiền quyết toán; thật sự có sự vụ lợi, chiếm đoạt tiền hay không… để có đầy đủ căn cứ xử lý vụ án, tránh gây oan sai.
Ngoài ra, cần lưu ý là khi quyết định hình phạt đối với người phạm tội tham ô tài sản theo khoản 2 điều 353 nêu trên, tòa án cần căn cứ vào các quy định về quyết định hình phạt theo luật định. Cụ thể, nếu người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ, không có tình tiết tăng nặng thì tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật (từ 2 năm tù đến dưới 7 năm tù).
Học trò, đồng nghiệp tiếc cho thầy Tâm
Không chỉ gia đình, nhiều học trò và đồng nghiệp cũ cũng lên tiếng bảo vệ ông Tâm. Anh Phan Hùng Cường, học trò cũ, nhớ lại: "Tính thầy trong chuyên môn rất khó nhưng ra ngoài đời rất hòa đồng. Ngày trước khi tụi tôi ra trường và mang quà đến thăm, thầy nhất quyết không nhận. Tôi tin thầy không tham ô vì thầy luôn sống vì tập thể, không vụ lợi cá nhân".
Anh Cường cho biết ngoài đồng lương ổn định, thầy Tâm từng kinh doanh cây xăng, gas, quán ăn, làm thợ hàn, kinh tế gia đình khá giả. "Tôi không nghĩ thầy đánh đổi cả sự nghiệp vì 10 triệu đồng", anh nói.
Anh Trần Văn Kiếm - giáo viên Trường THCS Tân Ân Tây (tỉnh Cà Mau), người từng học nghề hàn từ ông Tâm - khẳng định: "Thầy Tâm là người rất có tâm. Ngày tôi khó khăn, thầy chỉ dạy nghề, giới thiệu việc làm, giúp tôi cải thiện cuộc sống mà không nhận gì. Tôi không tin thầy tham ô, bởi thầy luôn giúp đỡ người khác vô tư".
Đăng ký tại đây
Bình luận hay